လောကတွမ်ႏဗုဒ္ဓ

"ငေါဝ်းတယ်ႏအွဉ်" လိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻ ဘာႏသာႏတွိုင်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ယံဖေႏနေးကယေန်ႏငဲး ကနုညံꩻအီလꩻအတာႏ ဆွိုင်ႏရာꩻလိတ်လုဲင်ꩻ စာႏပေႏ အနုပညာႏစတဲင် ထာꩻအာႏကွိုꩻခရာႏ တစွိုးစွိုးယို မီႏခွုမ်တဉ်ႏ မီႏသောင်ႏသာလွေꩻခြေင်းခြေင်းလွဝင်ꩻနောဝ်ꩻမꩻ ဘာႏသာႏယေန်ႏငဲးမု၊ ဒါႏသေလိမ္မာႏဖဲ့ꩻ၊ ဗဟုသုတလွိုင်ႏအာမု၊ စွိုးခွိုꩻလိုꩻမုရေꩻရာႏစတဲင် ကွိုက်ꩻပေါင်ꩻအုံအောဝ်ႏမုဖုံႏယို သေနွောင်ꩻထီႏလꩻ ကျင်ႏလဲႏဒါႏလဲပ်လွဉ်အီဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျင်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏတန်စခါသီး ကတဲမ်းမုဲင်သေꩻခါꩻဒါႏ လောကအတာႏ လိုႏမတ်ငါႏကရိုꩻဒါႏ "လောကနီတိ"ငေါဝ်းသွဉ်သင်အဆွုံꩻအမꩻဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ-၊ ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏနွို့ ပုဂ္ဂိုလ်ႏလိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻသီး အပိုအလီꩻဖုံႏ ကအောဝ်ႏလိုႏသေငါꩻစဲင်းနဲင်းလꩻအီငါႏ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻသမဲင်ꩻစဲဉ်ႏချုက်ကရိုꩻဒါႏ "ဗုဒ္ဓဝင်ႏသမဲင်ꩻ"ငေါဝ်းစွိုမ်းသော့ꩻ သွိုန်ꩻသꩻကိုမျိုꩻဖုံႏယိုတဲ့နောဝ်ꩻ-၊ ထွာအီငါႏ လောကလိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻသီး ဟောဝ်သေထွိုက် ဟောဝ်သေသင်ꩻစွဉ်ႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ၊ မီႏသေမီႏဒါႏ သေငါꩻလိမ္မာႏသော့ꩻလꩻဝင်ꩻ ပညာႏသျင်ႏသူႏတောႏကောင်ꩻသီး အငေါဝ်းငွါ သွဉ်သင်မု ဩဝါဒအခြာကိုနောဝ်ꩻမꩻ သုတအာ၊ ထာꩻသေလွိုင်ႏ၊ ချွေႏရံႏသွဉ်းသဲႏ သွꩻခွကွိုန်ꩻအီတဲင် မေတ္တာႏမဲ့ငါဗန်၊ ဖေꩻရန်ႏကင်ꩻ၊ နမ်းသꩻနီပါꩻ ချံꩻသာႏလꩻတွော့ꩻ ခင်ႏလမ်းတွိုင်ꩻ စစရာႏရာႏကို နွို့တွိုင်ꩻတွမ်ႏလꩻအီဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပွိုးနောဝ်ꩻမꩻ "ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏယေန်ႏငဲမုꩻ ပွယ်ꩻရီလိတ်"အတာႏ လိတ်သွဉ်ခဏ်ꩻစောင်ႏအနေႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသင်္ဃာႏအစွိုꩻနောဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၃၄၇-ဗာႏမာꩻတငါ အွဉ်ႏတီႏဗက်ꩻထွော့ ပျဌာန်းလွေꩻဖေႏပါ လောကတွမ်ႏဗုဒ္ဓဖုံႏယိုနောဝ်ꩻသွူ။ နမော တဿ ဘဂဝတော အရဟတော သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓဿ ပဏာမတွမ်ႏ ပဋိညာဉ်ႏ ၁။ ရတနာႏသွံပါꩻ - ဝုဲင်ႏခါꩻရီးငါ အာစားကျမ်ꩻဂန်ႏ - ထေထန်ႏလွဉ်ဗာႏ လောကနီတိ - ပါဠိဘာႏသာႏ ပအိုဝ်ႏငေါဝ်း - ပြန်ႏလဝ်းအအဲဉ်ႏစား။ ရီ - လောကနီတိကျမ်ꩻယို အောဝ်ႏကျမ်ꩻမုဲင်ꩻကို တဲမ်းထန်ႏလွဉ်ဟောင်း? ဖြေႏ - လောကနီတိကျမ်ꩻယို အောဝ်ႏအွိုးပိဋကတ်ကျမ်ꩻဂန်ႏအစွိုးစွိုး အဒေါဝ်ႏဒေါဝ်ႏကို ထေထန်ႏလွဉ် တဲမ်းစုရွမ်သေꩻဖေႏဒျာႏသွူ။ သွဉ်ထူႏဆယ်ꩻပူꩻ ကျိုꩻဂွုဏ်ႏထူꩻ ၂။ ဂွုဏ်ႏထူꩻအကျိုꩻ - ကရိုꩻနောဝ်ꩻရာꩻ နီတိကျမ်ꩻနော - လောကလောင်းခါ လိုꩻခိုအကဲဉ် - ထွာမဲဉ်ႏမွိုးဖါ ကွပ်ပွိုးနောဝ်ꩻမꩻ - လောကကျမ်ꩻခါ လိုꩻခိုနောဝ်ꩻဟွေး - ဒါႏမွေးသေဗာႏ ပညာႏသျိထွာ - တန်အာမျတ်ငါႏ သုတနော - အာအော ပြဲ့ꩻစွုံႏငါႏ။ ရီ - သွဉ်ဗာႏလောကနီတိ လꩻလွဉ်အကျိုꩻဂွုဏ်ႏထူꩻကျေꩻဇူꩻ (၄)စွိုးယို တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း ဖြေႏ- (၁) ထွာလိုꩻခိုသီး အကဲဉ်အနစ် (၂) ထွာမွိုးထွာဖါ (၃) ထွာဆရာႏ (၄) ထွာမိတ်ဆွေႏသွꩻခွ ယို(၄)စွိုးသွူ။ ရီ- ဒါႏဗာႏလောကနီတိတဲင် ကလꩻဒါႏ အကျိုꩻ(၃)စွိုးယို တဲမ်းနယ်ဖေႏလုဲင်း ဖြေႏ- (၁) ထွာဗာႏ ပညာႏသျိအကျိုꩻတပါꩻ (၂) ထာꩻသေတန်လုဲင်း မျတ်ဟောဝ်ငါႏ အကျိုꩻတပါꩻ (၃) အထီႏအဟွိုန် ဗဟုသုတအောဝ်ႏအီ အကျိုꩻတပါꩻ၊ စုစုခြွဉ်း ယို(၃)စွိုးသွံပါꩻသွူ။ ထာꩻလွꩻနွောင်ꩻအံႏ ညာꩻနိဗ္ဗာန်ႏ ၃။ လိုꩻလွꩻနောဝ်ꩻနဲး - ကင်ꩻတဲပညာႏ ပညာႏအဲဉ်ထောဝ်း - တဖြောဝ်းဥစ္စာႏ ဥစ္စာႏကေန်ꩻမွ - သွꩻခွခြောငါႏ သွꩻခွအဲဉ်ထောဝ်း - လꩻတောဝ်းချံꩻသာႏ ချ့ꩻသာႏကင်ꩻလိုꩻ - ကုသိုလ်ႏမမာꩻ ကုသိုလ်ႏကင်ꩻ - ညာꩻလင်ꩻ နိဗ္ဗူတာ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ လိုꩻလွꩻနောဝ်ꩻ ဒါႏနွောင်ꩻတောဝ်း ဉာဏ်ႏပညာႏ ၂။ ပညာႏ တဒါႏတောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ ဥစ္စာႏအဲဉ်ထောဝ်း ၃။ ဥစ္စာႏတအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ သွꩻခွအဲဉ်ထောဝ်း ၄။ သွꩻခွ တအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ မော့ꩻတောဝ်းထာꩻချံꩻသာႏ ၅။ ထာꩻချံꩻသာႏ အဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ မာꩻနွောင်ꩻတောဝ်းကုသိုလ်ႏ ၆။ လိုꩻတမာꩻနွောင်ꩻတောဝ်း ကုသိုလ်ႏနောဝ်ꩻ လꩻနွောင်ꩻတဝ်း နိဗ္ဗာန်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻဒါႏပညာႏ ဖိုꩻတန်ႏငါႏ ၄။ ဗွိုန်ပီထာꩻဒါႏ - ဥစ္စာႏမအောဝ်ႏဗာႏ ပညာႏယိုနဲး - စွန်တဲးမမာꩻ ပညာႏနောဝ်ꩻနော - သွꩻခေါထွာဗာႏ ဘဝငါ - ပသာဖေႏချံꩻသာႏ။ ရီ- ရွဉ်ခံꩻဥစ္စာႏ ကအီႏပီဗွိုန်ဒါႏ ဉာဏ်ႏပညာႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏနေဟောင်း စေနယ်ထွူတဲင် ပညာႏထာꩻဒါႏသီးမျိုꩻယို တခွန်စွန် ထူႏနွောင်ꩻနေဟောင်း ယိုလဲ့ တဲမ်းနယ်ပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- ရွဉ်ခံꩻဥစ္စာႏ ကအီႏပီဗွိုန်ဒါႏ ဉာဏ်ႏပညာႏနောဝ်ꩻ အဲဉ်ထောဝ်းသွူ၊ ထာꩻဒါႏ ဉာဏ်ႏပညာႏယို စွန်တခွန်ꩻသီး တထူႏနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။ ရီ- ထာꩻဒါႏပညာႏယို လောကကို ထွာနီလိုꩻသီးတမုဲင်ꩻဟောင်း စေနယ်ထွူတဲင် ဉာဏ်ႏပညာႏယို အမာꩻဖေႏနွောင်ꩻ နီလိုꩻသီးတမုဲင်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့ တဲမ်းနယ်ပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- ထာꩻဒါႏပညာႏနောဝ်ꩻ လောကလောင်းယို ထွာနီလိုꩻသီးသွꩻဟောဝ်သွူ၊ ထာꩻဒါႏပညာႏယို တွိုႏဘဝငါလဲ့ ပသာဖေႏနွောင်ꩻအီနီ ထာꩻချံꩻသာႏသွူ။ ထာꩻဒါႏပညာႏ ထင်းဖွီဗာႏတောဝ်း ၅။ သုတဆေ့ꩻဖြီ - ထင်းဖွီမွိုန်းထာꩻ သကိုသွိုန်ႏဖူꩻ - သိမ်ꩻထူꩻဟောဝ်ဗာႏ ဖြုံႏဒီႏထီဗဲက်ꩻ - တဲက်တွိုင်ꩻပမာႏ ကွဲညည - တန်လွဗွေလွဉ်ဒျာႏ။ ရီ - အထီႏအဟွိုန် သုတပညာႏမျိုꩻယို ဆေ့ꩻငါႏတဲင် ထင်းဖွီလꩻနေဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ပါတွမ်ႏ ဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- အထီႏအဟွိုန် သုတပညာႏမျိုꩻယို ဆေ့ꩻငါႏရိုꩻတဲင် ထင်းဖွီဗာႏတောဝ်း၊ သိမ်ꩻသော့ꩻခါꩻဗာႏ သꩻရာႏဖူꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ ဥပမာႏ- ထီကတဗဲက်ꩻသော့ꩻဒါႏ ဖွိုင်ꩻတန်ကိုယို ကွဲးညညတဲင် ဗွေလွဉ်ဗာႏဒျာႏနောဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻသွူ။ ပညာႏတဗာႏ လွူးနမ်းတာႏ ၆။ ဖြောင်းမုစူမု - စုစုပညာႏ ဆေ့ꩻငါႏပေႏဖြီ - ထင်းဖွီမွိုန်းထာꩻ လို့လို့မီႏဒါႏ - တဗာႏတွက်တာႏ လွူးသက်ဗွာ - ထွာအီအကျောင်ꩻဒျာႏ။ ရီ- ဒေါ့ꩻဖြောင်းဖဲ့ꩻ နုတ်မုပညာႏတွမ်ႏ ခွုမ်စံႏဖဲ့ꩻ လက်မုပညာႏဖုံႏယို ဆေ့ꩻငါႏရိုꩻတဲင် ထင်းဖွီလꩻနေဟောင်း စေနယ်ထွူတဲင် ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏ တစွိုးပေႏလွုမ်ꩻယို လွူးနမ်းဗွာနွောင်ꩻ/ တဗွာနွောင်ꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏနယ်ဖေႏပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- နုတ်မုပညာႏ ဒါႏတွမ်ႏဖြောင်းဖြေꩻ ဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏမု တရိုꩻတောဝ်း၊ လက်မုပညာႏ ဒါႏတွမ်ႏစူခွုမ်စံႏမုတရိုꩻတောဝ်း ဆေ့ꩻငါႏရိုꩻတဲင် ထင်းဖွီလꩻတောဝ်းသွူ၊ ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏ တစွိုးပေႏငါလဲ့ မီႏဒါႏတဲပ်တဲပ်လဲပ်လဲပ်နောဝ်ꩻ လွူးအီနမ်း ဗွာဒျာႏသွူ။ ဆယ်ꩻကပ်လိုꩻဒါႏ သေပညာႏ ၇။ သုတစွုံႏလင်ႏ - ပညာႏသျင်ႏခါ အောဝ်ႏရပ်မုဲင်ꩻလဲ့ - မီႏသေနောဝ်ꩻရာꩻ အွိုးနောဝ်ꩻကိုနဲး - နဲစ်တဲးသောင်ႏသာ ကောမဲဉ်ဒါႏ - လွေꩻဗာႏသွူနဲးဟာ။ ရီ- လိုꩻကမဲဉ်ဒါႏပညာႏ၊ လိုꩻကထုမ်ႏဒါႏ သုတသားယို အမာꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း စေနယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- လိုꩻကမဲဉ်ဒါႏပညာႏ၊ လိုꩻကထုမ်ႏဒါႏ သုတသားယို ပညာသျိကရိုꩻဒါႏ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ကအောဝ်ႏဒါႏအရပ်ယို အမဉ်ႏဟွိုန်တဲင် အနဲစ်လောႏလွေꩻထေ့ဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻယိုငတ်ꩻဗာႏ လိုႏဗွာႏယွယွ ၈။ ပညာႏဥစ္စာႏ - ယွသာႏထုမ်ႏဗာႏ ကောင်ယိုလဲ့ခါ - ထင်ႏဗာႏယွသာႏ ကာမကောဓ - ယွယွလိုႏဗာႏ ငတ်ꩻပါꩻယို - ဟောင်ရိုꩻလိုႏသာႏသာႏ။ ရီ- လောကကို ကလိုႏဗာႏယွယွ (၅)စွိုးယို တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) သွဉ်ပညာႏ (၂) ထုမ်ႏဥစ္စာႏ (၃) ထင်ႏကောင် (၄) တောႏလမ်းတောႏပါႏ (၅) သꩻလျားထာꩻအခါႏ ယို(၅)ဗာႏသွူ။ တက္ကသိုလ်ႏပညာႏ ဆီသွစ်ꩻဗာႏ ၉။ သုတဓမ္မ - တွက်ဆသင်္ချာႏ တောက်ꩻစိုနီတိ - ယာယီယတြာႏ ဒုံႏတိန်ႏကဗျာ - စူခါဗက်ꩻဒါႏ ခြီႏတလေး - ငေါဝ်းဟွေး အွိုးစခါ တသီႏလဲ့လျင်ႏ - ငသွင်ႏပျက်ထာꩻ ပေႏတင်ႏမျက်လဲ့ - ဆန်းကျမ်ꩻတဲ့ဒါႏ တမန်ႏဂါႏထာႏ - သဒ္ဒါႏကျမ်ꩻခါ ဉာဏ်ႏပညာႏ - အဋ္ဌာရသကာ။ ရီ- တက္ကသိုလ်ႏထာꩻဒါႏ တဆီသွစ်ꩻဗာႏယို တွက်နယ်ထန်ႏဖေႏ ပဉ်ဗာႏဗာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) အထီႏအဟွိုန်သုတ ယိုလဲ့တပါꩻ (၂) ဓမ္မသတ် ဆွုံꩻဖျတ်တရာꩻ ယိုလဲ့တပါꩻ (၃) ဂဏန်ꩻသင်္ချာႏထာꩻဒါႏ ယိုလဲ့တပါꩻ (၄) တောက်ꩻဒါႏလိတ်စီꩻ တောက်ꩻစို ယိုလဲ့တပါꩻ (၅) ဒါႏလောကနီတိကျမ်ꩻ ယိုလဲ့တပါꩻ (၆) ဒါႏယာႏယီႏ ယတြာႏ ဗျာႏကရုဏ်းကျမ်ꩻယိုလဲ့တပါꩻ (၇) ငေါဝ်းတဲက် ငေါဝ်းတချင်ꩻ အဒုံႏ အအူစတဲင် ကေျာလင်္ကာႏဖုံႏ ယိုလဲ့ တပါꩻ (၈) ဗေက်ꩻဗက်ꩻဗူႏ နုဲင်ႏတွမ်ႏစူ စတဲင်လုဲင်ꩻကွက်ဖုံႏ ယိုလဲ့တပါꩻ (၉) ဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏဒါႏ ငေါဝ်းလီꩻငွါယ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၀) ခꩻဒါႏခြီႏ တလေးဖုံႏ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၁) ဒါႏသေ တသီႏတမွူး ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၂) မာꩻသွင်ႏ မာꩻတယွို့ ပျက်ဒါႏထာꩻ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၃) ဒါႏပေႏတင်ႏ အတွက်အချက် ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၄) ဒါႏပရိယာယ်ႏ မာႏယာႏ မျက်ကလဲ့ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၅) ဒါႏဆန်းကျမ်ꩻ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၆) ဒါႏဂါႏထာႏ မန္တန်ႏ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၇) ဒါႏကွိုက်ꩻပေါင်ꩻ ဆက်ဆံႏသံႏတမန်ႏ ယိုလဲ့တပါꩻ (၁၈) ဒါႏသဒ္ဒါႏကျမ်ꩻ ယိုလဲ့တပါꩻ စုစုခြွဉ်း အောဝ်ႏယို(၁၈)ပါꩻသွူ။ လိုꩻမွိုက်တွမ်ႏလိုꩻသေလိုꩻဒါႏ ထာꩻကကွာႏ ၁၀။ ပညာႏမရီ - ဗွိုန်ပီထုံဒျာႏ ဝင်ꩻခါမီႏရီ - ဗွိုန်ပီခမ်းရာႏ ရီမရီထွိုက် - လိုꩻမွိုက်ဗာႏလာႏ ဒေါ့ꩻငေါဝ်းငွါ - အာစွဉ်ႏသေႏသေႏဒျာႏ။ ရီ- ပညာႏသျိတွမ်ႏလိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း တဲမ်းနယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ - ပညာႏသျိနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻမီႏရီတောဝ်းအခါႏ ဗွိုန်ပီဒျာႏထုံ၊ အုံဒျာႏတေ့ꩻတေ့ꩻ၊ ဝင်ꩻမီႏရီလွဉ်တဲင် အငေါဝ်းယို ပီဗွိုန်စွဉ်ႏ ခမ်းရာႏနောဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ ဝင်ꩻရီလဲ့သင်၊ ဝင်ꩻတရီတောဝ်းလဲ့သင် အငေါဝ်းယို အာသေႏသေႏသက်သက်စွဉ်ႏဒျာႏထာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ လိုႏတွိုင်ꩻမယိုꩻ ယိုနီမျိုꩻ ၁၁။ လိတ်အွုတ်ကိုဒျာႏ - ပညာႏထာꩻဒါႏ ဝင်ꩻစူကိုသူꩻ - အောဝ်ႏစူဥစ္စာႏ ကိစ္စမီႏတွိုႏ - အောဝ်ႏလိုႏတဲင်ခါ မဉ်ꩻတောဝ်းဒျာႏ - ပညာႏတွမ်ႏဥစ္စာႏ။ ရီ- ထာꩻဒါႏအောဝ်ႏသော့ꩻ လိတ်အွုတ်ကို၊ ရွဉ်ယိုအောဝ်ႏဝင်ꩻလောင်းနောဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဗာႏနေ နီထာꩻဒါႏ၊ နီဥစ္စာႏဖုံႏဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ပါတွမ်ႏ အကျောင်ꩻလုဲင်း။ ဖြေႏ- ထာꩻဒါႏအောဝ်ႏသော့ꩻ လိတ်စောင်ႏကို၊ ရွဉ်ယိုအောဝ်ႏဝင်ꩻလောင်းနောဝ်ꩻ နီထာꩻဒါႏ၊ နီဥစ္စာႏ ဟဲ့ꩻရိုꩻတလꩻတောဝ်းသွူ။ အကျောင်ꩻနောဝ်ꩻ- အရေꩻကီꩻကိစ္စ မီႏတွိုႏလွဉ်ခါ ထူႏသွုံꩻအီ တလꩻတောဝ်းသွူ။ ထီႏဖိုတောဝ်း ထီသမုဒ္ဒရာႏမꩻ အောဝ်ႏထင်းတန် ၁၂။ လိုꩻသုတခြော - ဆေ့ꩻနောဟွိုန်ထီႏ စင်းထင်းဟွိုန်အာ - မန်ႏထွာတန်အီ သမုဒ္ဒရာႏ - ဒေႏခါမထီႏ ဖိုးခင်ႏအောင် - ထီနောင်ထင်းဗွိုန်ပီ။ ရီ- အထီႏအဟွိုန် သုတဆေ့ꩻခြောဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထင်းဒါႏအနမ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻစားဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ဖေႏတွမ်ႏ ဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- အထီႏအဟွိုန် သုတဆေ့ꩻခြောဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ ထင်းတန်ချာဒါႏ အနမ်းတဲင် အမာနတဲ့ စင်းတန်ဒါႏသွူ၊ ဥပမာႏ- ဒေႏပေႏတဗာႏ တထီႏဖိုတောဝ်းထီနောင်နောဝ်ꩻ ဝွေꩻထီႏဗာႏကြွို့ꩻရွုမ်ꩻထီ ဖိုးခင်ႏအောင်ကိုလဲ့ အောဝ်ႏထင်းစွဉ်ႏ ထီသမုဒ္ဒရာႏနောဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻသွူ။ ပညာႏမီႏကင်ꩻ ထွာဝင်ꩻသွဉ်း ၁၃။ သွဉ်ပညာႏလုဲင်း - မာꩻကုဲင်းပိုခို ပညာႏမီႏကင်ꩻ - ထံႏဝင်ꩻတခြိုꩻ ပညာႏမီႏဒါႏ - ပူႏဇောႏဗာႏလိုꩻ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ - သွဉ်လွစွုမ်ႏနီꩻပို။ ရီ- ပညာႏအောဝ်ႏလိုꩻတွမ်ႏ ပညာႏတအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ ကွာႏဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဖြုဲင်ꩻနယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- ပညာႏအောဝ်ႏလိုꩻယို ဝင်ꩻအမျာꩻ ပူႏဇောႏရိုႏသေႏဒျာႏသွူ။ ပညာႏအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောတ်ꩻ ထွာဗာႏဝင်ꩻသွဉ်းသွူ။ ဗွိုန်နုဲင်းဝါးဗွာ ဟင်္သာႏခြာ ၁၄။ မွိုးစောဝ်းဖါစောဝ်း - သွဉ်တောဝ်းအပို ဖါခိုမွိုးမူႏ - ရန်ႏထူႏထန်ႏကို ဝါးဟင်္သာႏခြာ - ဝါးဗွာဟောင်ရိုꩻ ပွယ်ꩻတန်ကို - အပိုအုံတငို။ ရီ- မွိုးဖါဝင်ꩻနီ မီႏတသွဉ်ဖေႏတောဝ်း အပိုပညာႏနောဝ်ꩻ ထွာပိုရန်ႏသူႏမျိုꩻမုဲင်ꩻဟောင်း။ ဖြေႏ- မွိုးမီႏတသွဉ်ဖေႏတောဝ်း အပိုပညာႏနောဝ်ꩻ ထွာပိုရန်ႏသူႏအထန်ႏ၊ ဖါမီႏတသွဉ်ဖေႏတောဝ်း အပိုပညာႏနောဝ်ꩻ ထွာပိုရန်ႏသူႏအကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- မွိုးဖါသွဉ်ဖေႏတောဝ်းတဲင် ကထွာအပို မီႏတဒါႏတောဝ်းပညာႏနောဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီနုဲင်းမုဲင်ꩻ။ ဖြေႏ- ဗွိုန်ပီစွဉ်ႏ ဝါးဟင်္သာႏခြာ ဝါးဗွာကအုံအောဝ်ႏသော့ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ သဘာဝထွာဒျာႏ ယိုလစ်ꩻဗာႏ ၁၅။ ထာꩻဆူႏကရိုꩻ - အမျိုꩻစျူဒျာႏ ချို့ꩻသီးမဲ့လဲ့ - စဲင်းစဲ့လွဉ်ဒျာႏ ဗိုတုဲင်လွီးဟွမ် - နွံꩻဟွမ်လွဉ်ဒျာႏ လိုꩻသဖော်ꩻ - သꩻဇော်ꩻထွာလွဉ်ဒျာႏ။ ရီ- လောကအကို သဘာဝအတွိုင်ꩻယို ဝွေꩻသီးထွာလွဉ်လွဒျာႏ ပငါပရာꩻ (၄)စွိုးနောဝ်ꩻ တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) ထာꩻဆူႏ (၂) ချို့ꩻမဲ့ (၃) ဗိုတုဲင် (၄) သူႏတောႏကောင်ꩻသီးသꩻ ယို(၄)စွိုးသွူ။ အဲဉ်ထောဝ်းရသာႏ ယိုလစ်ꩻဗာႏ ၁၆။ ထွန်တပါတောဝ်း - အွီႏတောဝ်းပြူးရင်ꩻ လိုꩻခြောသီးမျိုꩻ - ခြွိုင်းခြိုꩻမသင်ꩻ အိုကင်ꩻတသာႏ - အွီႏငါႏတောဝ်းရင်ꩻ ဉာဏ်ႏတဖြောဝ်း - တဲမ်းငေါဝ်း မအွီႏရင်ꩻ။ ရီ- အရသာႏတအဲဉ်ထောဝ်း ထာꩻ(၄)စွိုးနောဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ဖေႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) အွုမ်ပြူး ထွန်တပါတောဝ်း (၂) လိုꩻကေန်ꩻလိုꩻခြော ခြွိုင်းဖျင်နွိုင်ႏအနမ်း (၃) တသာႏတပါတောဝ်း ဟန်ႏအို (၄) ထာꩻဒါႏပညာႏ တအဲဉ်ထောဝ်း တဲမ်းငေါဝ်းကဗျာလင်္ကာႏ ယို(၄)စွိုးသွူ။ သုတပညာႏ ထာꩻချံꩻသာႏ ၁၇။ နာႏဗာႏတဲင်စော - အာလောသုတာႏ သုတတဲင်ခါ - တိုꩻပွါꩻပညာႏ ပညာႏတဲင်စော - နက်နောသေနာႏ အနက်နော - သုခေါ ဖေႏချံꩻသာႏ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ ကွပ်ပွိုးနာႏဗာႏ ဟွိုန်ဗာႏတဲင် သုတဗွေပြဲ့ꩻစွုံႏလွဉ် ၂။ ကွပ်ပွိုးသုတထွာတဲင် တိုꩻတက်ကီꩻပွာꩻလွဉ် ၃။ အဓိပ္ပါယ်ႏအနက်ဖုံႏယို သေဗာႏတွမ်ႏပညာႏ ၄။ မီႏသေနာႏ အနက်အဓိပ္ပါယ်ႏယိုမꩻ ဖေႏဒါႏနီ ထာꩻချံꩻသာႏသွူ။ ဖိုးတွမ်ႏလိုꩻ ၁၈။ ထာꩻအံႏမေႏထွုန်ႏ - တပြုံႏဗိန်ႏထာꩻ ဖိုးလဲ့လိုꩻလဲ့ - ပီပဲ့အောဝ်ႏဒျာႏ ပညာႏနောဝ်ꩻဟွေး - လိုꩻမွေးထူꩻဒျာႏ ဉာဏ်ႏမီႏကင်ꩻ - ဖိုးရင်ꩻ ဗွိုန်ပီဒျာႏ။ ရီ- လောကအကို ဖိုးတွမ်ႏလိုꩻ ကဗွိုန်ပိဒါႏဝင်ꩻအချက်နောဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ထွူတဲင်၊ နီလိုꩻတွမ်ႏဖိုး ကကွာႏဒါႏလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻလဲ့ တဲမ်းပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- လောကအကို ဖိုးတွမ်ႏလိုꩻ ကဗွိုန်ပီလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻ (၁) ထာꩻအံႏ (၂) မေႏထွုန်ႏ (၃) ထာꩻဗေင်ႏ ယို(၃)စွိုးသွူ။ လိုꩻနောဝ်ꩻ ထာꩻသေပညာႏအောဝ်ႏ၊ ဖိုးနောဝ်ꩻ ထာꩻသေပညာႏအဲဉ်ထောဝ်း ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။ ရီ- ထာꩻသေတရာꩻ ပညာႏမီႏတအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ လောကကိုယို ပီဗွိုန်တမုဲင်ꩻဟောင်း။ ဖြေႏ- ထာꩻသေတရာꩻ ပညာႏမီႏတအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻနောဝ်ꩻ ပီဗွိုန်စွဉ်ႏ ဖိုးနောဝ်ꩻသွူ။ ရက်လဲဉ်းနမ်းကောဝ်ႏ ထူႏမုဲင်ꩻအောဝ်ႏ ၁၉။ ဗွိုန်ပီပညာႏ - သဟာႏမအောဝ်ႏ ဗွိုန်ပီထာꩻဆာ - ရန်ႏခါမအောဝ်ႏ ဗွိုန်ပီနမ်းရင်ꩻ - ရက်ဝင်ꩻမအောဝ်ႏ ကံႏပီပဲ့ - အာႏရဲင်ꩻလဲ့မအောဝ်ႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ မိတ်ဆွေႏသွꩻဟောဝ် ကအီႏပီဗွိုန်တွမ်ႏ နုဲင်းထာꩻဒါႏပညာႏ လောကကို အဲဉ်ထောဝ်း (ပညာႏယို ထွာအီသွꩻပေႏစဲစ်သွူ။) ၂။ ရန်ႏသူႏကအီႏပီဗွိုန် တွမ်ႏနုဲင်းထာꩻဆာရောႏဂါႏယို လောကကို အဲဉ်ထောဝ်း (ထာꩻဆာရောႏဂါႏယို ထွာနီရန်ႏသူႏစဲစ်သွူ။) ၃။ ထာꩻရက် ကအီႏပီဗွိုန်တွမ်ႏ နုဲင်းကရက်နီနမ်းယို လောကကို အဲဉ်ထောဝ်း (နီနမ်းယို နီအရက်သွတ်ꩻသွူ။) ၄။ အာႏကအီႏပီဗွိုန်တွမ်ႏ နုဲင်းကံႏယို လောကကို အဲဉ်ထောဝ်း (ကံႏတရာꩻယို တလာကယ်ꩻအာႏသွူ။) ပီမောင်းဒေါင်စော လိုꩻမွိုက်နော ၂၀။ လိုꩻမွိုက်သီးမျိုꩻ - တသက်လိုꩻခါ ပညာႏသျိသောင် - အုံရောင်ꩻထေ့ဗာႏ လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ - သေတောဝ်းတရာꩻ မောင်းဒေါင်စော - သေတောဝ်း အိုရသာႏ။ ရီ- လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ အုံညီꩻဆယ်ꩻကပ်ထေ့ခန်း ပညာႏသျိသီးထျꩻ တသက်လွုမ်းစွဉ်ႏနောဝ်ꩻ သေနေတရာꩻဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ပါတွမ်ႏ လောကဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ အုံညီꩻဆယ်ꩻကပ်ထေ့ခန်း ပညာႏသျိသီးထျꩻ တအသက်လွုမ်းလဲ့ သေတောဝ်းတရာꩻသွူ၊ ဥပမာႏနောဝ်ꩻ- ဗွိုန်ပီစွဉ်ႏ မောင်းဒေါင်စောသီး တသေတောဝ်း ဟန်ႏအိုအရသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဟန်ႏအိုရသာႏ ဖြေꩻသေနာႏ ၂၁။ ပညာႏသျိသျင်ႏ - တဆင်ႏပေႏငါ ပဏ္ဍိတမျတ် - ဆယ်ꩻကပ်ထေ့ဗာႏ မွိုင်ကြွိုင်တရာꩻ - သေငါꩻစွဉ်ႏဒျာႏ ဖြေꩻနောဝ်ꩻဟွေး - သေမွေး အိုရသာႏ။ ရီ- လိုꩻဟောဝ်လိုꩻဒါႏသီးနောဝ်ꩻ အုံထေ့မီႏခိုႏဗာႏ ပညာႏသျိသီးထျꩻ တဆူးတဆင်ႏပေႏငါနောဝ်ꩻ သေနေတရာꩻဟောင်း အွဉ်ႏနယ်တွမ်ႏ လောကဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- လိုꩻဟောဝ်လိုꩻဒါႏနောဝ်ꩻ အုံထေ့ဆယ်ꩻကပ် မီႏခိုႏဗာႏ ပညာႏသျိသီးထျꩻ တဆူးတဆင်ႏပေႏငါလဲ့ သေဒျာႏတရာꩻနောဝ်ꩻသွူ၊ ဥပမာႏ- ဗွိုန်ပီစွဉ်ႏ ဖြေꩻကသေ ဟန်ႏအိုအရသာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျိသျင်ႏ မပျꩻထင်ႏ ၂၂။ ဥစ္စာႏသွုမ်ꩻတိန် - တရိန်သꩻခါႏ လမ်းကိုအကျင်ꩻ - အဝင်ႏလဲဉ်းမာႏ ကဲ့ꩻရဲ့ꩻထင်းဖွီ - ငတ်ꩻစွိုးယိုခါ ပဏ္ဍိတ - နယ်ပျꩻ တောဝ်းထင်ႏသျာꩻ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ဝင်ꩻခိုႏဝင်ꩻငါ အမျာꩻခြာနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါစွဉ်ႏလဲ့ ပညာႏသျိသီး တအွဉ်ႏပျꩻ ထင်ႏသျာꩻတောဝ်း တရာꩻနောဝ်ꩻ- ၁။ ပစ္စေꩻဥစ္စာႏ သွုမ်ꩻတိန်ထိုꩻအချိန်ႏ ၂။ သꩻတရိန် စိုꩻရိန်ႏအခါႏ ၃။ လမ်းကို ဒုစရဲက်မျိုꩻ မီႏပေါႏပေါက်လွဉ်စွော့ꩻအခါႏ ၄။ နမ်းမီႏခံႏဗာႏစွော့ꩻ ဝင်ꩻလိန်ႏဝင်ꩻလဲဉ် ၅။ ဝင်ꩻမီႏထင်းဖွီ ဝင်ꩻမီႏတအံႏသွင်ꩻတောဝ်းအခါႏ စုစုခြွဉ်း ယိုငတ်ꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ စံႏမီႏထွꩻနောဝ်ꩻမꩻ ကွဲထူႏ ၂၃။ အခွင်ꩻအရေꩻ - တွိုႏလွေꩻငေါဝ်းငွါ တွမ်ႏနီယိုဖက် - လိုꩻရက်တဲ့ပါ ချင်းနမ်းသꩻလျား - ယိုသွံစားခါ သေချာနော - ဟဲ့ꩻစောပဏ္ဍိတာ။ ရီ- လောကကို ဖေႏနေးကဟဲ့ꩻထွိုက် ပညာႏသျိပုဂ္ဂိုလ်ႏနောဝ်ꩻ အလက္ခဏာႏ အင်္ဂါႏအောဝ်ႏခွိုင်းမုဲင်ꩻစွိုးဟောင်း တဲမ်းနယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) ဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏငေါဝ်းငွါ သေအချိန်ႏ (၂) ထွားကွိုက်ꩻပေါင်ꩻသွꩻတွမ်ႏ ကတန်ႏရာꩻဒါႏနီနမ်း (၃) သꩻမီႏလျားထာꩻ နမ်းသေချာ အောဝ်ႏ(၃)စွိုးနောဝ်ꩻသွူ။ ယိုနောဝ်ꩻသွံစား ဗွိုန်ပီလိုꩻဗား ၂၄။ ဥစ္စာႏကေန်ꩻမွ - အံႏအွꩻပြန်ꩻပြော်ꩻ အာႏရဲင်ꩻဆေ့ꩻခြေား - လိုꩻနေားသမ်းမောႏ ပညာႏအဲဉ်ထောဝ်း - အငေါဝ်းသမ်းပေါ်ꩻ ဗွိုန်လိုꩻဗား - သွံစား ဝွေꩻသီးနော။ ရီ- လောကကို ကပီဗွိုန်ဒါႏ လိုꩻဗားဝင်ꩻသွံယို တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) ပစ္စေꩻဥစ္စာႏအဲဉ်ထဝ်း ထာꩻအံႏတန် ပါꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၂) အာႏရဲင်ꩻဆေ့ꩻခြောတဲ့ သမ်းမောႏထာꩻ ပါꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၃) ပညာႏတအဲဉ်ထောဝ်းငါႏလဲ့ ငေါဝ်းသံးအာမွိုꩻထာꩻ ပါꩻနောဝ်ꩻတဖြာꩻ၊ လိုꩻယိုသွံစားနောဝ်ꩻ ပီဗွိုန်လိုꩻဗာႏသွူနော။ လိုꩻယွုတ်လက္ခဏာႏ ယိုသွံဗာႏ ၂၅။ ဝင်ꩻလဲ့မဟဲ့ꩻထင်ႏ - ဆင်ႏဆင်ႏလဲႏငါႏ ဝင်ꩻတရီတောဝ်း - အငေါဝ်းသံးအာ နမ်းကျေꩻဇူꩻခါ - ပျꩻအာထင်ႏသျာꩻ ယိုသွံပွုတ် - လိုꩻယွုတ်လက္ခဏာ။ ရီ- လိုꩻယွုတ်လက္ခဏာႏ အောဝ်ႏခွိုင်းမုဲင်ꩻဗာႏ တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ-(၁) တင်ꩻတဟဲ့ꩻတောဝ်းလဲ့ လဲႏခွိုꩻခွိုꩻဝင်ꩻလမ်း (၂) ဝင်ꩻတရီတောဝ်းလဲ့ အွဉ်ႏအာနွိုင်ႏအငေါဝ်း (၃) အုပ်ꩻချာနမ်း ဖေါႏချာနမ်းဂွုဏ်ႏ ယိုသွံစွိုးသွူ။ ဗွိုႏအန်ꩻတောဝ်းရင်ꩻ ယိုလစ်ꩻတန်ꩻ ၂၆။ ခွန်ကွဉ်ဗွေႏစောဝ်း - ဗွိုႏတောဝ်းဥစ္စာႏ ပညာႏသျိနောဝ်ꩻ - ဗွိုႏတောဝ်းငေါဝ်းသာႏ မဲ့ခါလဲ့နောဝ်ꩻ - ဗွိုႏတောဝ်းရက်ထာꩻ သမုဒ္ဒ - ထီခါ ဗွိုႏတောဝ်းဒျာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- (၁) ခွန်သီးနောဝ်ꩻ တဗွိုႏတောဝ်း ဥစ္စာႏပစ္စေꩻသွူ။ (၂) ပညာႏသျိသီးနောဝ်ꩻ တဗွိုႏနွောင်ꩻတောဝ်း ငေါဝ်းအွီႏငွါသာႏသွူ။ (၃) မဲ့သီးနောဝ်ꩻ တဗွိုႏနွောင်ꩻတောဝ်း ထာꩻရက်သွူ။ (၄) သမုဒ္ဒရာႏနောဝ်ꩻ တဗွိုႏနွောင်ꩻတောဝ်း ထီနောဝ်ꩻသွူ။ လွီးဟွမ်မအောဝ်ႏ လိုꩻပေါက်ꩻကောဝ်ႏ ၂၇။ ယောင်ꩻဆင်ꩻတဲးဝါး - ရွယ်ႏပေႏဆားသေႏ ခွိုꩻတန်လဲ့ထွာ - လွိုင်ႏအာပစ္စေꩻ ပညာႏမီႏကင်ꩻ - သူႏရံꩻနမ်းဗွေႏ လွီးအဲဉ်ထောဝ်း - ပေါက်ꩻကောဝ်ႏဗွိုန်ပီနေ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ယောင်ꩻဆင်ꩻလောင်ႏလွိုး ဥပဓိလဲ့ တရေꩻပြဲ့ꩻစွုံႏဒျာႏ၊ အရွယ်ႏတဲ့ ထွားဟောဝ်မဲဉ်ႏရာႏဒျာႏ၊ စွိုးခွိုꩻယိုꩻယာႏလဲ့ တန်အာလွိုင်ႏကွိုန်ꩻဒျာႏ၊ ဥစ္စာႏပစ္စေꩻလဲ့ ခြွေခြာႏချံꩻသာႏတန်ဒျာႏ၊ ကွဲႏတွော့ꩻ ပညာႏမီႏအဲဉ်ထောဝ်း နမ်းလောင်းနောဝ်ꩻ လောကကို တတင်ႏတယ်ႏတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဥပမာႏ- ဗွိုန်ပီစွဉ်ႏဒျာႏ အလွီးတအဲဉ်ထောဝ်း နုဲင်းပေါက်ꩻကောဝ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻတဲ့လိုꩻနေနေ ၂၈။ အမျိုꩻယွုတ်ပို - မတ်ယိုထွာဒါႏ လိုꩻမွိုက်အပို - ဉာဏ်ႏယိုစင်းဒါႏ လိုꩻကေန်ꩻပိုခါ - ဥစ္စာႏအာဒါႏ လိုꩻခိုသီး - ထင်းဖွီမွိုန်းတောဝ်းငါႏ။ ရီ- လောကကို ထီႏပေႏဖြီ ထင်းဖွီလꩻတောဝ်း လိုꩻသွံစားနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏနယ်ပါတွမ်ႏ အကျောင်ꩻလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) လိုꩻယွုတ်ပိုတဖြာꩻ- လိုꩻယွုတ်ပိုစွဉ်ႏလဲ့ ကွပ်ပွိုးထွာဒါႏအမတ်တဲင် ထီႏပေႏထင်းဖွီလꩻတောဝ်းသွူ။ (၂) လိုꩻမွိုက်ပိုတဖြာꩻ- လိုꩻမွိုက်ပိုစွဉ်ႏလဲ့ ကွပ်ပွိုးအဉာဏ်ႏပညာႏတန် လွိုင်ႏအာဒါႏတဲင် ထီႏပေႏ ထင်းဖွီလꩻတောဝ်းသွူ။ (၃) လိုꩻကေန်ꩻပိုတဖြာꩻ- လိုꩻခြောကေန်ꩻပိုစွဉ်ႏလဲ့ ကွပ်ပွိုးခြွေခြာႏ ချံꩻသာႏတန်ဒါႏတဲင် ထီႏပေႏ ထင်းဖွီလꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ လောဘမီႏတန် ပီဗွိုန်လိုꩻတအာႏ ၂၉။ တပဲ့ꩻနောဝ်ꩻဟွေး - ဉာဏ်ႏမွေးမဲဉ်ဒါႏ ပညာႏဆယ်ꩻပူꩻ - သွဉ်ထူႏသမ်းအာ ပီလိုꩻတအာႏ - ထာꩻဗေင်ႏမင်းဒျာႏ ဒါႏအွံတောဝ်း - ပြန်ႏလောဝ်း မလꩻချာ။ ရီ- တပဲ့ꩻအဖြာꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း မဲဉ်ဒါႏမွိုင်ငါႏ ဉာဏ်ႏပညာႏတဲင် ကထွာဆရာႏ သွဉ်ဖေႏလို့စွဉ်ႏဒျာႏ တလဲင်ႏချင်ꩻနောဝ်ꩻ ကထွာတပဲ့ꩻ ဒါႏလꩻနေဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ဖေႏတွမ်ႏဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- တပဲ့ꩻအဖြာꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ထာꩻဒါႏပညာႏယို မဲဉ်အွဉ်ႏဒါႏလွဉ်ꩻမွေးနေးငါႏ မရေႏမရာႏတဲင် တလဲင်ႏချင်ꩻ သွဉ်အာမွေးစွဉ်ႏမျိုꩻနောဝ်ꩻ တဒါႏလꩻနွောင်ꩻတောဝ်းရင်ꩻသွူ၊ ဥပမာႏ- ဗွိုန်ပီစွဉ်ႏ လိုꩻတအာႏတဖြာꩻ ဗိန်ႏမင်းထာꩻတဲင် ခြုဲင်းနယ်ချာဖေႏဝင်ꩻ လꩻတောဝ်းသွူ။ စေႏတနာႏဟောတ်ငါႏ နီဆရာႏ ၃၀။ ဖွိုင်ꩻသားနောဝ်ꩻနဲး - ဖွိုင်ꩻနဲးတွယ်ႏဗာႏ ယံဖေႏကပꩻ - တွယ်ႏပꩻတောဝ်းခြာ တပဲ့ꩻသီးတာႏ - ယံပွါꩻပညာႏ တွယ်ႏဗာႏဒျာႏ - ဆရာႏဝွတ္တရာꩻ။ ရီ- ဖွိုင်ꩻဗွော့ꩻသား ကတွယ်ႏဒါႏအဖွိုင်ꩻသူꩻနောဝ်ꩻ ယံဖေႏကပꩻတွော့ꩻ အတွယ်ႏဟောင်း တဲမ်းနယ်ထွူတဲင် ဆရာႏကတွဲႏဒါႏ အတပဲ့ꩻသူꩻလဲ့ ယံကထဲ့ငါးရုဲင်ꩻနဲ့ယိုလဲ့ စေနယ်ဖေႏပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- ဖွိုင်ꩻဗွော့ꩻသားနောဝ်ꩻ ဖွိုင်ꩻဖေႏကပꩻတဲင် အတွယ်ႏမွေးတောဝ်း၊ ဖွိုင်ꩻလုဲင်ꩻယံကထန်ႏ၊ ယံကတရေꩻတဲင် အတွယ်ႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဆရာႏသီးကတွယ်ႏဒါႏ အတပဲ့ꩻသူꩻနောဝ်ꩻလဲ့ တပဲ့ꩻယံကထဲ့ငါးရုဲင်ꩻတဲင် အတွယ်ႏမွေးတောဝ်း၊ ထာꩻဒါႏပညာႏယံစီꩻပွါꩻတိုꩻတက်တဲင် တွယ်ႏဗာႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏသျိခဏ်ꩻ နိဋ္ဌိတံ။ "သုဇနကဏ္ဍ-သူႏတောႏကောင်ꩻခဏ်ꩻ" အပေါင်ꩻဟောဝ်မꩻ အကျိုꩻလꩻ ၁။ သူႏတောႏသူႏကောင်ꩻ - အုံရောင်ꩻထေ့ဗာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻထျꩻ - အုံခြꩻတွိုက်ဗာႏ သူႏတောႏတရာꩻ - သေꩻငါꩻထီႏဒျာႏ မျတ်ငါႏမွေး - ယုတ်ဟွေး မထွာဗာႏ။ ရီ- မီႏအုံထေ့ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးထျꩻနောဝ်ꩻ လꩻလွဉ်အကျိုꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဖြုဲင်ꩻနယ်ထန်ႏဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- နီမီႏအုံထေ့ꩻဗာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻနောဝ်ꩻ သေလွဉ်သူႏတောႏကောင်ꩻတရာꩻတဲင် ထွာဗာႏတောဝ်း လိုꩻယွုတ်လိုꩻညံးသွူ။ သꩻမဲဉ်သက်သာႏ ဖျင်ဟောဝ်ဗာႏ ၂။ လိုꩻမွိုက်ယိုခါ - သျောင်ႏညာꩻစွဉ်ꩻခွါႏ သူႏတောႏကောင်ꩻမျတ် - ဆယ်ꩻကပ်ထင်ႏဗာႏ ကုသိုလ်ႏတရာꩻ - နီနာꩻမာꩻဗာႏ သေယူႏလꩻ - နိစ္စ အနိစ္စာ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- နီနမ်း မီႏအောဝ်ႏပေါင်ꩻကွိုက်ꩻဗာႏလဲဉ်းဒါႏ လိုꩻမွိုက်ယို သျောင်ႏညာꩻစွဉ်ꩻဖထိုꩻခန်းလုဲင်း၊ ကဟောဝ်ဆယ်ꩻကပ်ငါႏ သူႏတောႏကောင်ꩻထျꩻယို ဆယ်ꩻကပ်ခန်းလုဲင်း၊ ထာꩻဟောဝ်ကုသိုလ်ႏယို စွုမ်ႏနီꩻစွုမ်ႏဟာ မာꩻလွခန်းလုဲင်း၊ သမထဝိပဿနာႏတရာꩻ အနိစ္စထာꩻမာꩻယိုလဲ့ ယူႏလꩻခန်းသွော့လုဲင်း။ ရီ- လောကကို သꩻယို ဖေႏကရျူႏခွꩻအီအတာႏ မာꩻဗာႏနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း တဲမ်းနယ်လုဲင်း။ ဖြေႏ- လောကကို သꩻယို ဖေႏကရျူႏခွꩻအီအတာႏနောဝ်ꩻ ပယ်ႏထိုꩻဗာႏလိုꩻမွိုက်၊ အုံထေ့ဗာႏသူႏတောႏကောင်ꩻ၊ ကုသိုလ်ႏတရာꩻယို မာꩻဗာႏစွုမ်ႏနီꩻဟာ၊ နိစ္စတွမ်ႏအနိစ္စတရာꩻယိုလဲ့ ယူႏလꩻပွါꩻမျာꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။ အယောင်ꩻနောဝ်ꩻဟောဝ် အဆင်ꩻညမ်း ၃။ ထန်ႏတနျာႏအွူႏ - ဖက်ꩻဒွိုႏမဉ်ရာႏ တရေꩻဖုဲင်ႏထွား - တဲဝါးမွေးထာꩻ အကိုတဲင်စေား - သေ့ꩻနောအာငါႏ လိုꩻမွိုက်သီး - သွိုန်ႏထီ ဥပမာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ဖက်ꩻဒွိုႏရာႏမဉ်နောဝ်ꩻ အထန်ႏဖဲ့ꩻ တနျာႏတဲက်ꩻတဲက်ꩻ လေလင်းတရေꩻမွေးငါႏသွူ၊ တွိုႏအကိုခါ ထွာစွဉ်ႏသေ့ꩻဖုံႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမွိုက်သီး အသꩻရာႏယိုလဲ့ ပီဗွိုန်နုဲင်းဖက်ꩻဒွိုႏရာꩻမဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- လိုꩻမွိုက်သီး အသꩻရာႏယို လောကကို ပီဗွိုန်နုဲင်းမုဲင်ꩻ တဲမ်းနယ်လုဲင်း။ ဖြေႏ- လိုꩻမွိုက်သီး သꩻရာႏယို ပီဗွိုန်စွဉ်ႏ ဖက်ꩻဒွိုႏရာႏမဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ အယောင်ꩻနောဝ်ꩻညံး အဆင်ꩻဟောဝ် ၄။ ထန်ႏဆူႏဗဉ်ႏလင်ꩻ - မောက်ကြင်ꩻမဉ်ရာႏ ကျံꩻတရံꩻဆူႏသား - လွꩻထွားငါႏထာꩻ အကိုနောဝ်ꩻဟွေး - အွီႏမွေးရသာႏ သူႏတောႏသီး - သွိုန်ထီ ဥပမာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- မောက်ကြင်ꩻရာႏမဉ်နောဝ်ꩻ အထန်ႏဖဲ့ꩻခါ ထွာစွဉ်ႏအဆူႏဖုံႏလွဉ်းလွဉ်းသွူ၊ အကိုနောဝ်ꩻခါ နွိုးအွီႏပြဲ့ꩻစွုံႏ တွမ်ႏအရသာႏယံငါႏသွူ၊ သူႏတောႏကောင်ꩻသီး အသွိုန်ႏထီသꩻရာႏယိုလဲ့ ပီဗွိုန်စွဉ်ႏဒျာႏ မောက်ကြင်ꩻရာႏမဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- သူႏတောႏကောင်ꩻသီး သꩻရာႏယို လောကကို ပီဗွိုန်နုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း တဲမ်းနယ်လုဲင်း။ ဖြေႏ- သူႏတောႏကောင်ꩻသီး သꩻရာႏယို လောကကို ပီဗွိုန်စွဉ်ႏနုဲင်းမောက်ကြင်ꩻရာႏမဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ အမျိုꩻမီႏမန်ႏ အဖိုꩻတန်ႏ ၅။ စန္ဒကူႏနောဝ်ꩻ - သဲင်ဖြောဝ်ꩻလဲ့ခါ အလွီးယိုနော - စွဉ်ꩻတောတောဝ်းဗာႏ ဆင်သီနောဝ်ꩻလဲ့ - တွိုက်ꩻစဲ့ꩻပွယ်ꩻခါႏ လောင်ႏလွိုးတင်ႏတဲႏ - စွဉ်ꩻပယ်ႏတောဝ်းဗာႏ တောင်းလုဲင်အွဲးယို - စက်ကိုဖျော်ဗာႏ အရသာႏနော - စွဉ်ꩻတောတောဝ်းဗာႏ သူႏတောႏကောင်ꩻနဲး - ဆင်ꩻရယ်ꩻမော့ꩻခါႏ စွဉ်ꩻတောဝ်းနော - ဓမ္မော မျတ်တရာꩻ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ စန္ဒကူႏမွူးနောဝ်ꩻ သဲင်ထိုꩻလဲဉ်းစွဉ်ႏလဲ့ အလွီးယို တစွဉ်ꩻထိုꩻတောဝ်း၊ အောဝ်ႏဟွမ်တွိုင်ꩻတွိုင်ꩻဒျာႏသွူ။ ၂။ ဆင်နောဝ်ꩻ တွိုႏခန်းစွဉ်ႏ စဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻကိုလဲ့ လိုꩻဆꩻငါယိုအလောင်း လွိုးတင်ႏတယ်ႏမု တစွဉ်ꩻထိုꩻတောဝ်း၊ အောဝ်ႏဗန်တရေꩻသေႏဒျာႏသွူ။ ၃။ တောင်ꩻလုဲင်-အွဲးသီးမျိုꩻနောဝ်ꩻ တွိုႏသော့ꩻခန်းစွဉ်ႏ စက်ယန္တရားယိုလဲ့ အရသာႏနွိုးယို တစွဉ်ꩻတောထိုꩻတောဝ်း အောဝ်ႏနွိုးဒျာႏသွူ။ ၄။ ပညာႏသျိသီးနောဝ်ꩻ မော့ꩻလွဉ်ခန်းစွဉ်ႏ ထာꩻဒုက္ခမရေႏမရာႏလဲ့ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးတရာꩻယို ပယ်ႏခွါႏစွဉ်ꩻထိုꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- လောကအကို တစွဉ်ꩻနွောင်ꩻလွတောဝ်း အစွန်ꩻပငါပရာꩻ (၄)စွိုးယို တဲမ်းနယ်လုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) စန္ဒကူႏ (၂) ဆင် (၃) တောင်းလုဲင် (၄) ပညာႏသျိ ယို(၄)စွိုးသွူ။ စွိုးခွိုꩻ(အမျိုꩻသာꩻ) ဂွုဏ်ႏအင်ႏ ထိန်ꩻသိမ်ꩻထင်ႏ ၆။ အမျိုꩻမျတ်ခေါ - ထွာစောလꩻဗာႏ စွိုးခွိုꩻမျိုꩻနွယ်ႏ - ကာႏကွယ်ႏဖေႏဒါႏ ဆင်ꩻရယ်ꩻဒုက္ခ - တွိုႏဖြထောင်ႏရာꩻ ထာꩻမာꩻညံး - မာꩻသံး တောဝ်းလာꩻလာꩻ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- လိုꩻအမျိုꩻမျတ် သူႏတောႏကောင်ꩻ၊ လိုꩻကစောင်ꩻသျောက် ကာႏကွယ်ႏဒါႏ စွိုးခွိုꩻနောဝ်ꩻကောင်း အမီႏမော့ꩻခွဲးကျုံႏဒွိုန်းကစွဉ်ႏ ထာꩻဒုက္ခဆင်ꩻရယ်ꩻ အခါႏကာလရိုꩻတဲ့ တဟောဝ်တောဝ်းဖဲ့ꩻ စရဲက်ထာꩻမာꩻထာꩻမာꩻမျိုꩻယို မုဲင်ꩻခါခါကိုစွဉ်ႏလဲ့ တမာꩻတောဝ်းဒျာႏရင်ꩻတဲ့နေား။ ရီ- ခွိုꩻရက်သꩻမျတ်အောဝ်ႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ နမ်းမီႏမော့ꩻလွဉ်စွော့ꩻ ထာꩻဒုက္ခခါ ထာꩻမာꩻယွုတ်ညံးမျိုꩻ မာꩻနေဟောင်း။ ဖြေႏ- ခွိုꩻရက်သꩻမျတ်အောဝ်ႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ နံးမော့ꩻခွဲးလွဉ်ခန်းစွဉ်ႏ ထာꩻဒုက္ခလဲ့ ထာꩻမာꩻယွုတ်ညံးဖွိုႏမျိုꩻယို တမာꩻတောဝ်းလာꩻလာꩻနောဝ်ꩻသွူ။ သူႏတောႏကောင်ꩻငေါဝ်း ပြောင်ꩻလုဲင်ႏတောဝ်း ၇။ ဆꩻတွို့ꩻမဲ့ငါ - မွူးခါမီႏထန်ႏ မျင်ꩻမိုရ်ႏကောင်နောဝ်ꩻ - ငေါ်ꩻဖေါဝ်ꩻအမန်ႏ ငါးရုဲင်ꩻမေႏလဲ့ - ခွꩻဒဲ့ꩻဧကန်ႏ ကောင်တန်အလောင်း - ဗိုကောင်းတုဲင်ထန်ႏ သူႏတောႏစောဝ်း - အငေါဝ်းမဖေါက်ပြန်ႏ။ ရီ- လိုꩻဟောဝ်သူႏတောႏကောင်ꩻသီးငေါဝ်းယို ထန်ႏစွဉ်ႏမုဲင်ꩻလဲ့ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏနွောင်ꩻတောဝ်း ကရိုꩻနောဝ်ꩻ မွေးနေဟောင်း။ ဖြေႏ- မွူးထန်ႏတောခန်းစွဉ်ႏ ဆꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻ၊ မျင်ꩻမိုရ်ႏကောင်တန်လဲ့ ငေါ်ꩻဖေါဝ်ꩻ၊ ငါးရုဲင်ꩻမေႏနောဝ်ꩻ ခွꩻကဒဲ့ꩻ၊ ဗိုလဲ့ တုဲင်တောစွဉ်ႏ ကောင်တန်အနာခန်းတယောဝ်း သူႏတောႏကောင်ꩻသီး အငေါဝ်းယို မုဲင်ꩻခါတဲ့ တပြောင်ꩻလုဲင်ႏချာငါတောဝ်းသွူ။ အဟေ့ꩻခွꩻငါႏ ယိုငတ်ꩻဗာႏ ၈။ သေင်ႏဟေ့ꩻနဝ်ꩻဟွေး - ခွꩻမွေးချံꩻသာႏ မွိုးဖါဟေ့ꩻနဲး - လွိုတဲးချံꩻသာႏ ဆရာႏတွမ်ႏခွန် - လွိုတွန်ချံꩻသာႏ ဗွေႏဘုရာꩻ - ဟေ့ꩻခါ ယိန်းချံꩻသာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ လောကတန်အကိုယို သေင်ႏဟေ့ꩻနောဝ်ꩻ ရျူႏငါႏထာꩻသွူ။ ၂။ ကရျူႏလွိုလဲဉ်း သေင်ႏဟေ့ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏမွိုးဖါသီးအဟေ့ꩻသွူ။ ၃။ ကရျူႏလွိုလဲဉ်း မွိုးဖါသီးအဟေ့ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဆရာႏသမာꩻသီး အဟေ့ꩻသွူ။ ၄။ ကရျူႏလွိုလဲဉ်း ဆရာႏသမာꩻသီးအဟေ့ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏခွန်စောဝ်းသီး အဟေ့ꩻသွူ။ ၅။ ကရျူႏလွိုလဲဉ်း ခွန်စောဝ်းသီးအဟေ့ꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻအဟေ့ꩻ ကရိုꩻဒါႏ အတရာꩻတောႏအဟေ့ꩻရျူႏ (ရျူႏလွိုခွꩻကဒ့ꩻတရာꩻဟေ့ꩻ။) ရီ- အဟေ့ꩻရျူႏ (၅)စွိုးယို တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) သေင်ႏမွူးဟေ့ꩻ (၂) မွိုးဖါဟေ့ꩻ (၃) ဆရာႏသမာꩻဟေ့ꩻ (၄) ခွန်စောဝ်းဟေ့ꩻ (၅) ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻဟေ့ꩻ ယိုငတ်ꩻစွိုးသွူ။ ရီ- အဟေ့ꩻခွꩻရျူႏ ငတ်ꩻစွိုးအကို တမုဲင်ꩻဟေ့ꩻယို ခွꩻရျူႏလဲဉ်းဝင်ꩻဟောင်း။ ဖြေႏ- အဟေ့ꩻခွꩻရျူႏ ငတ်ꩻစွိုးအကို ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ အတရာꩻတောႏဟေ့ꩻယို ခွꩻရျူႏလွိုကယ်ꩻလဲဉ်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ထာꩻလိုႏဗွိုန်တောဝ်း ထာꩻအံႏကွာႏ ၉။ ခေါင်ꩻသီးမျိုꩻနောဝ်ꩻ - လိုႏကောဝ်ႏတုဲင်ဒျာႏ သူႏတောႏသီးသူꩻ - လိုႏကျေꩻဇူꩻဒျာႏ ဖီးထူႏတရေင် - လိုႏထာꩻသေင်ဒျာႏ လိုꩻမွိုက်နေား - လိုႏတေား ဒေါသဒျာႏ။ ရီ- ခေါင်ꩻ၊ သူႏတောႏကောင်ꩻ၊ ဖီးထူꩻ တွမ်ႏလိုꩻမွိုက်သီးဖုံႏယို လောကကို အထာꩻလိုႏ အောဝ်ႏလွနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း တဲမ်းနယ်လုဲင်း။ ဖြေႏ- (၁) ခေါင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻလွဒျာႏ ကောဝ်ႏတုဲင်သွူ၊ (၂) သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻလွဒျာႏ ကျေꩻဇူꩻတရာꩻသွူ၊ (၃) ဖီးထူꩻနောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻလွဒျာႏ ထာꩻနွုမ်ꩻသူႏနွုမ်ꩻသေင်သွူ၊ (၄) လိုꩻမွိုက်နောဝ်ꩻ မဲဉ်လꩻလွဒျာႏ အပဲစ်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ တွမ်ႏခွိုင်းဗာႏမွိုန်း နီဇာတိ ၁၀။ အမွိုးယွုတ်ခါ - ပိုခါငေါဝ်းခါႏ အဖါယွုတ်မာႏ - ပိုခါကျင်ꩻဝါ မွိုးဖါဝင်ꩻနီ - ဝွေꩻသီးယွုတ်မာႏ ပိုတဲင်စော - ငေါဝ်းနော ကျင်ꩻယွုတ်ဗာႏ။ ရီ- မွိုးယွုတ်ဖါယွုတ်၊ မွိုးဖါဝင်ꩻနီယွုတ်သီးအပိုနောဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ဒါႏနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း။ ဖြေႏ- (၁) အမွိုးမီႏယွုတ်ညံးနောဝ်ꩻ ကထွာအပို ဒေါ့ꩻငေါဝ်းယို တဟောဝ်တောဝ်း၊ (၂) အဖါမီႏယွုတ်ညံးနောဝ်ꩻ ကထွာအပို ထာꩻမာꩻအကျင်ꩻယို တဟောဝ်တောဝ်း၊ (၃) မွိုးဖါဝင်ꩻနီ မီႏယွုတ်ညံးနောဝ်ꩻ ကထွာအပို ဒေါ့ꩻငေါဝ်းယိုလဲ့ တဟောဝ်တောဝ်း၊ ထာꩻမာꩻအကျင်ꩻစာရိတ္တဖုံႏလဲ့ တဟောဝ်တောဝ်းသွူ။ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးကျွိုက်လဲ့ လိုꩻမွိုက်သီးလွꩻထီႏ ၁၅။ ဆွုံꩻမꩻသွဉ်သင် - ထဲင်းဖျင်ဆွုံꩻမꩻ ဟောဝ်တောဝ်းယိုနဲး - ကမ်းရဲးလꩻလꩻ ဆွုံꩻမꩻသားနေား - သူႏတောႏတဲ့ꩻသꩻ လိုꩻမွိုက်နေား - မခေါ တဲ့ꩻတောဝ်းသꩻ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ ခြောင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ အွꩻလွတောဝ်းထီ ၂။ သိန်ႏ(သေင်ႏ)မွူးဖုံႏနောဝ်ꩻ အံႏချာတောဝ်းအရာႏ ၃။ ခမ်းရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ယရပ်ရပ်ကိုလဲ့ တလော့တဝ်းသွူ ၄။ သူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဥစ္စာႏနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဝင်ꩻအကျိုꩻတာႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- ဝင်ꩻကဆွုံꩻမꩻ သွဉ်သင်ဖေႏဒါႏ ငေါဝ်းငွါဩဝါဒဖုံႏယို သူႏတောႏကောင်ꩻတွမ်ႏ လိုꩻမွိုက်သီး အထာꩻယူႏ ကွာႏလို့ဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း။ ဖြေႏ- ဝင်ꩻကဆွုံꩻမꩻသွဉ်သင် ဖေႏသတိꩻလွဉ်ဒါႏ ငေါဝ်းငွါဩဝါဒမျိုꩻဖုံႏယို သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ ဟွိုန်ဟောဝ်အာႏလꩻ ကျွိုက်သꩻဆွုမ်ႏငါႏသွူ၊ ဝင်ꩻကသွဉ်သင်ဆွုံꩻမꩻ ဖေႏသတိꩻလွဉ်ဒါႏ ငေါဝ်းငွါဩဝါဒဖုံႏယို လိုꩻမွိုက်သီးနောဝ်ꩻ မဲဉ်ဟွိုန်တောဝ်း လွꩻထီႏထဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဟောဝ်ငမ်းခရာႏ အစွူႏဒျာႏ ၁၆။ အစွူႏမျိုꩻယို - မရိုꩻအစွူႏ သင်္ဃာႏဥစ္စာႏ - ရိုꩻဗာႏအစွူႏ စွူႏမာꩻသီတဲင် - တလဲင်ꩻရွုမ်ꩻထွူ သင်္ဃာႏတာႏ - မာꩻသီ အာငါႏသွူ။ ရီ- လောကအကို ကအောဝ်ႏဒါႏ တကအစွူႏမျိုꩻဖုံႏယို ပွိုးတမုဲင်ꩻ ဟဲ့ꩻရိုꩻဗာႏတောဝ်း အစွူႏဟောင်း တဲမ်းထွူတဲင် သင်္ဃာႏဥစ္စာႏယို ကဟဲ့ꩻရိုꩻဗာႏအစွူႏနောဝ်ꩻလဲ့ စေနယ်ပါလုဲင်း။ ဖြေႏ- လောကအကို ကအောဝ်ႏဒါႏ အစွူႏလောင်ႏလင်ဖုံႏနဝ်ꩻ အမာꩻသီဒါႏလိုꩻ တလဲင်ႏတဘဝလွုမ်ꩻတဲင် ဟဲ့ꩻထွိုက်တောဝ်းအစွူႏသွူ။ သင်္ဃာႏသီးဥစ္စာႏပစ္စေꩻယို မီႏယားကုဲင် မာꩻတငီႏတငါမာႏဗာႏနောဝ်ꩻ အမာꩻသီဒါႏလိုꩻ ခွိုင်းဘဝပေါင်ꩻ အဆက်ဆက်နေးစွဉ်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻရိုꩻဗာႏ အစွူႏစဲစ်စဲစ်သွူ။ ပစ္စေꩻနီမျိုꩻ တန်ႏဖိုꩻဆွုံꩻဖျတ်ပွုံႏ ၁၇။ ဆေ့ꩻပေႏနဲးလောင်ꩻ - သူႏကောင်ꩻဥစ္စာႏ ထာꩻအောင်ကိုထီ - ဗွိုန်ပီအွꩻဗာႏ လိုꩻမွိုက်သီးခါ - ကအာဥစ္စာႏ ပင်ႏလယ်ႏထီ - နာꩻနီ မအွꩻဗာႏ။ ရီ- လောကအကို သူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဥစ္စာႏတွမ်ႏလိုꩻမွိုက်သီးဥစ္စာႏဖုံႏယို အကွာႏလို့ဒါႏဝင်ꩻနုဲင်းမုဲင်ꩻဟောင်း အွဉ်ႏနယ်ပါတွမ်ႏ ဥပမာႏလုဲင်း။ ဖြေႏ- သူႏတောႏကောင်ꩻသီး ဥစ္စာႏယို ဆေ့ꩻဆေ့ꩻပေႏငါတယဝ်း အမျာꩻအာႏကွိုꩻရွမ်းလꩻအီဗာႏသွူ၊ ဥပမာႏနောဝ်ꩻရာꩻ- ဗွိုန်ပီနုဲင်းစွဉ်ႏ ထီကအောဝ်ႏဒါႏ ထာꩻအောင် (ထီအုံႏ)ကို အမျာꩻသွုံꩻဆောင်ႏလꩻနဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမွိုက်သီးဥစ္စာႏယို လွိုင်ႏအာကီစွဉ်ႏလဲ့ အမျာꩻအာႏကွိုꩻရွမ်း တလꩻတောဝ်းလာꩻလာꩻသွူ၊ ဥပမာႏနောဝ်ꩻရာꩻ- ဗွိုန်ပီနုဲင်းစွဉ်ႏ ထီတန်သမုဒ္ဒရာႏကို အမျာꩻသွုံꩻဆောင်ႏရွမ်း တလꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူ။ နမ်းအကျိုꩻမမွေးဗာႏ အမျာꩻတာႏ ၁၈။ ခြောင်နောဝ်ꩻထီကို - အွꩻဖိုတောဝ်းဗာႏ သေင်ႏနောဝ်ꩻရာႏယို - အံႏဖိုတောဝ်းဗာႏ စွုမ်ႏရပ်လော့တောဝ်း - ခမ်းစောဝ်းအရာႏ ဝင်ꩻကျိုꩻဖေါႏ - သူႏတောႏသီးဥစ္စာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ ခြောင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ အွꩻလွတောဝ်းထီ ၂။ သေင်ႏမွူးဖုံႏနောဝ်ꩻ အံႏချာတောဝ်းအရာႏ ၃။ ခမ်းရာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ယရပ်ရပ်ကိုလဲ့ တလော့တဝ်းသွူ ၄။ သူႏတောႏကောင်ꩻသီးဥစ္စာႏနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏဝင်ꩻအကျိုꩻတာႏလွဉ်းလွဉ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရီ- လောကအကို ကထွာအီငါႏ အမျာꩻအကျိုꩻ (၄)စွိုးယို တွက်နယ်ဖေႏလုဲင်း ဖြေႏ- (၁) ထီခြောင် (၂) သေင်ႏမွူး (၃) ခမ်း (၄) သူႏတောႏကောင်ꩻသီးဥစ္စာႏ စုစုအောဝ်ႏ (၄)မျိုꩻသွူ။ ထာꩻယူႏတွမ်ႏလွဉ်ꩻမာႏမွိုန်း ၁၉။ တဟောဝ်ကော့ꩻတဝ်း - ကော့ꩻမွော့လာꩻလာꩻ တဟောဝ်ကျံႏတဝ်း - ကျံႏတောဝ်းလာꩻလာꩻ တရာꩻယိုနဲး - ကျံႏစဲႏလွဗာႏ အချိန်ႏခြေင် - သွုမ်ꩻတိန် ယံအဝ်ႏဗာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- ၁။ ထာꩻတဟောဝ်ကော့ꩻတောဝ်းယို တွမ်ႏကော့ꩻမွိုန်းတဝ်း ၂။ ထာꩻတဟောဝ်ကျံႏတဝ်းယို တွမ်ႏကျံႏမွိုန်းတောဝ်း ၃။ စပ်ဆွိုင်ꩻတွမ်ႏ သဖော်ꩻတရာꩻယို ဟောဝ်ကျံႏစဲႏလွငါႏဟဝ်ဟောဝ် ၄။ အချိန်ႏမျိုꩻယို တွမ်ႏမာꩻလို့ခြွုံႏခြေင်ဗာႏပုဲင်ႏမွိုန်းတောဝ်း တွမ်ႏထာꩻယူႏနောဝ်ꩻသွူ။ မီႏမဲဉ်ကုဲင်တဲ့ နိမိတ်ပေါႏ ၂၀။ လိုꩻမွိုက်လိုꩻမက် - သံးရက်တဲးငါႏ သူႏတောႏကောင်ꩻသီး - မရက်ဖိုဗာႏ တရာꩻလိုꩻမွိုက် - သံးကျွိုက်မွေးထာꩻ ဝွေꩻအကျင်ꩻ - ကုဲင်လင်ꩻ အကျောင်ꩻဒျာႏ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- လောကအကို ပါꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတောဝ်း လိုꩻမွိုက်သီးယို ဝွေꩻသံးဟွိုန်ရက်၊ တွိုႏလိုꩻဟောဝ် သူႏတောႏကောင်ꩻသီးနောဝ်ꩻ ဝွေꩻသံးဟွိုန်ဗွိုႏ၊ ဟွိုန်ရက်တောဝ်း၊ လိုꩻမွိုက်သီးတရာꩻမꩻ ဝွေꩻနစ်သက်၊ ဝွေꩻသံးလွောက်ꩻတေားတဲင် ဝွေꩻအကျင်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ တပေါႏညဒွုမ် စစရာႏရာႏ အီႏကုဲင်လွဉ်ဗာႏအမန်ႏသွူ။ ရီ- နီလိုꩻသီး စစရာႏရာႏ ကကုဲင်အီဗာႏ အကျောင်ꩻတရာꩻယို စေနယ်ဖေႏယံယံလုဲင်း။ ဖြေႏ-သူႏတောႏကောင်ꩻသီးတရာꩻယို တထူႏနေး၊ လွောက်ꩻနာႏတောဝ်းတဲင် မီႏထူႏနေး၊ လွောက်ꩻနာႏတေားဒျာႏ လိုꩻမွိုက်သီးတရာꩻ၊ လိုꩻမွိုက်သီး အထာꩻလိုႏမျိုꩻနောဝ်ꩻ အကျင်ꩻစတဲင် စီꩻပွါꩻဖုံႏ ကုဲင်လွဉ်အီဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။