သကဲန္ဒီယမ်

သကဲန္ဒီယမ်ယို ထွာ သင်္ကေတ Sc တွမ်ႏ အဲတ်တမ်အမုဲင် ၂၁ ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ဓာတုဗေဒ ဒြတ်စင်တဗာႏသှူ။ d-block ကိုကအောဝ်ႏဒါႏ သတ္တုအရောင်ႏဗွာ ဗွန်ပီရွဉ်(ရှောန်)၊ သမဲင်ꩻကိုနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသေ ဟမ်ႏခြေားသတ္တု ငီꩻတွမ်ႏ yttrium ယင်း lanthanides သှူ။ ၁၈၇၉ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ ပါ အဲ့ꩻထန်ႏလꩻ minerals euxenite တွမ်ႏ gadolinite အှိုး သကဲန်ဒီနေးဗီးယားဒေသကိုတဲင် ဝင်ꩻမော့ꩻစ သကဲန္ဒီယမ် သတ္တုသှူ။ ဝွေꩻယို တလီꩻမဉ်ႏခှေါင်းဗာႏနောဝ်ꩻ အရောင်ႏကြုဲး တသီး တမို့မို့ တောဝ်းတဲ့ ကောဝ်ႏရောင်ႏဆား (မန်း- ပန်းနုရောင်)ဖဲ့ꩻ။ တလီꩻကိုနောဝ်ꩻ မေႏခိုးဒါႏယိုꩻယိုꩻရိုꩻလဲ့ အခိုးဗော့ꩻ တလဲင်ႏလုမ်ꩻ။ ဝွေꩻယို မဉ်ႏအှောန်ႏခှေါင်းထီနောဝ်ꩻ အမာꩻဓာတ်တွမ်ႏ ဟုဲက်ဒရိုစဲန် ဓာတ်တအှိုထှူ အဲက်သစ်ဖုံႏရာ ခြီသော့ꩻဒါႏ။ ကအီးလꩻ သကဲန္ဒီယမ်စင်စင်အတာႏ သကဲန္ဒီယမ် တွုဲင်ဖလွုဲက် (သကဲန္ဒီယမ် တဝုဲင်ဖလဝုဲက်)တွမ်ႏ ကယ်လသီယမ်သတ္တု မာꩻငီꩻအီဗာႏဝင်ꩻသှူ။

သကဲန္ဒီယမ်,  ₂₁Sc

ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတ	သကဲန္ဒီယမ်, Sc
အယောင်ꩻ	silvery white
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို သကဲန္ဒီယမ်
– ↑ Sc ↓ Y ကယ်လသီယမ် ← သကဲန္ဒီယမ် → ခမ်ꩻဗွာ
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)	21
အဗူႏ၊ ဘလော့	group 3
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်	period  4
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (Ar)
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ	[Ar] 3d1 4s2
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်	2, 8, 9, 2
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
ဖေ့စ်	အခြုံးအတူႏ
အခြုံးခြီအီအလျား	1814 K ​(1541 °C, ​2806 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား	3109 K ​(2836 °C, ​5136 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)	2.985 g/cm3
2.80 g/cm3
ဖျှူးဆဉ်းအလျား	14.1 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား	332.7 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ	25.52 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 1645 1804 (2006) (2266) (2613) (3101)
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန်	Pauling scale: 1.36
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း	1st: 633.1 kJ/mol 2nd: 1235.0 kJ/mol 3rd: 2388.6 kJ/mol (more)
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	empirical: 162 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	170±7 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	211 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး	​hexagonal close-packed (hcp)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ	α, poly: 10.2 µm/(m·K) (at r.t.)
အလျားတွီကာႏထာꩻ	15.8 W/(m·K)
တျာႏရဲးကမ်းထာꩻ	α, poly: 562 nΩ·m (at r.t., calculated)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်	paramagnetic
ပသီႏထှို့ꩻ ကခှေါင်းအီဒါႏထာꩻ (χmol)	6996314999999999999♠+315.0×10−6 cm3/mol (292 K)
Young's modulus	74.4 GPa
Shear modulus	29.1 GPa
Bulk modulus	56.6 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး	0.279
Brinell hardness	736–1200 MPa
CAS Number	7440-20-2
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကဖေႏအမဉ်ꩻသား	တောင်ꩻအီတုမ်ႏသကဲန္ဒီနေးဗှီးယားဒေသ
ကဟောꩻခြုဲင်းခါꩻရီးထာꩻ	Dmitri Mendeleev (1871)
ကထုမ်ႏမော့ꩻ ယင်း ဖဖြှဲ့ꩻထန်ႏ အရီးသွတ်ꩻလဲင်ႏ	Lars Fredrik Nilson (1879)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ သကဲန္ဒီယမ်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE ( MeV) DP 44m2Sc syn 58.61 h IT 0.2709 44Sc γ 1.0, 1.1, 1.1 44Sc ε – 44Ca 45Sc 100% is stable with 24 neutrons 46Sc syn 83.79 d β− 0.3569 46Ti γ 0.889, 1.120 – 47Sc syn 80.38 d β− 0.44, 0.60 47Ti γ 0.159 – 48Sc syn 43.67 h β− 0.661 48Ti γ 0.9, 1.3, 1.0 –

မာꩻအီခရာႏ

သကဲန္ဒီယမ်ယို ထွာ သတ္တုဆေ့ꩻခြေား၊ မော့ꩻအာ ကာလာ TV ဖုံႏ၊ မေႏရာႏတင်းလေစဲင်းဖုံႏ၊ မေႏထိုး (မန်း-မီးချောင်း)၊ မေႏထိုး ထှို့ꩻဆေ့ꩻတျာႏအာႏဖုံႏ၊ မန်ႏဖုံႏ တွမ်ႏယင်း မဲ့မန်ႏဖုံႏကိုသှူ။ ထာꩻခြိုꩻ ဖန် ပလဲင်ꩻယာႏဖုံႏ ယမ်လှုမ်းအီတာႏ ဝင်ꩻသော့ꩻပါ သကဲန္ဒီယမ်သှူ။ ထာꩻမာꩻတုင်း ကထေမာꩻဒါႏ ထာꩻကွင်ႏ တောဝ်းလဲ့ သင်္ဘောꩻကျောင်ႏကိုဖုံႏယို မာꩻအီပါအာ အလူမီနီယမ်-သကဲန္ဒီယမ် သတ္တုကြူခါꩻဝင်ꩻ၊ ထာꩻခြိုꩻ အုံလှူꩻအီအာႏရဲင်ꩻ (မန်း- အားကစားပစ္စည်း) နုဲင်း စက်ဘေင်း၊ သုဲင်ကယ်၊ ဘေ့သ်ဘေားကိုတဲ့ မာꩻအီပါနေနေ။ ထာꩻယိုနောဝ်ꩻ ထွာ သတ္တုရဲင်ꩻအာႏယမ်။ မဉ်ႏအှောန်ႏစာႏပေ့ꩻ ဂဟေ အလူမီနီယမ် သတ္တုကြူခါꩻဝင်ꩻ (မန်း- အလူမီနီယမ် အလွိုင်း)ထိုထိုခါ အမာꩻဆေ့ꩻထိုꩻဖေႏ ထာꩻထီစာႏ ခေါ့ꩻထိုမှိုင်ဖုံႏ။