သက်အဝ်ႏ(သက်သား)ကမ္ဘာႏ

လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻယို အတိတ်ကာလ ကထွာဖိုဒါႏအကျောင်ꩻခရာႏ သမဲင်ꩻရေꩻနဝ်ꩻ အရေꩻတန်ငါႏနဝ်ꩻသွူ။ အတိတ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ ပစ္စုပ္ပန်ႏအတာႏလဲ့ သေနာႏနွောင်ꩻအီသွူမကာႏ အနာႏဂတ်ကာလသူꩻ အီႏထွာလွဉ်ဒါႏနုဲင်းမုဲင်ꩻ ဖေႏကထွာနုဲင်းမုဲင်ꩻစစွဉ်ႏအချက်ဖုံႏလဲ့ ခန်းမန်းနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ရာႏဇဝင်ႏသမဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအတိတ်ကာလ ကထွာဖိုဗာႏဒါႏ အကျောင်ꩻခရာႏ ငဝ်းသတင်ဖုံႏ အွဉ်ႏလောင်ꩻသိမ်ꩻသော့ꩻခရာႏ ခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻစခါဖုံႏ စွဉ်ꩻသွီႏစွဉ်ꩻယာႏ (စွန့်စားမှု)ခမ်းထီရေꩻ ခွန်ဟော်ခမ်ꩻ အောင်ႏမျင်ႏမုꩻ သွုမ်ꩻတေင်မုꩻ ချမ်ꩻသာႏမုꩻ ဒုက္ခဆင်ꩻရယ်ꩻမုꩻ၊ လွေꩻသဲင်ꩻရေꩻ လိုꩻမုꩻအုံအဝ်ႏရေꩻအကျောင်ꩻခရာႏဖုံႏနဝ်ꩻ တဲမ်းသော့ꩻသေꩻခါꩻရောင် ရာႏဇဝင်ႏသမဲင်ꩻကိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ရာႏဇဝင်ႏကိုနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ ထူꩻချာဟဝ်မျတ်ငါႏ ဘဝထွာစဲဉ်ႏအကို သစ္စာႏအဝ်ႏမုꩻ အာႏကွိုꩻယွုမ်းအံႏခရာႏ ဘာႏသာႏကိုꩻကွယ်ႏမုꩻဖုံႏယို ရာႏဇဝင်ႏသမဲင်ꩻသီး ဖေါႏထန်ႏနယ်ဖေႏ ရုပ်ပုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကမ္ဘာႏဟံႏအစဲဉ်ႏထွာလွဉ်အလꩻ တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻ သက်သားပေါႏထွာလွဉ်တဲင် ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအရန်းနဝ်ꩻ လိုꩻခွိုꩻနွယ်ႏ ထွာပေါႏလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။ အံႏအွꩻသုံꩻဆောင်ႏလွ ဟံႏဗဲ့ꩻ သယံဇာတဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏလိုꩻရွိုင်ꩻဘဝတဲင် လိုꩻသီးနဝ်ꩻ သုံꩻဆောင်ႏဒါႏလွဉ်ꩻ ထူႏသုံꩻဒါႏလွဉ်ꩻ အသောင်အရင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ပထမရီးသွတ်ꩻ လိုꩻယေန်ႏငဲမုꩻ ကထွာစနဝ်ꩻ ဟံႏဩဇာႏ၊ ဟံႏဗဲ့ꩻကအဝ်ႏဒါႏ ထီခြောင်တန်ထျꩻ ထာꩻခြောင်ႏဖုံႏ အရွီးထွာလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻယေန်ႏငဲးမုꩻသွံရပ်နဝ်ꩻ ထွာပေါႏလွဉ်သွိုဝင်ꩻ အာသျခမ်းကို တခိန်ႏချင်ႏ တလဲင်ႏချင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ "နုဲင်း"ခြောင်တန်ခြောင်ႏ "ယူဖရေတီ"ခြောင်တန်ခြောင်ႏတွမ်ႏ "အိန္ဒု"ခြောင်တန်ခြောင်ႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏခင်ႏလမ်းယိုသွံထွောင်း ဖဖြယ်လွဉ်ထွူတဲင် ထွာလွဉ် လိုꩻခွိုꩻနွယ်ႏသွံမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ သွီႏယာႏဗွာ "ကော့ကေးဆိဉ်း"လိုꩻခွိုꩻနွယ်ႏ၊ သွီႏယာႏတသီး "မွန်ဂိုလုဲက်"(လွက်)ခွိုꩻနွယ်ႏတွမ်ႏ သွီႏယာႏဖြေင်း "နီဂရိုး(နီကရုဲက်)ခွိုꩻနွယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ပေါႏပေါက် တိုꩻတက်ထွာလွဉ် နေင်ႏပေါင်ႏကထွိုင်ႏအာနဝ်ꩻ အဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ နားဟွိုန်ꩻပေႏ ထွာလွဉ်စွိုးခွိုꩻ နားဟွိုန်တန်ခွိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နားဟွိုန်တစွိုꩻတွမ်ႏတစွိုꩻ တခြို့ဒို့ꩻဗဉ်ႏလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻ ထွာလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အစွိုꩻတန် အာႏတလာသားနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်တော အုပ်ချုပ်သားတွော့ꩻ အစွိုꩻပေႏအာႏဆေ့ꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာလွဉ်သွဉ်းသယ်ႏ၊ လိုꩻစွိုꩻတန် ထာꩻအံႏထွဉ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻ ကထွိုင်ႏတိုꩻအာလွဉ်နဝ်ꩻ ခင်ႏလမ်းအုံဖုံႏလဲ့ ခြဲ့ꩻလုဲင်းလွဉ်ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻနားဟွိုန်ꩻ အခွိုꩻတန်သားဖုံႏ တွမ်ႏလိုꩻခွိုꩻတန်သားဖုံႏနဝ်ꩻ တထွောင်းထွူတထွောင်း လွေꩻသဲင်ꩻလွသွူတဲင် အဝ်ႏခင်ႏလမ်းဒေႏသတန် တထွောင်းကို ပြောင်ꩻလွေꩻအုံတောဖျင် ဒေႏသအတန် တထွောင်းကိုတဲင် သင်ꩻရော့ꩻရာꩻ ထီလွိုင်ႏဟံႏဟဝ် တယ်ႏချꩻအုံလွ အရပ်နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ အခဝ်ထဝ (မဉ်ႏတမွေးတဝ်း-အဝ်ႏအာသျရဆျား)လိုꩻဖြားလိုꩻတန်ဖုံႏရိုꩻ မွန်ဂိုလီးယားဆနဝ် "အူဂရိုအော်တီးယား"နယ်ႏကို ကအဝ်ႏအုံဒါႏ "တူကူနိယဉ်း"နားဟွိုန်ꩻကိုနဝ်ꩻ တဖူးဝေး (၇)ဖြာꩻ အစွိုꩻအဝ်ႏတစွိုꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးတဖူးအမဉ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ "ပူ၊ ကော့၊ ဂျန်၊ မီယာအို၊ ငင်းကာ၊ ကီစီတွမ်ႏကင်း"ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ စောက်ꩻလိုꩻဖြားလိုꩻတန် စခါဖုံႏရိုꩻ တွမ်ႏစောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏ တဖူးဝေးဝင်ꩻနွတ်ꩻ ကရိုꩻဒါႏ "နော်ဘော်ကလေ၊ နော်ပအိုး၊ နော်ပဒယ်၊ စောပထူး၊ စောမော်နေဘွား၊ စောဝေဝေါတွမ်ႏ စောချီသီး"ငဝ်းခြုဲင်းဖုံႏ ဗွိုန်ပီမဲဉ်ႏတနꩻငါႏဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးလိုꩻမျိုꩻ လိုꩻတအုံတဝ်း အရပ်ဒေႏသဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ အာသျအခဝ်ထဝ "အူဂရိုအော်တီးယားနယ်ႏ"နဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးလွိုးငုဲင်ꩻ နမ်းကြိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွိုန်ပီတွမ်ႏ "တူရေးနီယန်း"နားဟွိုန်ꩻခွိုꩻတွမ်ႏ "မွန်ဂိုလီးယား"ခွိုꩻနွယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်"ဂျန်ဟတ်"အနေႏ တွမ်ႏပါမောက္ခ "ဒီလာဂူအိုပဲရီး"သီး ကထောက်ခံႏဗာႏနဝ်ꩻတဲ့ "တူရေးနီးယန်း"နားဟွိုန်ꩻခွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါ အုံဗာႏဖို "အာသျ"အခဝ်နဝ် နဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏသီးနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါ အဝ်ႏ"တိဘက်"နွို့သော့ꩻလင်ꩻ ယိုခါထွာ"ယူနန်"နယ်ႏအခဝ် "စီချွန်တွမ်ႏကွေချောင်"နယ်ႏကိုကရိုꩻနဝ်ꩻ "မစ္စတာပေါ်စမစ်တွမ်ႏ ဗွေႏဗွန်ဂျွန်စမစ်"သီး ဒေါ့ꩻတောက်သတ်နေးစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ပညာႏသျင်ႏ ကျောင်ꩻသားတန်သီးယိုဝင်ꩻနီ ကမော့ꩻထီႏသေထွꩻနဝ်ꩻ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻသီးယို အဝ်ႏ"အာသျ"အခဝ်ထဝကို နွို့သော့ꩻတွိုႏလွေꩻ ခယ်ႏခမ်းအခဝ်တွို့ꩻနဝ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ ယီးအွဉ်ႏနယ်လွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း လိုꩻမျိုꩻလောင်ႏလင်ဖုံႏလဲ့ ဖျတ်ကာႏသွူတိဘက်တဲင် နွို့သော့ꩻလွဉ်ခယ်ႏခမ်းလွဉ်းလွဉ်းနဝ်ꩻသွူ။ ခယ်ႏ၊ ဂျပန်၊ ဗိယက်နမ်၊ ထုဲင်ႏတွမ်ႏ မွန်ခမာဖုံႏတဲ့ နုဲင်းနဝ်ꩻနေနေသွူ။ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻ ရီးသွတ်ꩻကနွို့သော့ꩻတွိုႏလွဉ်နွောင်ꩻ ခါးလားခရစ်ကပေါႏ နေင်ႏ ၁၁၂၃-၁၁၃၄ အတွင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ အခိန်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻ ကအုပ်ချုပ်အံႏနွောင်ꩻခယ်ႏခမ်း "ဂွါဆဉ်"ခွန်ဟော်ခမ်ꩻ အဝ်ႏအုပ်ချုပ်အခိန်ႏတွင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ယိုနဝ်ꩻ ကအဝ်ႏဗော့ꩻ ဝွေꩻခမ်းထျꩻခမ်းသောင် လိုꩻမျိုꩻပေႏဖုံႏ နေးတွမ်ႏအနယ်ꩻမျိုꩻစွုမ်ႏ ထုတ်ထေသွူရဲကမ်းချက် "တာႏမြစ်ချက်"ဖုံႏတဲင် ဝွေꩻအုပ်ချုပ်မုꩻဆလ ဖေႏကထွာငါ ခယ်ႏတမျိုꩻငါနဝ်ꩻ အဝ်ႏခွုမ်မာꩻလွေꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏလိုꩻမျိုꩻပေႏလောင်ႏလင်ဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏဝွေꩻသီး ကအဝ်ႏအုံတယ်ႏဆို့ꩻဒါႏ ခင်ႏလမ်းရပ်ကို ထိုꩻထန်ႏထိုꩻလွသွူတဲင် နွို့သော့ꩻလွဗာႏ ဝင်ꩻနယ်ႏပယ်ႏ ခမ်းလမ်းတသာကိုဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဖဖြယ်ထန်ႏလွေꩻလွဝင်ꩻ "တုံကင်း၊ ထုဲင်ႏ၊ မန်းခမ်း"ဖဲ့ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ လွောင်ႏဗူႏဖသွူ အစွိုꩻတန်သွံစွိုꩻတဲင် ညစွဉ်ႏသွံနေင်ႏ ခါးလားခရစ်ကပေါႏ တယ်ႏ ၁၁၂၅-ဗꩻ ၁၁၂၇ အွဉ်ႏကုဲင်စွဉ်ꩻထိုꩻသွူ ဝွေꩻသီးခူꩻဝေင်ꩻ ဒုံဆောင်ႏလမ်းပါႏ ခင်ႏလမ်းနေႏရာႏတဲင် ကထန်ႏထိုꩻတငါဗာႏနဝ်ꩻ ကွပ်စွဉ်ႏခယ်ႏ ငမ်းဝွေꩻသီး လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအာလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။ ပထမစောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ နွို့သော့ꩻလွဉ် "မုဲင်းခေါင်"ခြောင်တန်ခြောင်ႏ ကောင်ခါႏနဝ်ꩻတဲင် ဖျော်တွိုႏလွဉ် ဝွေꩻသီးကအင်းတယ်ႏဆို့ꩻချꩻအုံဒါႏ ခင်ႏလမ်းတသာခြောင်တန်ဗောင်ႏ ကျွန်ꩻလောင်း (မြစ်ဝကျွန်းပေါ်)နဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻညပသာႏသွူနဝ်ꩻ ထုဲင်ႏလိုꩻမျိုꩻခွိုꩻတန်ဖုံႏလဲ့ ပြောင်ꩻခြုဲင်းနွို့လွဉ်နုဲင်းနုဲင်းတဲင် စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွုမ်ႏယင်းအံႏအွꩻ အရာႏအကဝ်ႏလွိုင်ႏကွုန်ꩻရာꩻ ခင်ႏလမ်းတသာတဲင် ဆွတ်ခြုဲင်းပြောင်ꩻနဝ်လွေꩻယင်းဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ဝွေꩻသီးကထင်ႏတွိုႏ ပင်ႏလယ်ႏထျꩻနဝ်ꩻ လဲ့ꩻတွို့ꩻလုဲင်ႏသွူတဲင် တွိုႏလွဉ်ခန်း "မီနမ်ခြောင်တွမ်ႏနမ်းပိုင်ခြောင်"ရွေꩻခြောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးလွိုက်ရွေꩻခန်း ခင်ႏလမ်းအုံတသာ "နမ်းပိုင်"ခြောင်တန်ခြောင်ႏ အခဝ်ခိုႏနဝ်ꩻသွူ။ အုံအဝ်ႏသွူနဝ်ꩻကို နေင်ႏပေါင်ꩻ ၁၀၀၀-လွိုတဲင် ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးကတွိုႏ "ဇဉ်းမယ်"အထန်ႏဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ခံႏဗာႏထုဲင်ႏဝါးထန်ႏတွိုက်ꩻထိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုတိယစောက်ꩻအစွိုꩻ ကနွို့လွဉ်နဝ်ꩻ တွိုႏလွဉ်လွဉ်ꩻ "ရွှေလီ"ခြောင်တန်ခြောင်ႏအခဝ်တွို့ꩻနဝ် နဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏနဝ်ꩻကိုလဲ့ ထုမ်ႏယင်းရော့ꩻသင်ꩻရာꩻခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ထုမ်ႏခင်ႏလမ်းတသာ ဝွေꩻသီးကတွိုႏလွဉ်နဝ်ꩻ ဖြဝ်ꩻဖုံႏအဝ်ႏအုံ၊ အဝ်ႏတွိုႏရီးလဲဉ်း ဝွေꩻသီးနဝ်ꩻသွူ။ တွမ်ႏဖြဝ်ꩻ တမဉ်ထွာတဝ်းစဲ့ꩻ မဉ်လꩻဒျာႏငိမ်ꩻချမ်ꩻရေꩻ၊ စောက်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ အုံခြုဲင်းပေါင်းနဝ်လွေꩻဗာႏယင်းဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ထွာလဲဉ်း"စေဝါခြောင်(ဧရာဝတီ)နဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးလွိုက်အုံပေါင်းနဝ်လွေꩻပသာႏထဲင်းသွူတဲင် အွဉ်ႏဖန်ဖေႏခန်းအမဉ်ꩻ "စေဝါဝေ-ဝေင်ꩻဝေဝါ"နဝ်ꩻသွူ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ ဖြဝ်ꩻဖုံႏကူꩻကားဖြေꩻစာသော့ꩻ စောက်ꩻသီးကလောႏဒါ တွမ်ႏထုံဒေႏတောင်ꩻ ခမ်ႏလမ်းဆိပ်ကန်းရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခင်ႏလမ်းယိုနဝ်ꩻ စောက်ꩻတွမ်ႏဖြဝ်ꩻ အဝ်ႏဖြာꩻဖဲ့ꩻဖဲ့ꩻ လွောင်ႏလွောင်ႏဗူႏဗူႏ အုံလွေꩻစွဉ်ႏနေင်ႏပေါင်ꩻ ၁၇၂-ရပ်နဝ်ꩻသွူ။ တွိုႏဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ "နီဂရိုး(နီကရုဲက်) ခွိုꩻနွယ်ႏဖုံႏ နွို့တွိုႏလွဉ်ယင်းနဝ်ꩻသွူ။ အိန္ဒိယကို "ဗရမာ"ဖုံႏလဲ့ နွို့တွိုႏသော့ꩻလွဉ်ယင်း ပြုံႏပြုံႏပြင်ႏပြင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻကနွို့တွိုႏလွဉ်တသာ ခွန်ဟော်ခမ်ꩻနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ "အဘိရာဇာ"နဝ်ꩻသွူ။ တွမ်ႏဝွေꩻသီးထူႏလွဉ် ပေါက်ပုဲင်လူႏလုဲင်ႏစင်ꩻ"အိန္ဒု"ခြောင်ခြောင်ႏယေန်ႏငဲမုꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကားစောက်ꩻဖုံႏ ကအဝ်ႏထူႏသုံꩻဒါႏ ခယ်ႏယေႏန်ငဲမုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏတဘာႏသာႏခေါ်ခေါ်နဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻအတသာချင်ꩻချင်ꩻ ကတွိုႏလွဉ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ရွိုင်ꩻစွိုင်ꩻကျမ်ꩻထံꩻသွူတဲင် ထွာဒျာႏလိုꩻမဉ်ရွို့ꩻရန်ႏမာꩻရီးစရီးဝင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ မာႏနတန် သꩻဖြုံႏထိုတဲင် လိုꩻမဉ်အံႏနွောင်ꩻနိစ်စက်ဒါႏဝင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ခွုမ်မာꩻအံႏနွောင်ꩻလွလိုꩻကတွိုႏလွဉ်ရီးသားလောင်းတဲင် စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻပေႏဖုံႏနဝ်ꩻ ခံႏနွောင်ꩻလွတဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လိုꩻမဉ်အုံငိမ်ꩻချမ်ꩻ ခွꩻသꩻခေါ်ခေါ်ဒျာႏထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏအိန္ဒိယ ကတွိုႏလွဉ်တသာဒါႏ လိုꩻတသာဖုံႏ အခွုမ်အမာꩻယို ညအာထိုဆွာꩻ သယ်ꩻခံႏနွောင်ꩻတဝ်းတဲင် အုံညာꩻညာꩻတွမ် တွမ်ႏဝွေꩻသီး ဆုံꩻဖျတ်လွခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻခြုဲင်းနဝ်လွေꩻသွူတဲင် တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ တွိုႏဖျော်လွေꩻခန်း စီဝ (ဧရာဝတီ)ခြောင်ဗောင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ရီးသွဝ်ꩻပထမ ဝွေꩻသီးအုံတယ်ႏဆို့ꩻလွနဝ်ꩻကိုသွူ။ ယိုကိုနဝ်ꩻ အိန္ဒိယသားဖုံႏဟဲ့ꩻ (သရေခေတ္တရာ)နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သရေခေတ္တရာနဝ်ꩻ ပွိုင်းလဲင်ႏခါ ထွာစောက်ꩻခမ်းတန်နဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဟောင်"ပွိုဝေး"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏခါးလားခရစ်ကပေါႏ ၄၄၃-ဘီစီ ဗꩻခရ်စပေါႏထွူ အေဒီ-၉၅ နဝ်ꩻ စောက်ꩻခွန်အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻဆက် အအဝ်ႏနေဒွိုန်းကနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းယို ကပꩻပြုဲင်ကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻဗာႏနဝ်ꩻ ကွပ်အာႏရဲင်ꩻ အသောင်အရင်ꩻတမွေးတဝ်း၊ ကွပ်ခမ်းကို သꩻတဗွိုန်ပီတဝ်းဝင်ꩻ၊ ပွိုင်းခတ်ꩻထွာဝင်ꩻ ပဋိပက္ခဖုံႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ခွန်အာႏရဲင်ꩻဆေ့ꩻလွဉ်တဲင် မာꩻတညီႏတငါထိုꩻထာꩻနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻသီးဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအကိုချင်ꩻချင်ꩻ တွိုက်ꩻချာလွသွူဝင်ꩻတဲင် ထွာအစွိုꩻစွိုꩻတွော့ꩻ ပꩻလီထိုꩻလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ တစွိုꩻတွမ်ႏတစွိုꩻ ထန်ႏခေါ်ဝင်ꩻတဲင် လဲဉ်းလွဖြာꩻထွောင်းထွောင်းနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻအစွိုꩻကို တတိယအစွိုꩻတန်သွတ်ꩻကထွာဒါႏ "ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ"လိုꩻခွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဖျတ်ကာႏလွဉ်သွူ "ပဂိုး"ကောင်ရွေꩻတဲင် တွိုႏသော့ꩻလွဉ် "စစ်တောင်း"ခြောင်တန်ခါႏနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးတယ်ႏဆို့ꩻ သေႏခေါင်းသေႏချာႏဖျင် ခင်ႏလမ်းတသာနဝ်ꩻသွူ။ ယိုကိုနဝ်ꩻ "ပျူ"(ပြူ)ကရိုꩻနဝ်ꩻ သေတွိုႏယိုခါနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏရန်ႏကုန်ႏမန္တလေꩻ ကာꩻတဖူꩻတန်လောင်း တောင်ႏအူဝေင်ဆꩻထင်ꩻ မဲင်ႏပေါင်ꩻ(၄၀)ကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဝေင်ꩻဖျူး(ဖြူးမြို့)ယိုခါ ရီးသွတ်ꩻကနွို့တွိုႏသော့ꩻလွဉ် မန်းခမ်းကိုကပါသော့ꩻညီꩻ စောက်ꩻလိုꩻစွိုꩻ ၉၉-စွိုꩻအကို ၃၃-စွိုꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏကုဲင်သေꩻခါꩻဒျာႏ ယူနန်နယ်ႏကိုတဲင် နေင်ႏပေါင်ꩻ ၁၀၀-လွို လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻတိုꩻပွာꩻအာ အုံအဝ်ႏသွုပ်လွေꩻယင်းဒျာႏနဝ်ꩻကိုသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ ခါးလားခရစ်ကပေါႏ ၁၁၂၂-၂၂၅ ဘီစီ ချောင်မင်းစိုး ကအဝ်ႏအုပ်ချုပ်အခိန်တွင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ "ခွန်ပိုင်ဝမ်"ကအဝ်ႏအုပ်စိုꩻခိန်ႏနဝ်ꩻ တခမ်းလွုမ်း အချင်ꩻချင်ꩻ ပွိုင်းခတ်ꩻထွာစဲ့ꩻ တွိုက်ꩻခꩻလူႏလုဲင်ႏဝင်ꩻ၊ ထွာလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ပြောင်ꩻခြုဲင်းတောဗာႏဖျင်ယင်း ခင်ႏလမ်းတလဲင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ကအဝ်ႏပါသော့ꩻညီꩻ စောက်ꩻအစွိုꩻကို "ပွို၊ ပအိုဝ်း၊ စကော၊ ပကူး၊ မော်နေဘွားဘွဲ့" တွမ်ႏအစွိုꩻလင်ဖုံႏနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻခြုဲင်းနဝ်လွေꩻယင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွဲႏတွော့ꩻ ကပြောင်ꩻခြုဲင်းလွေꩻတဖူꩻနဝ်ꩻ တဗွိုန်ပီတဝ်းဝင်ꩻသွူ။ ပထမအစွိုꩻ ပြောင်ꩻခြုဲင်းလွေꩻ ခါးလားခရ်စကပေါႏ ၇၄၁-၇၃၉ဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏသံလွင်ခြောင်အခဝ်ခိုႏ ကောင်ခါႏနဝ်ꩻ တလဲင်ႏတစိꩻစိꩻ လင်ꩻဒွမ်နဝ်လင်ꩻတဲင် တွိုႏလင်ꩻရွှေလီခြောင်တန်နဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏ ကပြောင်ꩻခြုဲင်းလင်ꩻ အဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ ဟန်ႏနီꩻယိုခါ ဟဲ့ꩻတဖူꩻ "စျူကုတ်(ကြူကုတ်)"ကောင်ခါႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးဆွတ်ခြုဲင်းနဝ်လင်ꩻလင်းနဝ်ꩻတဲင် ဖျတ်လင်ꩻ "လားဆျိုး"ကောင်ရွေꩻတွော့ꩻ တွိုႏလင်ꩻ "ဖြဝ်ꩻ"ထာꩻကောင်ꩻထိုလောင်းနဝ်ꩻသွူ။ ထင်ႏတွိုႏ"လွယ်သံ"ကောင်နဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးအုံယို့ꩻဆောင်းတဆင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏနဝ်ꩻမꩻ ဖြယ်ယင်းဝင်ꩻတဲင် တွိုႏလင်ꩻထာꩻကောင်ꩻထို အခဝ်နဝ် ထာꩻခြောင်ႏကိုနဝ်ꩻသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏခါနဝ်ꩻ ဟံႏယာႏလွိုင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ နားဟွိုန်တဗာႏယို လုပ်ꩻမာꩻသော့ꩻထွူတနေင်ႏတဲင် ထာꩻလုပ်ꩻခင်နဝ်ꩻ အွဉ်ႏကုဲင်ထိုꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ထုမ်ႏလုပ်ꩻမာꩻဖျင်ယင်းဒျာႏ အဟိုႏအခင်တသာနဝ်ꩻသွူ။ အီႏမာꩻတသေႏတထွောင်းချင်ႏစားနဝ်ꩻ အဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻမꩻ လိုꩻတဲ့အဝ်ႏပြောင်ꩻခြုဲင်းတသေႏဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အဝ်ႏလုပ်မာꩻပြောင်ꩻခြုဲင်းလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ "ဘဲပကူး၊ မော်နဘွားတွမ်ႏဘွဲ့"လိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဖျော်တွိုႏလင်ꩻလွဉ် "စစ်တောင်း"ခြောင်တန်ခါႏတွော့ꩻ ဝွေꩻသီးတယ်ႏဆို့ꩻအုံ တငါခန်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးကအုံဒါႏခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻ ဟန်ႏနီꩻယိုခါ ထွာစောက်ꩻတနျာႏ "ကယန်း"ကယားနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏ အထျꩻသွံစွိုꩻကထွာဒါႏ "နော်ဘော်ကလော၊ နော်ပအိုးတွမ်ႏစောဝေဝေါ"သီးဖုံႏနဝ်ꩻ ယိန်းပြောင်ꩻခြုဲင်းနဝ်နဝ်လင်ꩻတဲင် တွိုႏလင်ꩻ"ခြုံꩻ(သံလွင်) ဘီးလင်း၊ စစ်တောင်း' ခြောင်တန်ဗောင်ႏ ပင်ႏလယ်ႏထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ အခဝ်နဝ်ꩻ ထာꩻကောင်ထို တထွောင်းလောင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏကုဲင်ဒျာႏ "နော်ပအိုဝ်းစွိုꩻ"တစူးတစီꩻလွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻ ဝွေꩻသီးအအဝ်ႏတွိုႏနေဒွိုန်းကနဝ်ꩻကိုသွူ။ မန်းခမ်းကို ထွာစွဉ်ႏဟံႏဗဲ့ꩻလွိုင်ႏ၊ ရာႏ ကဝ်ႏ ဒီႏဟဝ် ခင်ႏလမ်းနဝ်ꩻသွူ။ ဒုဗိုလ်မှူးတန် အေအာမက်မဟွန် ဝွေꩻကတဲမ်းသေꩻခါꩻဒါႏ "ရွှေကျွန်းဆွယ်မှ ကရင်များ"လိတ်အုပ်ကိုနဝ်ꩻ စောက်ꩻသီးနဝ်ꩻ အုံရီးအွဉ်ဝင်ꩻတဲင် ခမ်းထီ ခူꩻဝေင်ꩻ ဖေႏကလွိုင်ႏကွုန်ꩻ ပြန်ꩻပြော်ꩻ ခွုမ်မာꩻသေꩻခါꩻ သျင်ꩻလျင်တဲမ်းနယ်သေꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻ အထုံꩻဓလေ့ꩻ အခွုမ်အမာꩻစရဲက်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဆုဲင်ꩻနဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻထင်ႏအာ ထွာလွဉ်လိုꩻအံႏနွောင်ꩻဒါႏဝင်ꩻသားကရိုꩻနဝ်ꩻ ဝွေꩻစောႏတနာႏ (လေ့လာ)သေꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ "ရွှေကျွန်းဆွယ်"ရွေꩻကို စောက်ꩻခွိုꩻနွယ်ႏသွံစွိုꩻ တယ်ႏဆို့ꩻသေꩻခါꩻ ခင်ႏလမ်းရော့ꩻ ခင်ႏလမ်းဟဝ်ဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ သွံစွိုꩻအကို ပအိုဝ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထာꩻကျိုꩻစာꩻဝီရိယ အဝ်ႏလွိုဝင်ꩻ၊ ပညာႏရဲးကမ်းနမ်းဖုံႏလဲ့ အဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻလွုမ်ꩻကာႏတဝ်း ထွာလိုꩻထုမ်းသေယံ၊ ထွာလိုꩻလွူးသေတွမ်ႏ လွူးတိရစ္ဆာန်ႏယံဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻသီးကတယ်ႏဆို့ꩻသေꩻခါꩻဝင်ꩻ ခင်ႏလမ်းတဲးဝါးတန် တထွောင်းနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻ"သုဲင်ꩻထုမ်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကအီႏအုပ်ချုပ်ပအိုဝ်ႏ အတန်အကယ်ႏဖုံႏ ကဒင်ႏသွင်ꩻလွမဉ်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ စွိုးခွိုꩻခမ်းထီတာႏဝွန်ႏ ကအီႏခွုမ်မာꩻလိုꩻသားယို စွိုးခွိုꩻ နီခွိုꩻ ပျောႏပျောႏသွင်ႏသွင်ႏ စွဲးပင်ႏကူႏညီႏကိုလွနဝ်ꩻသွူ။ ကထင်ႏညနေင်ႏ ၁၀၀၀-လွိုနဝ်ꩻ သုဲင်ꩻထုမ်ႏယို ဗုဒ္ဓဘာႏသာႏသမဲင်ꩻကို ထွာစွဉ်ႏအရေꩻတန်သွတ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ အိန္ဒိယသားဖုံႏ ကဟဲ့ꩻဟောင်ဒါႏ "ရာမညဒေႏသ""ရွှေကျွန်းဆွယ်ဒေႏသ" ထိရတဲးဝါး ဝပြော်ꩻလွိုင်ႏကွုန်ꩻ သုဲင်ꩻထုမ်ႏခမ်းတန်စခါယို တိုꩻတက်ဖန်ထင်ႏတေားလုဲင်ႏ "သုဝဏ္ဏဘုမ္မိ-ခံꩻခမ်းတန်"နဝ်ꩻသွူ။