သိင်္ဂါလောဝါဒသုတ်

အဂတိတရာꩻ(၄)ပါꩻလင်္ကာႏ

(က) ရက် စင်ꩻ ငမ်း သူႏ၊ မဉ်ႏကျင်ꩻထူႏနဝ်ꩻ၊ ခိုမူႏဆုတ်ယုတ် နုဲင်းလာလောင်း။ (ခ) ရက် စင်ꩻ ငမ်း သူႏ၊ လွစ်ကင်ꩻရျူႏတဲင်၊ ခိုမူႏတိုꩻတက် နုဲင်းလာဆန်ꩻ။

အဂတိတရာꩻ(၄)ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) ကွပ်ရက်တဲင် အမျိုꩻတမာꩻတဝ်းနဝ်ꩻမာꩻ (ဆန္ဒာဂတိ) (၂) ကွပ်လွꩻထီႏတဲင် အမျိုꩻတမာꩻတဝ်းနဝ်ꩻမာꩻ (ဒေါသာဂတိ) (၃) ကွပ်ငမ်းတဲင် အမျိုꩻတမာꩻတဝ်းနဝ်ꩻမာꩻ (ဘယာဂတိ) (၄) ကွပ်သူႏသေတဝ်းတဲင် အမျိုꩻတမာꩻတဝ်းနဝ်ꩻမာꩻ (မောဟာဂတိ) အဝ်ယိုလစ်ꩻပါꩻသွူ။ ပေါႏလွောက်ꩻ အဂတိတရာꩻ၊ ပေါႏမာꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ တွမ်ႏလာလောင်းနဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻ၊ အဝ်ႏဆုတ်ယုတ်လင်ꩻတိတ်ꩻတိတ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏလွောက်ꩻလွဉ်ꩻတဝ်း၊ မဉ်ႏလွစ်ကင်ꩻ အဂတိတရာꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏလာဆန်ꩻနဝ်ꩻပီဝင်ꩻ၊ အဝ်ႏတိုꩻတက်ထင်ႏတိတ်ꩻတိတ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။

စေꩻစိန်ႏတခြိုꩻ သွုမ်ꩻကုဲင်ထိုꩻအကျောင်ꩻတရာꩻ(၆)ပါꩻလင်္ကာႏ

အွꩻဒဝ်ဆွဉ်းယာ၊ လယ်ႏအာခေ့ꩻနာꩻ၊ စွယ်ꩻထာꩻပွယ်ꩻပျောႏ၊ ထုမ်ႏလောႏတောႏလောင်ꩻ၊ ကွိုက်ꩻပေါင်ꩻသွꩻမွိုက်၊ လွꩻကျွိုက်စူꩻယိုꩻ၊ ယိုသူမျိုꩻ၊ တခြိုꩻယွမ်ꩻကုဲင်အကျောင်ꩻသွူ။

စေꩻစိန်ႏတခြိုꩻကုဲင်အီထိုꩻ အကျောင်ꩻခရာႏ

(က) အွꩻဒဝ် (ဆွဉ်းယာလံ၊ ဆွဉ်းယာဗွာ) (ခ) ထာꩻခေ့ꩻထာꩻနာꩻ လယ်ႏလွင်ꩻထာꩻ (ဂ) လွေꩻလယ်ႏထွားကုဲင်း ပွယ်ꩻလံꩻ (ဃ) တောႏလောင်ꩻမွိုင်းထာꩻ (င) ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻ လိုꩻတဟဝ်တဝ်း (စ) လွꩻခွုမ်လွꩻမာꩻထာꩻ- ယို(၆)ပါꩻသွူ။

အွꩻဒဝ် အပဲစ်သူပါꩻလင်္ကာႏ

တခြိုꩻယွမ်ꩻလင်ꩻ၊ ထေင်ညင်ꩻရွို့ꩻရန်ႏ၊ ဆင်ႏဆင်ႏဆာတဝ်၊ မဉ်ꩻဟဝ်တဝ်းငါႏ၊ အင်္ဂါႏလိုထေ၊ ထာꩻသေကင်ꩻဆွိုး၊ ယိုသူစွိုး၊ ကွပ်ပွိုးအွꩻဒဝ် အပဲစ်သွူ။

အွꩻဒဝ်အပဲစ်(၆)ပါꩻ

(၁) ဥစ္စာႏတခြိုꩻ ယွမ်ꩻထိုꩻဆေ့ꩻခြော (၂) ထေင်ညင်ꩻသꩻထန်ႏ ရွို့ꩻရန်ႏအာဝင်ꩻ (၃) မဲ့ခူꩻတနျာႏ ရောႏဂါႏဒွုန်အာ (၄) ဝင်ꩻသွမ်ꩻလွꩻထီႏ မဉ်ꩻတအွီႏတဝ်း (၅) အင်္ဂါႏနယ်ပျꩻ ဝင်ꩻသꩻတဝ်းဝင်ꩻ (၆) ထာꩻသေတရာꩻ ကင်ꩻညာꩻဗွေႏနမ်း အွꩻဒဝ်နဝ်ꩻ အပဲစ်အဝ်ႏယို(၆)ပါꩻသွူ။

လွေꩻခေ့ꩻလွေꩻနာꩻ အပဲစ်သူပါꩻလင်္ကာႏ

မရဲနမ်းကြို၊ မာပိုအွဉ်ႏပြာႏ၊ ဥစ္စာႏအဝ်ႏလွင်ꩻ၊ ဝင်ꩻရင်ꩻယူႏသွူး၊ ဝင်ꩻယွူးရောင်လွ၊ ဒုက္ခလွဉ်တွိုး၊ ယိုသူစွိုး၊ ကွပ်ပွိုးလယ်ႏခေ့ꩻအပဲစ်သွူ။

လွေꩻခေ့ꩻလွေꩻနာꩻ အပဲစ်(၆)ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) နီတွက်ဝင်ꩻတာႏ ကာႏကွယ်ႏရဲးဖေႏနွောင်ꩻတဝ်း (ခ) ပိုတွက်မာတာႏ ကာႏကွယ်ႏရဲးဖေႏနွောင်ꩻတဝ်း (ဂ) တခြိုꩻတွက်တာႏ ကာႏကွယ်ႏရဲးဖေႏနွောင်ꩻတဝ်း (ဃ) ဝင်ꩻထင်းဟဝ်တဝ်းလိုꩻ (င) ဝင်ꩻယွူးဒါႏလိုꩻ (စ) မော့ꩻအာထာꩻဒုက္ခ-အပဲစ်အဝ်ႏယိုသူပါꩻသွူ။

ထွားပွယ်ꩻစွယ်ꩻဒုံႏအူ အပဲစ်သူမျိုꩻလင်္ကာႏ

ထာꩻကျူႏတရဝ်း၊ တဲက်ငဝ်းသချင်ꩻ၊ စွယ်ꩻလင်ꩻအူဒုံႏ၊ အုံပြုံႏဖုတ်ꩻထာꩻ၊ စူယာꩻတဗꩻ၊ စွယ်ꩻခြꩻဒုံႏထုံ၊ အုံထာꩻထွားနာႏ၊ ယိုသူဗာႏ၊ ခိန်ႏခါႏရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်။ ၁၀။ ထွားပွယ်ꩻ စွယ်ꩻဒုံႏအူ အပဲစ်(၆)မျိုꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ- (၁) ကွပ်ထွားမွိုင်း ဝင်ꩻထာꩻကျူႏ (ထွားမွိုင်းဇာတ်၊ ထွားမွိုင်းရုတ်မွန်၊ ထွားမွိုင်းဗီဒီယို)တဲင် အခိန်ႏလို့၊ ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ၊ (၂) ကွပ်နာႏမွိုင်း ဝင်ꩻတဲက်ငဝ်း၊ သချင်ꩻငဝ်းတဲင် (ဖြေꩻတိတ်ခွေႏ၊ နာႏမွိုင်းကဲစ်သဲစ်၊ နာႏမွိုင်းရေဒီယို)တဲင် အခိန်ႏလို့ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ၊ (၃) ကွပ်နာႏမွိုင်း ဝင်ꩻဒုံႏဝင်ꩻအူ (ဖြေꩻတူႏရိယာႏ၊ ဒုံႏမွိုင်းအူမွိုင်းဒျာႏ)တဲင် အခိန်ႏလို့ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ၊ (၄) အုံပြုံႏ ဖုတ်ꩻမွိုင်းဒျာႏ တလီꩻဆျာႏတဲင် အခိန်ႏလို့ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ၊ (၅) ပျောႏတမွိုꩻ လော်လယ်ႏ၊ ဒုံႏမွိုင်းဆယ်ႏ၊ တဗꩻမွိုင်းစူ (ဒုံႏမွိုင်း ဝါႏဗပ်ဗပ်)တဲင် အခိန်ႏလို့ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ (၆) ကွပ်ထွားမွိုင်း ဝင်ꩻဒုံႏထုံတဲင် ထိုမ်ႏဖြေꩻမွိုင်းဒျာႏထုံ၊ တဲ့ꩻမွိုင်းဒျာႏထုံတဲင် အခိန်ႏလို့ရွဉ်လို့ ထာꩻမာꩻလွတ်တွော့ꩻ အပဲစ်(၁)ပါꩻ၊ ထွားပွယ်ꩻစွယ်ꩻဒုံႏအူနဝ်ꩻ အပဲစ်အဝ်ႏယို(၆)ပါꩻသွူ။ ပါဠိတောႏ- ကွ နစ္စံ၊ ကွ ဂီတံ၊ ကွ ဝါဒိတံ၊ ကွာ အက္ခာန၊ ကွ ပါဏိဿရံ၊ ကွ ကုမ္ဘထုနန္တိ၊ ဣမေ ခေါ ဂဟပတိ ဆ အာဒီနဝါ သမဇ္ဇာဘိသရဏေ(ဒီဃနိကာယ ပါထိကဝဂ္ဂပါဠိ-၁၄၈)(ဒီဃနိကာယ ပါထိကဝဂ္ဂအဋ္ဌကထာ-၁၂၉)(ဒီဃနိကာယ သီလက္ခန္ဓဝဂ္ဂ အဋ္ဌကထာ-၈၁)

တောႏလောင်ꩻထာꩻ အပဲစ်သူပါꩻလင်္ကာႏ

မဉ်ႏနွောင်ꩻရန်ႏအာ၊ သွုမ်ꩻခါသꩻပေႏ၊ ယွမ်ꩻသေႏတခြိုꩻ၊ ဒေါ့ꩻရိုꩻယွုမ်းတဝ်း၊ အဲဉ်ထဝ်းအံႏသွင်ꩻ၊ ရီနင်ꩻမနေး၊ သူပါꩻဟွေး၊ တောႏမွေး လောင်ꩻဝင်ꩻအပဲစ်သွူ။ ၁၂။ တောႏလောင်ꩻထာꩻ အပဲစ်(၆)ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ- (က) မဉ်ႏနွောင်ꩻတဲ့ ရန်ႏအာ (ခ) မဉ်ႏသွုမ်ꩻတဲ့ သꩻသမ်းကုဲင် (ဂ) ဥစ္စာႏတခြိုꩻ ယွမ်ꩻထိုꩻစွဉ်ႏခါ (ဃ) ဒေါ့ꩻထာꩻတဲ့ ဝင်ꩻတယွုမ်းတဝ်း (င) သွꩻပေႏလိုꩻချင်ꩻ အံႏသွင်ꩻတဝ်း (စ) ဝင်ꩻထင်းဖွီတဲင် ဝင်ꩻမဉ်ဖေႏတောႏလမ်းတဝ်း ဝင်ꩻပိုမူႏ၊ အပဲစ် အဝ်ႏယိုသူပါꩻသွူ။

ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွꩻတဟဝ်တဝ်း အပဲစ်သူပါꩻလင်္ကာႏ

တောႏလောင်ꩻဒါႏတန်၊ စွယ်ꩻသန်လိုꩻမူႏ၊ သူႏရာႏစွယ်ꩻလွဉ်၊ မာꩻရွဉ်တုꩻရင်ꩻ၊ လဲဉ်ဝင်ꩻအာမွေး၊ စွန်နေးစွဉ်ႏဒျာႏ၊ ယိုသူဗာႏ ပေါင်ꩻမာႏသွꩻမွိုက်အပဲစ်သွူ။

ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွꩻတဟဝ်တဝ်း အပဲစ်သူပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

လိုꩻပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွꩻတဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ- (၁) တောႏလောင်ꩻဒါႏထာꩻ (၂) လွူꩻဒါႏလိုꩻမူႏ (၃) စွယ်ꩻဒါႏ ဒဝ်သူႏရာႏ (စွယ်ꩻဒါႏယာလံ+ယာဗွာ) (၄) ရွဉ်လို့ ထာꩻကျံႏတွိုက်တဲင် ကုဲင်းမာꩻဒါႏရွဉ်တုꩻ (၅) အံႏလဲဉ်ဒါႏဝင်ꩻ (၆) စွန် (ယား)ဒါႏဝင်ꩻ အပဲစ်အဝ်ႏယို(၆)ပါꩻသွူ။ "တောင်ꩻသေꩻ" ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသွꩻမာႏ၊ ကျင်ꩻကုဲင်ဒါႏ၊ မော့ꩻဗာႏ ထာꩻဒုက္ခ။

ထာꩻလွꩻထာꩻကြဲစ် အပဲစ်သူပါꩻလင်္ကာႏ

ခွꩻလွဉ်ꩻငါႏမား၊ လျားလွဉ်ꩻယိုခါ၊ မွူးဟာလဲဉ်းဟ၊ စဝ်းကစိုးစိုး၊ ဟို့ꩻခိုးအွန်းပွို့ꩻ၊ ဟို့ꩻကွို့ꩻလွဉ်ꩻငါႏ၊ ယိုသူဗာႏ လေႏပျာႏလိုꩻလွꩻအပဲစ်သွူ။

လိုꩻလွꩻထာꩻကြဲစ် အပဲစ်(၆)ပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

ပေါႏလိုꩻလွꩻနဝ်ꩻ- (က) ထာꩻမဉ်ႏခွꩻတဲ့ ခွꩻလွဉ်ꩻငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ (ခ) ထာꩻမဉ်ႏလျားတဲ့ လျားလွဉ်ꩻငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ (ဂ) မွူးမဉ်ႏဟာတဲ့ ဟာလွဉ်ꩻငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ (ဃ) မဉ်ႏစဝ်းတဲ့ စဝ်းလွဉ်ꩻငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ (င) ဟို့ꩻမဉ်ႏခိုးတဲ့ ဟို့ꩻခိုးငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ (စ) ဟို့ꩻမဉ်ႏကွို့ꩻတဲ့ ဟို့ꩻကွို့ꩻငါႏ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် မာꩻတဝ်းထာꩻမာꩻ၊ အပဲစ်အဝ်ႏ ယိုသူပါꩻသွူ၊ ကွပ်မာꩻထာꩻမာꩻကုဲင်တွော့ꩻ ပါꩻလိုꩻလွꩻနဝ်ꩻ ဥစ္စာႏတခြိုꩻတဲ့ တလꩻထဲင်းတဝ်း၊ ကလꩻထွူဒါႏ ဥစ္စာႏတခြိုꩻတဲ့ အဝ်ႏလို့ထိုꩻစွဉ်ႏဒျာႏတိက်ꩻတိက်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ သတိꩻ- ပေါႏထာꩻလွꩻနဝ်ꩻ ကလူꩻလွꩻငါတဲ့ အသုံꩻတကျတဝ်းသွူ။

သွꩻခွတု ၁၆-ဖြာꩻအကို အညဒတ္ထု ၄-ဖြာꩻလင်္ကာႏ

+ လွဉ်ခြေင် ထူႏပြေ့ꩻ၊ ဖေႏဆေ့ꩻ လိုႏအာ၊ ဘေꩻထွာ မာꩻဖေႏ၊ ပေါင်ꩻရေႏနမ်းကျိုꩻ၊ ယိုလစ်ꩻမျိုꩻ၊ ဟဲ့ꩻရိုꩻအညဒတ္ထုဟာရသွူ။

အညဒတ္ထုဟာရ သွꩻခွယုတ်(၄)ဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) လွဉ်ခါ လွဉ်ခြေင်ခြေင်၊ ထွိုင်ႏသဲင်ꩻနဝ်ꩻ ထူႏသဲင်ꩻသွꩻပေႏတခြိုꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻ တဖြာꩻ။ (၂) တွိုႏကဖေႏဝင်ꩻနဝ်ꩻ ဖေႏဆေ့ꩻပေႏ၊ မဉ်လꩻအာ ထူႏသဲင်ꩻအသွꩻပေႏတခြိုꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ (၃) အနမ်းထွိုင်ႏမော့ꩻ ထာꩻဒုက္ခ၊ ဘေꩻရန်ႏထွိုင်ႏထွာလွဉ်မꩻ လောႏလွေꩻအာႏကွိုꩻအသွꩻ၊ မာꩻဖေႏအသွꩻထာꩻမာꩻ၊ ထွိုင်ႏမော့ꩻဒွုမ် ထာꩻဒုက္ခ၊ ထွိုင်ႏလွစ်လꩻ ဘေꩻရန်ႏတဲင် အွဉ်ႏမွေးယင်းအနမ်း လိုꩻစားနဝ်ꩻ တဖြာꩻ။ (၄) ကွိုက်ꩻဝင်ꩻတဲ့ ထွားဒျာႏနမ်းတာႏအကျိုꩻလွုမ်ꩻ၊ (ဟဝ်ဒျာႏနမ်းတာႏလွုမ်ꩻ)၊ မတ်သွꩻမတ်ခွꩻတဲင် ပေါင်ꩻကွိုက်မွေးတဝ်း လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ လိုꩻလစ်ꩻဖြာꩻယိုနဝ်ꩻ စင်ႏစဲစ်တဲးတဲ့ ထွားဒျာႏအနမ်းတာႏ၊ ထူႏဒါႏအသွꩻတခြိုꩻတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ"အညဒတ္ထုဟာရ"သွꩻခွတုꩻ၊ သွꩻခွယုတ်နဝ်ꩻသွူ။

ဝစီပရမ သွꩻခွယုတ်(၄)ဖြာꩻလင်္ကာႏ

ကရီးအင်းဖေႏ၊ ရေႏခါꩻဒေါ့ꩻကြွို့ꩻ၊ အွီႏကွို့ꩻအငဝ်း၊ ဖေႏတဝ်းကုဲင်ထိုꩻ၊ လစ်ꩻဖြာꩻလိုꩻ၊ ဟဲ့ꩻရိုꩻ ဝစီပရမသွူ။

ဝစီပရမသွꩻခွယုတ်(၄)ဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) အသွꩻကထွိုင်ႏလွဉ်ကွီငါးထာꩻတဲင် "အင်းဖေႏဒျာႏနာꩻ၊ နေင်ႏဟာနေင်ႏကရီးခါနဝ်ꩻ ခွေအဝ်ႏမောင်ꩻနာꩻဖျော်တန်နဝ်၊ နာꩻဖျော်တဝ်းဟနော၊ ယိုခါနဝ်ꩻ လို့ထိုꩻလဲဉ်း"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ခွုမ်တခြိုꩻ ကလဲဉ်းခိုႏချာနဝ်ꩻတွော့ꩻ ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻလဲႏကွို့ꩻထာꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ (ခ) "ယိုခါနဝ်ꩻ အဲဉ်ထဝ်းဒွိုန်း၊ မွူးရဝ်ꩻ မွေးတဝ်းတဲ့ လာငါသူꩻ၊ မွေးတဝ်းတဲ့ နေင်ႏငါသူꩻ ရေႏဖေႏငါးဒျာႏနာꩻ၊ တွိုႏသူꩻမဲ့ꩻလွဉ်ယင်းနေား"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ခွုမ်ငါလွေꩻတခြိုꩻ တလꩻထီႏတဝ်းဒွိုန်း အနမ်းသူꩻတွော့ꩻ ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻလဲႏကွို့ꩻထာꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ (ဂ) ကွဉ်ကꩻခွမ်ꩻလာꩻယံတွင်ꩻ ထွိုင်ႏခွဲးအသွꩻတဲင် "ခွမ်ꩻလာꩻယိုနဝ်ꩻ ရလွောက်ꩻမွေးစွဉ်ႏဒျာႏနာꩻ၊ ကွဲးတွော့ꩻ အီႏဖေႏနာꩻတဲ့ သမ်းအဝ်ႏဒျာႏကွို့ꩻ တစုံႏလွုမ်ꩻ၊ အလွိုသမ်းအဲဉ်ထဝ်း"အွဉ်ႏအွီႏငဝ်းတွော့ꩻ ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻလဲႏကွို့ꩻထာꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ (ဃ) "ဖေႏလလော တဆင်ႏမွိုင်"အသွꩻကွီလနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် "လေားရာႏကုဲင်သဲင်ꩻ၊ လောကြဲင်ႏအီႏထို့သွူ၊ မဉ်ႏဟဝ်တဲးတဲ့ ဖေႏလဒျာႏ"ကြဲစ်အကုဲင်ထိုꩻနုဲင်းယိုတွော့ꩻ ဖေႏလတဝ်း၊ ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻလဲႏကွို့ꩻလွုမ်ꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ လိုꩻလစ်ꩻဖြာꩻယိုနဝ်ꩻ တခြိုꩻဖေႏတဝ်း၊ အွဉ်ႏအွီႏငဝ်း ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻဒျာႏထာꩻတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ"ဝစီပရမ" (သွꩻခွတုꩻ၊ သွꩻခွယုတ်)နဝ်ꩻသွူ။

"အနုပိယဘာဏီ"သွꩻခွယုတ်လစ်ꩻဖြာꩻလင်္ကာႏ

အော်ကုဲင်အွူတူႏ၊ ဟဝ်လူႏအွူပါ၊ နီငါအံႏဖြာႏ၊ ချာဒျာႏသွမ်ꩻထိုꩻ၊ လိုꩻလစ်ꩻမျိုꩻ၊ ဟဲ့ꩻရိုꩻ ပိယဘာဏီသွူ။

အနုပိယဘာဏီ သွꩻခွယုတ်လစ်ꩻဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) "နီလွေꩻလော်ထာꩻသားဟောင်း" (၂) "နီမာꩻထာꩻဟဝ်၊ နီလူႏထာꩻဟောင်း"ဟဲ့ꩻမာꩻထာꩻဟဝ်နုဲင်းနဝ်ꩻတဲ့ "အွူ-ဟဝ်ဒျာႏ"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ ဖေႏခွင်ꩻလွောက်ꩻလွဉ်ꩻဝင်ꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ (၃) တွိုႏနီငါနဝ်ꩻ အံႏဖြာႏဒါႏနီ လိုꩻစားနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (၄) တွိုႏနီမဲ့ဗꩻချာနဝ်ꩻ ကဲ့ꩻရဲ့ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻထိုꩻဒါႏနီ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ လိုꩻလစ်ꩻဖြာꩻယိုနဝ်ꩻ တွိုႏနီငါနဝ်ꩻ စူꩻနီငဝ်း၊ တွိုႏနီမဲ့ဗꩻ နီဆꩻချာနဝ်ꩻ ကဲ့ꩻရဲ့ꩻသဲ့ꩻသွမ်ꩻထိုꩻဒါႏနီတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ"အနုပိယဘာဏီ"သွꩻခွတုꩻ သွꩻခွယုတ်နဝ်ꩻသွူ။

အပါယသဟာယ-သွꩻခွယုတ်လစ်ꩻဖြာꩻလင်္ကာႏ

အွꩻဒဝ်ဟဲ့ꩻတေ့ꩻ၊ လယ်ႏခေ့ꩻဟဲ့ꩻစွယ်ꩻ၊ ပျောႏပွယ်ꩻဟဲ့ꩻကုဲင်း၊ တောႏဖုဲင်းဟဲ့ꩻဒါႏ၊ လစ်ꩻဖြာꩻတာႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏ အပါယ်ႏသွꩻခွသွူ။

အပါယသဟာယ သွꩻခွယုတ်လစ်ꩻဖြာꩻ ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ဟဲ့ꩻအွꩻဒါႏဒဝ် လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ (ခ) ဟဲ့ꩻလယ်ႏခေ့ꩻဒါႏထာꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ (ဂ) ဟဲ့ꩻလွေꩻထွားဒါႏ ဇာတ်ပွယ်ꩻပျောႏ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ (ဃ) ဟဲ့ꩻတောႏဒါႏထာꩻ လိုꩻစားနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ လိုꩻယိုလစ်ꩻဖြာꩻနဝ်ꩻ ကွပ်အအောကုဲင်ဒါႏလိုꩻ အကုဲင်ဖဲ့ꩻလွုမ်ꩻတဲင် ဟဲ့ꩻဗာႏ "အပါယသဟာယ"(သွꩻခွတုꩻ သွꩻခွယုတ်)နဝ်ꩻသွူ။ 'တောင်ꩻသေꩻ-' "ကတဲမ်းနယ်လဲဉ်းဒါႏ ၄-မျိုꩻ ၄-ဖြာꩻစီႏ သွꩻခွတုꩻ သွꩻခွယုတ် ၁၆-ဖြာꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻမွုန်း၊ သျောင်ႏညာꩻညာꩻထိုꩻဗာႏ"နီဗွေႏဘုရာꩻ ဟော်ꩻသေꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

သွꩻပေႏစဲစ် သွꩻပေႏဟဝ် (၁၆)ဖြာꩻအကို "ဥပကာရ"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻပေႏဟဝ်(၄)ဖြာꩻလင်္ကာႏ

မွန်ꩻဒဝ်ပသာ၊ သိမ်ꩻပါဥစ္စာႏ၊ ကွိုꩻဗာႏခွေအွို၊ ဖေႏလွိုနီချိုꩻ၊ လစ်ꩻဖြာꩻလိုꩻ၊ ဟဲ့ꩻရိုꩻ"ဥပကာရ"သွူ။

"ဥပကာရ"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻခွဟဝ်(၄)ဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) အသွꩻပေႏမဉ်ႏမွန်ꩻဒဝ် သဲင်ꩻပသာတွိုႏဖေႏဒါႏ အွိုးလမ်း လိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၂) သွꩻပေႏတခြိုꩻ ယံကထိုꩻမားဗာႏမွုန်းတဲင် သိမ်ꩻဟဝ်ဟဝ်ဖေႏဒါႏ လိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၃) မဉ်ႏမော့ꩻလွဉ် အယပ်ꩻအခုဲင်ႏခါ အာႏကွိုꩻဗာႏမွေးစွဉ်ႏ လိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၄) သွꩻပေႏမဉ်ႏကွီလ ကွီငါးတခြိုꩻဥစ္စာႏနဝ်ꩻ ဖေႏလွိုထဲင်းစွဉ်ႏ နီချိုꩻလိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ ယိုလစ်ꩻဖြာꩻသွူ။

"သမာနသုခဒုက္ခ"ကရိုꩻဒါႏ ခွꩻတရျားရျား-လျားပီပီ သွꩻပေႏဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻလင်္ကာႏ

ငဝ်းတေ့ꩻဒေါ့ꩻနယ်၊ ဒေါ့ꩻဖြယ်အဲဉ်ထဝ်း၊ ဖတဝ်းမော့ꩻဘေꩻ၊ သွꩻရေꩻစွဉ်ꩻသက်၊ လစ်ꩻဖြာꩻတွက်၊ ယူႏပက်ချမ်ꩻသာႏညီꩻဝင်ꩻသွူ။

"သမာနသုခဒုက္ခ"ကရိုꩻဒါႏ ခွꩻတရျားရျား-လျားပီပီ သွꩻပေႏဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ငဝ်းအမျိုꩻဒေါ့ꩻတေ့ꩻယို ဒေါ့ꩻတေ့ꩻနယ်ဒါႏလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ခ) သွꩻပေႏကဒေါ့ꩻနယ်ဒါႏ ငဝ်းတေ့ꩻနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်ဖြဝ်ႏနယ်တဝ်းတောပါꩻလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ဂ) သွꩻပေႏမဉ်ႏမော့ꩻ ဘေꩻရန်ႏအန္တရာယ်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဖထိုꩻတဝ်းသွꩻပေႏ၊ ဖြေႏသျင်ꩻကူႏညီႏကိုဒါႏလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ဃ) သွꩻပေႏမဉ်ႏမော့ꩻ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏ လုဲင်ႏစွဉ်ႏတွမ်ႏသက် ကူႏညီႏဆောင်ႏရွက်ကိုဒါႏလိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ၊ ယိုလစ်ꩻဖြာꩻသွူ။

"အတ္ထက္ခာယီ"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻလင်္ကာႏ

ဟဝ်တဝ်းရဲးခါꩻ၊ ဟဝ်ရာꩻထွဉ်ႏသေႏ၊ ဒေါ့ꩻဖေႏငဝ်းထူꩻ၊ လူꩻခမ်းနယ်ဒါႏ၊ လစ်ꩻဖြာꩻတာႏ၊ ဟဲ့ꩻဗာႏ အတ္ထက္ခာယီသွူ။

"အတ္ထက္ခာယီ"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻခွဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) သွꩻပေႏမဉ်ႏမာꩻ ထာꩻတဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ ရဲးခါꩻ၊ ဖေႏမာꩻတဝ်းလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (၂) ကုသိုလ်ႏတရာꩻ ထာꩻဟဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ထွဉ်ႏမာꩻသေႏသေႏဒါႏလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (၃) သွꩻပေႏတဟွုန်ဖိုတဝ်းငဝ်းဆန်ꩻ တရာꩻဗဟုသုတအမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏယို ခြုဲင်းနယ်သော့ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်ဖေႏဒါႏလိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ (၄) သွꩻပေႏ ဖေႏကတွိုႏလူꩻခမ်း၊ ဖေႏကလꩻသမ်းနိဗ္ဗာန်ႏ ကျမ်ႏဒေါ့ꩻအွဉ်ႏမာꩻလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ၊ ယိုလစ်ꩻဖြာꩻသွူ။

"အနုကမ္ပက"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻပေႏဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻလင်္ကာႏ

သွꩻလင်ꩻမသွင်ႏ၊ သွꩻထင်ႏအာႏရꩻ၊ သွမ်ꩻသွꩻရဲးဒါႏ၊ အံႏဖြာႏသွꩻရက်၊ လစ်ꩻဖြာꩻတွက်၊ သွꩻဖက် "အနုကမ္ပက"သွူ။

"အနုကမ္ပက"ကရိုꩻဒါႏ သွꩻပေႏဟဝ်လစ်ꩻဖြာꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) သွꩻပေႏစီꩻပွါꩻရေꩻစတဲင် မဉ်ႏထဲ့ဖွိုႏ ဆုတ်ယုတ်လင်ꩻနဝ်ꩻ သꩻသွင်ႏတဝ်း၊ သꩻရေꩻတဝ်းလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ခ) သွꩻပေႏစီꩻပွါꩻရေꩻစတဲင် မဉ်ႏထင်ႏထို တိုꩻတက်လွဉ်နဝ်ꩻ သꩻရေꩻအာႏရꩻလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ဂ) ဝင်ꩻမဉ်ႏကဲ့ꩻရဲ့ꩻ အသွꩻပေႏနဝ်ꩻ ဖေႏသွမ်ꩻသဲ့ꩻတဝ်း၊ ဖေႏကဲ့ꩻရဲ့ꩻတဝ်းလိုꩻနဝ်ꩻ တဖြာꩻ (ဃ) ဝင်ꩻမဉ်ႏအံႏဖြာႏ အသွꩻပေႏနဝ်ꩻ ဟွုန်ဟဝ်သꩻရေꩻ၊ ဝွေꩻတဲ့ ထောက်ခံႏ၊ အံႏဖြာႏလွဉ်ꩻထဲင်းလိုꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻ။ ကဒေါ့ꩻနယ်ထွူလဲဉ်းဒါႏ လစ်ꩻမျိုꩻလစ်ꩻခဝ် သွꩻဟဝ်(၁၆)ဖြာꩻဖုံႏယိုနဝ်ꩻ တစိုးတသက် သွꩻရက်အနေႏ ပေါင်ꩻကွိုက်ꩻသေႏသေႏလွေꩻဗာႏသွူ။

အရပ်သူဖဲ့ꩻ ဖန်ဟဲ့ꩻထူꩻဆန်ꩻလင်္ကာႏ

ကွဉ်ႏဖဲ့ꩻ မွိုးဖါ၊ နဝ်ခါ ဆရာႏ၊ တွို့ꩻတာႏ လမ်းသား၊ ထင်ꩻစား သွꩻခွ၊ ဆꩻလသွဉ်းအီ၊ ဖဲ့ꩻကီ ရဟန်ꩻ၊ ရပ်သူခန်ꩻ၊ ထူꩻဆန်ꩻဟဲ့ꩻဖန်နေး။

အရပ်သူဖဲ့ꩻ ဖန်ဟဲ့ꩻထူꩻဆန်ꩻ ကရိုꩻနဝ်ꩻ

၁။ မွိုးဖါသီးနဝ်ꩻ ကေꩻဇူꩻအဝ်ႏရီးရီးဝင်ꩻတဲင် ဖန်ဟဲ့ꩻဆꩻကွဉ်ႏ (ပုရိမာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ၂။ ဆရာႏသီးနဝ်ꩻ တပဲ့ꩻသီး ကကွဉ်းတော့ꩻဒါႏ အလူႏစာႏယို ကွပ်ပွိုးခံႏထူႏထွိုက်ဒါႏတဲင် ဟဲ့ꩻဖန်ဗာႏဆꩻနဝ် (ဒက္ခိဏာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ၃။ လမ်းသားပိုမာနဝ်ꩻ ခွုမ်မာꩻလွဉ်ꩻဗာႏ ကေားအွဉ်ငါသား ဝါꩻဖြားဆꩻချာတဲင် ဖန်ဟဲ့ꩻဆꩻတွို့ꩻ (ပစ္ဆိမာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ၄။ သွꩻခွသီးကရိုꩻနဝ်ꩻ နီမဉ်ႏအဝ်ႏခံ ထာꩻဒုက္ခကိုယို ကွပ်ပွိုးမာꩻလွစ်ထန်ႏထိုꩻဖေႏဒါႏနီတဲင် ဟဲ့ꩻဖန်ႏဗာႏထꩻထင်ꩻ (ဥတ္တမာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ၄။ သွꩻခွသီးကရိုꩻနဝ်ꩻ နီမဉ်ႏအဝ်ႏခံ ထာꩻဒုက္ခကိုယို ကွပ်ပွိုးမာꩻလွစ်ထန်ႏထိုꩻဖေႏဒါႏနီတဲင် ဟဲ့ꩻဖန်ဗာႏ ဆꩻထင်ꩻ(ဥတ္တရာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ၅။ သွဉ်းသယ်ႏသီးဖုံႏနဝ်ꩻ အုံဗာႏအဗွေႏသီးဆꩻလတဲင် ဖန်ဟဲ့ꩻဗာႏ ဆꩻလ(ဟေဋ္ဌိမာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးအကျောင်ꩻခရာႏ နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ မွိုးဖါသီးနဝ်ꩻ ဆꩻကွဉ်ႏ၊ ဆရာႏသီးနဝ်ꩻ ဆꩻနဝ်၊ ဖန်ဟဲ့ꩻဗာႏစတဲင် နုဲင်းယိုသွူ။ ၆။ ရဟန်ꩻ (ပုဏ္ဏာꩻ) သီးယိုနဝ်ꩻ သီႏလ သမာႏဓိ-စတဲင် အဗွန်အဟုံႏဖုံႏယို လဲဉ်းနီဆꩻကီတဲင် ဖန်ဟဲ့ꩻဗာႏဆꩻကီ(ဥပရိမာဒိသာ)နဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ ဝုဲင်ႏဗာႏဒျာႏ မွိုးဖါဆရာႏသီး-စတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏယိုသွူ၊ ဝုဲင်ႏဗာႏအရပ်ဆꩻကွဉ်ႏ ဆꩻနဝ်-စတဲင်နုဲင်းနဝ်ꩻ မွေးတဝ်းသွူ။

ပိုမူႏပိုခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

လွူးမွိုးဖါဗွေႏ၊ မာꩻဖေႏထာꩻမာꩻ၊ ထိန်ꩻခါꩻခွီုꩻရက်၊ မွေႏဆက်ခံႏထူႏ၊ လူႏဖန်းမွိုးဖါ၊ ငတ်ꩻပါꩻခါ၊ ကထွာပိုသီး ဝွတ္တရာꩻ။

ပိုမူႏပိုခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) လွူးချာဗာႏမွိုးဖါ (၂) မာꩻဖေႏဗာႏ မွိုးဖါထာꩻမာꩻ (၃) မွိုးဖါစွိုးခွိုꩻ တခြိုꩻထုံꩻစံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထိန်ꩻသိမ်ꩻဗာႏ (၄) နာႏသေႏသေႏဗာႏ မွိုးဖါငဝ်း (၅) ကသီလွေꩻငါ မွိုးဖါအတာႏ ဖန်းဖေႏဗာႏကုသိုလ်ႏ-ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

မွိုးဖါဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ဟဝ်တဝ်းရဲးခါꩻ၊ ဟဝ်ရာꩻနယ်အွဉ်၊ ထွဉ်ႏသွဉ်ပညာႏ၊ တောႏပါႏအပ်လင်ꩻ၊ နီရင်ꩻထေဖေႏ၊ ငတ်ꩻပါꩻသေႏ၊ မွိုးဗွေဖါသီး ဝွတ္တရာꩻ။

မွိုးဖါဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ပိုမဉ်ႏမာꩻထာꩻမာꩻကုဲင် (အကုသိုလ်ႏ)နဝ်ꩻ ဖေႏမာꩻမွုန်း၊ ရဲးခါꩻဗာႏ (ခ) ထာꩻမာꩻဟဝ် (ကုသိုလ်ႏ)ဖုံႏနဝ်ꩻ ထွဉ်ႏမာꩻဗာႏပို (ဂ) ထွဉ်ႏသွဉ်ဗာႏ ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏ (ဃ) အွဉ်ႏတောႏလမ်းဗာႏတွမ်ႏ မာဟဝ်ဝါꩻဒါႏ (င) ဖန်းဖေႏဗာႏအမွေႏ ဖေႏဗာႏအနီꩻအရင်ꩻ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

တပဲ့ꩻဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

အုံထွိုင်ႏကျိုႏရပ်၊ ဆယ်ꩻကပ်ဆရာႏ၊ လိမ္မာႏဒေါ့ꩻယိုꩻ၊ ဉာဏ်ႏမျိုꩻသွဉ်ပါ၊ လွူးချာယံယဲ့ꩻ၊ ငတ်ꩻပါꩻဟဲ့ꩻ၊ တပဲ့ꩻဝွတ္တရာꩻ။

တပဲ့ꩻဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻ ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) ပေါႏဆရာႏကျွꩻလွဉ် ထွိုင်ႏရီးအွဉ်ဗာႏဆရာႏ (၂) ဆယ်ꩻကပ်တရေ့ အုံထေ့ဗာႏဆရာႏ (၃) အုံလိန်ႏလိန်ႏမာႏမာႏ နာႏဗာႏဆရာႏငဝ်း (၄) ကျိုꩻစာꩻသွဉ်ဗာႏ ဉာဏ်ႏပညာႏ (၅) လွူးချာ ရိုႏရိုႏသေႏသေႏဗာႏဆရာႏ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။ တောင်ꩻသေꩻ- + ဒါႏပညာႏမꩻ၊ လိုႏတွိုင်ꩻလꩻ၊ ခွꩻသꩻ ချမ်ꩻသာႏဗာႏ။ + ပညာႏဒါႏတဝ်း၊ ထီႏတဖြဝ်း၊ အဲဉ်ထဝ်း ထာꩻချံꩻသာႏ။ + ပညာႏကင်ꩻနမ်း၊ လိုꩻအခမ်း၊ ဟဝ်ငမ်း ဒုက္ခငါႏ။

ဆရာႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ဆုံꩻမꩻဖျင်ဗာႏ၊ ပညာႏသွဉ်သင်၊ လို့စင်မကျန်ႏ၊ ဘေꩻရန်ႏရဲးခါꩻ၊ သင်ꩻရာꩻအပ်ငါ၊ ငတ်ꩻပါꩻခါ၊ ကထွာဆရာႏဝွတ္တရာꩻ။

ဆရာႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ဟဝ်ဒါႏဆုံꩻမꩻ ပျꩻနယ်ဖျင်ဖေႏဗာႏ နမ်းကျင်ꩻတရာꩻ (ခ) သွဉ်ဖေႏဗာႏ ဉာဏ်ႏပညာႏ (ဂ) သွဉ်လို့လို့စင်စင်ဖေႏဗာႏ ဉာဏ်ႏပညာႏ (ဃ) တပဲ့ꩻဘုံꩻဖေႏကထင်ႏ ဘေꩻရန်ႏဖေႏကကင်ꩻနဝ်ꩻ ဆရာႏမာꩻဖေႏဗာႏ (င) သင်ꩻရာꩻအပ်ငါလွေꩻဗာႏ ဆရာႏဟဝ် ဆရာႏဒါႏထျꩻ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

ဝါꩻခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

အွီႏနွိုးငဝ်းတွိုင်ꩻ၊ ဒေါ့ꩻရွိုင်ꩻအဲဉ်ထဝ်း၊ နေးတဝ်းမာလင်၊ အပ်ဖျင်ဥစ္စာႏ၊ ခြွိုင်းဗာႏမာနင်ꩻ၊ ငတ်ꩻပါꩻရင်ꩻ၊ ထွာလင်ꩻ ဝါꩻခိုဝွတ္တရာꩻ။

ဝါꩻခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) အွဉ်ႏဒေါ့ꩻရီ အွီႏအွီႏနွိုးနွိုးဗာႏ မာမူႏလမ်းသား (၂) ဒေါ့ꩻရီရွိုင်ꩻစွိုင်ꩻဗာႏတဝ်းမာ (၃) နေးတေားဗာႏတဝ်း လိုꩻမူႏလင် (၄) တခြိုꩻဥစ္စာႏ ဖေႏအပ်ဗာႏမာ (၅) ဥစ္စာႏအလွို ထွိုက်ရာꩻခြွိုင်းဖေႏဗာႏမာ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

မာꩻမူႏဝွတ္တရာႏငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ဖွစ်ꩻဖျိုးယံယဲ့ꩻ၊ နီဖဲ့ꩻတျာခဝ်း၊ နေးတဝ်းဝါꩻလင်၊ ထိန်ꩻဖျင်ဥစ္စာႏ၊ လျင်ႏဒါႏလွꩻကင်ꩻ၊ ငတ်ꩻပါꩻရင်ꩻ၊ မာꩻနင်ဝွတ္တရာꩻ။

မာမူႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ဒွိုႏသွတ်ꩻဖွစ်ꩻဖျိုး အာစွိုးလမ်းတာႏ မာꩻဗာႏယံယံ (ခ) မာဖဲ့ꩻ ဝါဖဲ့ꩻ ဖူးဝေးမျိုꩻဖုံႏယို ခီႏမျောက်တတွာတွာဗာႏလို့ဝင်ꩻ (ဂ) နေးတေားဗာႏတဝ်း လိုꩻခိုလင် (ဃ) ကလꩻလွဉ်ဒါႏ တခြိုꩻဥစ္စာႏဖုံႏနဝ်ꩻ ထိန်ꩻသိမ်ꩻခါꩻဗာႏဟဝ်ဟဝ် (င) ခွုမ်မာꩻဒါႏလျင်ႏ လွꩻပျင်ႏဗာႏတဝ်း ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။ တောင်ꩻသေꩻ- + မာꩻဝါမညမ်း၊ လိုꩻအခမ်း၊ လွူးနမ်း သꩻချမ်ꩻသာႏ။ + ဖြာꩻဟဝ်ဖြာꩻညမ်း၊ လိုꩻအခမ်း၊ လွူးနမ်းမပေါႏသာႏ။ + မာညမ်းဝါꩻညမ်း၊ လိုꩻအခမ်း၊ လွူးနမ်းဒုက္ခငါႏ။

သွꩻပေႏချင်ꩻ ဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ဥစ္စာႏဖေႏလင်ꩻ၊ နမ်းကျင်ꩻအွဉ်ႏတျာ၊ နယ်ပါစီꩻပွါꩻ။ ဒေါ့ꩻထꩻနာႏသာႏ၊ သစ္စာႏမဲဉ်ႏလင်ꩻ၊ ငတ်ꩻပါꩻရင်ꩻ၊ သွꩻချင်ꩻဝွတ္တရာꩻ။

သွꩻပေႏချင်ꩻ ဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻ ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) သွꩻပေႏချင်ꩻချင်ꩻ ဖေႏလွဝင်ꩻဥစ္စာႏ (ဒါန သင်္ဂဟ) (၂) ခွꩻတရျားရျား လျားပီပီဝင်ꩻ နမ်းချင်ꩻအွဉ်ႏတျာ အဆင်ႏအရန်းခါ ခွယ်ꩻချာꩻတဝ်း (သမာနတ္တတာ သင်္ဂဟ) (၃) မာꩻနယ်ဒေါ့ꩻနယ် အကျိုꩻစီꩻပွါꩻ (အတ္ထစရိယသင်္ဂဟ) (၄) ဒေါ့ꩻရိသွꩻပေႏတဲ့ ဒေါ့ꩻရီအွီႏအွီႏသာႏသာႏနေးဒျာႏ သွꩻပေႏ (ပိယဝါစာ သင်္ဂဟ) (၅) သွꩻပေႏအတာႏ သစ္စာႏအွဉ်ႏမဲဉ်ႏမဲဉ်ႏလွေꩻဒျာႏတသေႏသေႏ (သစ္စာဂတိ )ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

ဖြော်ချာသွꩻပေႏ ကေꩻဇူꩻသားဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ပုဲင်ꩻသဲင်ꩻမွန်ꩻဒဝ်၊ သိမ်ꩻဟဝ်ဥစ္စာႏ၊ ကွိုꩻဗာႏအရေꩻ၊ မော့ꩻဘေꩻထွားလောႏ၊ ပူႏဇောႏတွိုႏပို၊ ငတ်ꩻပါꩻယို၊ အဝ်ႏဖို ဖျော်ကေꩻဇူꩻ။

ဖြော်သွꩻပေႏကေꩻဇူꩻသား-ဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) သွꩻပေႏမဉ်ႏမွန်ꩻဒဝ်နဝ်ꩻ ပုဲင်ꩻသဲင်ꩻပသာတွိုႏတွိုႏဖေႏဗာႏလမ်း၊ (ခ) သိမ်ꩻဟဝ်ဖေႏဗာႏ သွꩻပေႏတခြိုꩻဥစ္စာႏ (ဂ) သွꩻပေႏမဉ်ႏမော့ꩻ အယပ်ꩻအခုဲင်ႏ ထွားကိုဖေႏအာႏဗာႏ (ဃ) သွꩻပေႏမဉ်ႏမော့ꩻဘေꩻရန်ႏ တွမ်ႏဖထိုꩻမွုန်းတဝ်း လောႏထွားကူႏညီႏစွဲးကိုဗာႏ (င) ဖြော်ချာသွꩻပေႏကေꩻဇူꩻလွုမ်ꩻတကာႏတဝ်း သွꩻပေႏမဉ်ႏသီငါ အဝ်ႏကုဲင်ဆꩻချာ အပိုအလီꩻဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ပူႏဇောႏဖြော်ချာလွေꩻဗာႏ ကေꩻဇူꩻ၊ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။ "ဗွေႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ" (၁) ထာꩻမာꩻစဲဉ်ႏထွို့ꩻ လွူးကွို့ꩻကွို့ꩻပါ၊ ဆော့ဆာလွမ်ꩻလာꩻ၊ အွီႏရာꩻဖန်ဗာႏ၊ အွဉ်ႏသာႏခွင်ꩻဖေႏ၊ ငတ်ꩻပါꩻနေႏ၊ ထွာဗွေႏဝွတ္တရာꩻ။

ဗွေႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) ထွို့ꩻစီႏစဲဉ်ႏဖေႏဗာႏ ထာꩻမာꩻ (၂) လွူးကွို့ꩻကွို့ꩻဗာႏ သွဉ်းသယ်ႏ (၃) သွဉ်းသယ်ႏမဉ်ႏဆော့ဆာထာꩻ လွမ်ꩻလာꩻဗာႏ (၄) မဉ်ႏအံႏ ထာꩻအံႏအွီႏတဲ့ ဖန်းဖေႏပါဗာႏ သွဉ်းသယ်ႏ (၅) အခိန်ႏအုံတဲ့ ဖေႏအုံဗာႏ၊ ထင်ႏကျောင်ꩻထင်ႏကန်ႏ သတင်ႏပွယ်ꩻတွင်ꩻ ဖေႏခွင်ꩻအွဉ်ႏစွꩻဖေႏဗာႏ သွဉ်းဗာႏ ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

သွဉ်းသယ်ႏဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ထွိုင်ႏရီးမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ ဗေင်ႏဆုဲင်ꩻဆုဲင်ꩻဗာႏ၊ ခွင်ꩻသာႏမꩻနေး၊ မာꩻမွေးဗာႏသေႏ၊ အွပ်ꩻဗွေႏလွဉ်းလွဉ်း၊ ငတ်ꩻပါꩻခြွဉ်း၊ ထွာသွဉ်းဝွတ္တရာꩻ။

သွဉ်းသယ်ႏဝွတ္တရꩻငတ်ꩻပါꩻ-ကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) ထွိုင်ႏရီးဗာႏလဲဉ်း အဗွေႏမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ (ခ) ဗေင်ႏဆုဲင်ꩻဆုဲင်ꩻဗာႏ အဗွေႏ (ဂ) အဗွေႏမဉ်ႏအွဉ်ႏစွꩻခွင်ꩻ မဉ်ႏဖေႏမꩻ ထူႏလꩻနေးဗာႏ (ဃ) မာꩻမွေးမွေးမာꩻယံယံ မာꩻတဲပ်တဲပ်နဲပ်နဲပ်ဗာႏ ထာꩻမာꩻ (င) ဝင်ꩻအမျာꩻငါ အွပ်ꩻဗာႏအံႏဖြာႏဗာႏ အဗွေႏကေꩻဇူꩻလွဉ်းလွဉ်း ယိုငတ်ꩻပါꩻသွူ။

တကာႏမူႏခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻလင်္ကာႏ

ရက်မွေးမာꩻဖေႏ၊ ရက်ဖေႏငဝ်းယုံ၊ ရက်စုံသꩻရာႏ၊ ဗွောင်ဒျာႏပင်ꩻခါꩻ၊ နွောင်ꩻရာꩻကပ်လူႏ၊ ငတ်ꩻပါꩻဗူႏ၊ တကာႏခိုမူႏဝွတ္တရာꩻ။

တကာႏမူႏခိုဝွတ္တရာꩻငတ်ꩻပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(၁) နေးတွမ်ႏနမ်းထာꩻရက်တဲင် မာꩻဖေႏဗာႏ ဗွေႏရဟန်ꩻသီးထာꩻမာꩻ (မေတ္တေန ကာယကမ္မေန) (၂) နေးတွမ်ႏဖြောင်းထာꩻရက်တဲင် "လောင်ꩻလွလုဲင်း၊ လူႏလွလုဲင်း၊ တမာဗာႏပါ၊ နာႏတရာꩻဟဲ့ꩻဗာႏ "သာႏဓု"ဒေါ့ꩻရီအွီႏအွီႏယုံယုံဗာႏလိုꩻကျောင်ꩻ (မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန) (၃) နေးတွမ်ႏသꩻထာꩻရက်မေတ္တာႏတဲင် "နီဗွေႏသျင်ႏ၊ နီဗွေႏစင်ꩻ ဘေꩻရန်ႏကင်ꩻလွသွော့နေား"စုခေါသꩻရာႏ ဆုꩻတောင်ꩻဖေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ (မေတ္တေန မနောကမ္မေန) (၄) လိုꩻကျောင်ꩻတွက်တာႏ ဗွောင်ဒျာႏတခါꩻ၊ လိုႏရာꩻပင်ꩻလဝ်းသေꩻခါꩻဗာႏ (အနာဝဋ ဒွါရတာယ) (၅) ကားကနွောင်ꩻရာꩻ ဒဲဉ်ဗွာသွမ်ꩻဖျူႏ ကပ်လူႏအမျိုꩻမျိုꩻ (အာမိသာနုပ္ပဒါနေန) ယိုငတ်ꩻမျိုꩻသွူ။ ပါဠိသာဓက- ( မေတ္တေန ကာယကမ္မေန၊ မေတ္တေန ဝစီကမ္မေန၊ မေတ္တေန မနောကမ္မေန၊ အနာဝဋဒွါရတာယ၊ အာမိသာနုပ္ပဒါနေန) ဒီဃနိကာယ ပါထိကဝဂ္ဂပါဠိ- လိတ်မဲ့ငါ (၁၅၅/၁၉၆) အဋ္ဌကထာ------- လိတ်မဲ့ငါ (၁၃၉/၁၄၀)

ရဟန်ꩻသီးဝွတ္တရာꩻသူပါꩻလင်္ကာႏ

ဟဝ်တဝ်းရဲးခါꩻ၊ ဟဝ်ရာꩻနယ်ဗာႏ၊ မေတ္တာႏသꩻဗွာ၊ တသာဟော်ꩻယို၊ ဟွုန်ဖိုဟော်ꩻစဲင်း၊ နယ်ထဲင်းသူခန်ꩻ၊ ယိုသူတန်ꩻ၊ ရဟန်ꩻဝွတ္တရာꩻ။

ရဟန်ꩻသီးဝွတ္တရာꩻသူပါꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ

(က) တကာႏမဉ်ႏမာꩻ ထာꩻတဟဝ်တဝ်း ရဲးခါꩻဗာႏ (ခ) ထွဉ်ႏတကာႏမာꩻဗာႏ ဒါႏန သီႏလ ဘာႏဝနာႏ-စတဲင် ကုသိုလ်ႏတရာꩻ၊ ထာꩻဟဝ်ဖုံႏ အမျိုꩻမျိုꩻ (ဂ) နေးတွမ်ႏမေတ္တာႏ သꩻဗွာတဲင် "နီတကာႏအမျာꩻ စွုမ်ႏဖြီးစွုမ်ႏဖြာꩻ ခြွိုင်ႏသန်ꩻချမ်ꩻသာႏလွသွော့နေား"ပသာမေတ္တာႏ ဆုတောင်ꩻဖေႏဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻ။ (ဃ) တကာႏသီး ဟွုန်ဖိုတဝ်း တရာꩻမျိုꩻယို ဟော်ꩻနယ်ဖေႏဗာႏ (င) တရာꩻကဟွုန်ဖိုလဲဉ်းနဝ်ꩻတဲ့ ဟော်ꩻနယ်ထဲင်းစဲင်းစဲင်းဗာႏ (စ) တကာႏသီး ယံကလꩻ လိုꩻချမ်ꩻသာႏ လူꩻချမ်ꩻသာႏ နိဗ္ဗာန်ႏချမ်ꩻသာႏနဝ်ꩻ ဒေါ့ꩻနယ်ခြုဲင်းစဲင်း ထွဉ်ႏမာꩻထဲင်းဗာႏ ထာꩻမာꩻဟဝ် သုစရဲက်တရာꩻ အပါꩻတဆီယိုသူပါꩻသွူ။ ပါဠိသာဓက- ပါပါ နိဝါရေန္တိ၊ ကလျာဏေ နိဝေသေန္တိ၊ ကလျာဏေန မနသာ အနုကမ္ပန္တိ၊ အသာဝေန္တိ သုတံ ပရိယောဒါပေန္တိ၊ သဂ္ဂဿ မဂ္ဂံ အာစိက္ခန္တိ။ ဒီဃနိကာယ ပါထိကဝဂ္ဂပါဠီ - လိတ်မဲ့ငါ ၁၅၆၊ အဋ္ဌကထာ- လိတ်မဲ့ငါ ၁၄၀။ တောင်ꩻခါꩻ- သိင်္ဂါလောဝါဒခရာႏ ကတဲမ်းနယ်ဒါႏယိုနဝ်ꩻ အခေႏနေႏအလꩻ တဲမ်းပျꩻနယ်ဗာႏတဲင် အအဲဉ်ႏပေႏလွုမ်ꩻ၊ ပါဠိ အဋ္ဌကထာႏ ဋီႏကာႏကခြုဲင်း အလုဲင်းသူꩻနဝ်ꩻ တွိုႏမဉ်ႏဖုဲင်ႏဒါႏ ခိန်ႏခါႏသူꩻမꩻ အီႏတဲမ်ပျꩻဖေႏယင်း ရေးအင်းခါꩻ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

သိင်္ဂါလောဝါဒနိဂုံး

၁။ သုပ္ပါထေယျ၊ သိင်္ဂါလ၊ ဗုဒ္ဓဟော်ꩻနယ်ပါ။ ၂။ ကားဝွတ္တရာꩻ၊ စွုမ်ႏဖြာꩻဖြာꩻ၊ လိုႏမာꩻစိုးယိုခါ။ ၃။ မဉ်ႏမာꩻလွောက်ꩻနာႏ၊ ကျိုꩻအာငါႏ၊ ချမ်ꩻသာႏတွိုႏပန်ငါ။ ၄။ ကွပ်ပွိုးနဝ်ꩻမꩻ၊ ယူႏလꩻဝွတ္တရာꩻ၊ အဝါꩻတွမ်ႏမာ၊ မွိုးဖါတွမ်ႏပို၊ သွꩻယိုချင်ꩻချင်ꩻ၊ ဗွန်စင်ꩻတကာႏ၊ ဆရာႏတပဲ့ꩻ၊ နီဖဲ့ꩻဝင်ꩻခဝ်၊ ဟဝ်ဟဝ်ဒါႏဒါႏ၊ မာꩻဗာႏကေႏကေႏ၊ သေႏသေႏနားနား၊ ရွစ်ဖြားသီငါ၊ နဝ်ꩻခါလူꩻခမ်း၊ ခင်ႏလမ်းသာႏယာႏ၊ တွိုႏဗာႏညီꩻညီꩻ၊ ဒုံလီꩻလိုꩻခြာ၊ ထွာချာမော့ꩻခွဲး၊ ယွဲးယွဲးသေႏသေႏ၊ တန်ပေႏချမ်ꩻသာႏ၊ ကျိုꩻဗာႏကုသိုလ်ႏ၊ မဂ်ဖိုလ်ႏနိဗ္ဗာန်ႏ၊ မန်ႏမန်ႏခွꩻသꩻ၊ အီႏလꩻဗာႏရင်ꩻ၊ တကင်ꩻတဝ်းနေား။ ၅။ အဝ်ႏနေားတမျိုꩻ၊ ထွာလိုꩻနဝ်ꩻရာꩻ၊ အဝါꩻတွမ်ႏမာ၊ မွိုးဖါတွမ်ႏပို၊ သွꩻယိုချင်ꩻချင်ꩻ၊ ဗွန်စင်ꩻတကာႏ၊ ဆရာႏတပဲ့ꩻ၊ နီဖဲ့ꩻဝင်ꩻခဝ်၊ ဟဝ်ဟဝ်မမာꩻ၊ ဝွတ္တရာꩻမကေႏ၊ တသေႏတနား၊ ခိုးလျားဗာႏအာ၊ သီငါလွေꩻတယ်ႏ၊ အပါယ်ႏလစ်ꩻခမ်း၊ ဟဝ်ငမ်းစွုမ်ႏဖြာꩻ၊ ဝွတ္တရာꩻကေႏကေႏ၊ မာꩻသေႏသေႏနေား။