သွီႏဆင်ႏတွိုႏ-၁၃၀

ခွန်ကုဝေ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအမော့ꩻအကျုံႏ (၁၄)ယိုနဝ်ꩻ မော့ꩻကျုံႏဗာႏနေင်ႏမုဲင်ꩻ၊ လာမုဲင်ꩻ၊ မွူးနီꩻမုဲင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ တတောင်ꩻတဝ်း၊ ရံꩻဆနေးအနေႏနဝ်ꩻ အလွိုးနေင်ႏ ၁၃၅၆-တွမ်ႏ ၁၃၆၄-ဗာႏအခါႏ၊ နေင်ႏဆီကိုအရပ်နဝ်ꩻသွူ။ ခွန်ကုဝေ အဝ်ႏအုံသတင်ꩻသုံꩻ ကျောင်ꩻလဲင်းခါႏကိုသွူ။

ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ တလီꩻအာႏသန်ꩻမကောင်း၊ သꩻရာႏအာႏပေႏမကောင်း၊ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏထာꩻအံႏနဝ်ꩻ ဟန်ႏအိုတယဝ်း၊ ထာꩻအံႏစောက်စဲက် တခိုးမျိုꩻတယဝ်း၊ အံႏကြွို့ꩻထာꩻတလꩻတဝ်းသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ ထာꩻအံႏအမျိုꩻမုဲင်ꩻတယဝ်း ဝင်ꩻအံႏနဝ်ꩻ တထွာတဝ်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ခွန်ကုဝေမီႏအံႏနဝ်ꩻ တဲ့ꩻတဝ်းတွော့ꩻ သွီႏဆင်ႏမွိုင်ထိုꩻ၊ သွီႏတိုꩻထင်ႏသန်ထိုꩻနဝ်ꩻ မော့ꩻဗာႏကျုံႏဗာႏ တွက်အလဲင်ႏ သူႏသေတဝ်းသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ အံႏကြွို့ꩻထာꩻတွော့ꩻ သွီႏဆင်ႏကမွိုင်နဝ်ꩻ တွက်အလဲင်ႏ သူႏသေတဝ်းရိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ ကအီႏတွိုႏ တမိနစ် ၁၂၀-မာꩻကီ ၁၃၀-ကိုနဝ်ꩻ တွိုႏကြွို့ꩻတဝ်း၊ ၁၃၀-နဝ်ꩻ တွိုဗာႏတလဲင်ႏလွုမ်ꩻသွူ။ သွီႏတိုꩻကတွိုႏထင်ႏ ၂၃၀-နဝ်ꩻ မော့ꩻဗာႏ (၃)လဲင်ႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ တတွိုႏညတဝ်း ရပ်ယင်းဟို့ꩻ၊ အံႏယင်းတသီႏမာႏဆာႏ၊ အံႏယင်းတသီႏသွီႏတိုꩻဖုံႏတဲင် တနားရီႏ၊ ၂-နားရီႏအတွင်ꩻ လင်ꩻခွုန်ꩻယင်းဒျာႏသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ သွီႏတိုꩻအာႏပေါႏအဝ်ႏသွူ ဖဲ့ꩻကီ (၁၅၀)မာꩻကီလဲ့နဝ်ꩻ၊ သွီႏဆင်ႏပေါႏအဝ်ႏသွူ တမိနစ် ၉၀-မာꩻကီလဲ့နဝ်ꩻ အုံထာꩻတဟဝ်တဝ်း၊ သꩻစွူတဝ်းဒွုမ်၊ လွေꩻထာꩻလဲ့ တောင်းတီးတောင်းတဲင်း တလေ့ꩻတလꩻသွူ။

ဆော့ဆာထာꩻ၊ နမ်းခိုးနမ်းလျား တမွေးတဝ်းတွော့ꩻ လိုꩻသွီႏဆင်ႏကအဝ်ႏ တမိနစ် ၁၃၀-နဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ မော့ꩻဗာႏဖိုဝင်ꩻနီသွူ။ မူႏတဖြာꩻ ခိုတဖြာꩻသွူ။ အမူႏတဖြာꩻနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏအဝ်ႏ ၁၃၀-လဲ့ လွေꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ အဝ်ႏလꩻဒျာႏ၊ သꩻအဝ်ႏဟဝ်ဒျာႏရိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ အငဝ်းဟံးပေါင်းအာအာ၊ ဟံးပေါင်းသန်ႏသေန်ႏလိုꩻကျောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ အခိုတဖြာꩻနဝ်ꩻ အဆုတ်တီဘီရောႏဂါႏအဝ်ႏလဲ့ အဗွေႏတသေချာတဝ်း၊ ယာထူလဲ့ အဝ်ႏဆွဉ်းဒျာႏ၊ အုံလဲ့အဝ်ႏဟဝ်ဒျာႏ၊ ကွယ်ႏတွော့ꩻ လွေꩻထာꩻနဝ်ꩻ ရွိုးယိုꩻအရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အခိုတဖြာꩻနဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ အွဉ်ႏလင်ꩻထင်ႏတသီႏယုံႏတွော့ꩻ တသီႏယုံႏကို ဆရာႏဝွန်ႏထွိုင်ႏစံꩻထွား၊ စဲစ်ဆေꩻထွားအမျိုꩻမျိုꩻမ၊ အဆုတ်တီဘီရောႏဂါႏအဝ်ႏအကျောင်ꩻ ကွဲးသေငါႏသွူ။ မီႏထဲ့ဆုဲင်ꩻထဲင်း နီသိုမ်နီꩻနဝ်ꩻ သီဒါႏ ဆရာႏဝွန်ႏရိုꩻဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ယိုနဝ်ꩻ အခိန်ႏထွꩻထွꩻ တွိုႏလꩻတသီႏယုံႏတွော့ꩻ ဆရာႏဝွန်ႏဖေႏအံႏ၊ အွဉ်ႏအံႏမဲန်ႏမဲန်ႏယင်းတသီႏ ၆-လာတွော့ꩻ ဟဝ်ချာယင်းဒျာႏသွူ။ ခွန်ကုဝေ သွီႏဆင်ႏကမွိုင်တွိုႏဗာႏ (၁၃၀)နဝ်ꩻ အနီꩻနဝ်ꩻ မွူးယာခိုႏ နားရီႏ (၁၂)ရပ်နဝ်ꩻ ခွန်ကုဝေ အံႏတခိုးကိတ်မုန့် ပနဲန်ႏစားထွူတဲင် တွိုႏဖျင်နားရီႏ (၂)ဆင်ႏရပ်နဝ်ꩻ အ့ႏသံးဗာႏယင်း တောင်းလျက်ꩻပျန်သွူ။ အလင်နဝ်ꩻ အံႏဗာႏထာꩻမုဲင်ꩻကရိုꩻယို ခွန်ကုဝေ တောင်ꩻချာတဝ်းသွူ။ မွူးယာခိုႏနဝ်ꩻ အံႏသွူတခိုးကိတ်မုန့် တွမ်ႏတောင်းလျက်ꩻပျန်လဲ့ အုံထာꩻတသေနာႏတဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ တထူꩻချာꩻတဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲင် မာႏကျောင်ꩻလဲ့ တသေတဝ်း၊ အုံအဝ်ႏလွေꩻဒျာႏ ထုံꩻစံႏအတွိုင်ꩻသွူ။

ထာꩻထွိုင်ႏခေ့ꩻနဝ်ꩻ အံႏမာႏဖျင် တစွိုးစွိုးမကောင်း၊ ခွန်ကုဝေ တသေတဝ်း၊ တတောင်ꩻချာတဝ်း၊ ထာꩻခေ့ꩻညပသာႏ ထွိုင်ႏတွိုႏနားရီႏတဆီရပ်၊ ခိန်ႏဗေင်ႏအီႏတွိုႏမꩻ သေနာႏသꩻစွူတဝ်းသွူ။ သေနာႏသွူ သꩻစွူတဝ်းလဲ့ အထွာဒါႏဒျာႏ၊ မဲ့ꩻအဟဝ်ဒျာႏ ယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် တသီႏထာꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့ တအံႏတဝ်းသွူ။ ထွိုင်ႏတွိုႏလွေꩻ နားရီႏတဆီခွယ်ꩻရပ်နဝ်ꩻ ကျမ်ႏဗေင်ႏထာꩻလဲ့ မဲ့တဗေင်ႏတဝ်း၊ သꩻယိန်းတစွူစွူတဝ်းတဲင် ထွိုင်ႏစံႏထွားစူသွီႏနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏအဝ်ႏစွဉ်ႏ တမိနစ် (၁၃၀)သွူ။ အဝ်ႏ(၁၃၀)လဲ့ သွီႏဆင်ႏသံးတညီႏတဝ်း၊ အယွိုက်ꩻအမွိုင် တညီႏတဝ်း၊ နီသိုမ်ဆင်ႏမွိုင်စွော့ꩻစွော့ꩻ၊ တဆင်ႏနီဆင်ႏ ဟံးယွိုက်ꩻပသာႏယင်း၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏနဝ်ꩻ လစ်ꩻငတ်ꩻဆင်ႏမွိုင်တရွေးစွဉ်ႏတဝင်ꩻသွူ။ ကမွိုင်ခိန်ႏနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏတဆင်ႏတွမ်ႏတဆင်ႏ ရင်းအီႏအဝ်ႏဆွိုင်ꩻနေးစွဉ်ႏတဝင်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ ထူႏအံႏခန်း တသီႏတလီꩻကေႏ "အင်းဝလေဆေး"တလွမ်သွူ။ အံႏထွူအင်းဝလေဆေးနဝ်ꩻ တခြွော့ပသာႏစွဉ်ႏထာꩻတလဲင်ႏလဲ့ သꩻသံးတဟဝ်တဝ်းဒျာႏစွူစွူ၊ သွီႏဆင်ႏသံးအဝ်ႏမွိုင်းမွိုင်ဒျာႏစွူစွူတွော့ꩻ "မီႏနုဲင်းယိုတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻ တသီႏမီႏတတဲ့ꩻတဝ်းနဝ်ꩻ ဟန်ႏဟာယို"ယူႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဟဲ့ꩻလွဉ်ဗွေႏစင်ꩻကအဝ်ႏ ၂-ပါꩻနဝ်ꩻတွော့ꩻ ခြုဲင်းဒေါ့ꩻနယ်ခန်း ဗွေႏစင်ꩻနုဲင်းယိုသွူ။

"ခွေသွဉ်း အုံထာꩻသꩻတဟဝ်တဝ်းဒွုမ်၊ သꩻတဖုနာႏ၊ အလွိုးသီဒါႏ၊ ခွေသွဉ်းမီႏသီနဝ်ꩻ တွမ်ႏအွဉ်ႏညငါႏပုဲင်ႏ၊ မဲ့ꩻမာꩻယပ်ꩻညတကာႏ၊ ပေါႏအခြွိုင်းကရီႏယာႏ စုံႏလင်ႏလဲ့ သင်္ဂျိုဟ်ႏခန်း၊ ကျောင်ꩻလဲ့ နီဗွေႏသီးတပါꩻတဝ်းလဲ့ တပါꩻ ယံဖေႏကအုံပွေါးဖေႏ" ခွန်ကုဝေ ထွိုင်ႏဒေါ့ꩻနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဗွေႏစင်ꩻဖုံႏလဲ့ ဒေါ့ꩻချာတဝ်းနုဲင်းမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတဲင် အွဉ်ႏတကုတ်ꩻကတူႏ၊ အွဉ်ႏလင်ꩻစွဉ်ႏအမဲ့ထီဖုံႏသွူ။ ဒေါ့ꩻနုဲင်းကီယိုထွိုင်ႏထွူနဝ်ꩻ "လွေꩻလꩻလဲန်း"ခွန်ကုဝေဒေါ့ꩻဖေႏနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသီးလဲ့ ထွိုင်ႏလွေꩻခန်းဒျာႏ ခင်ႏလံးကိန်ꩻကိုသွူ။ ဗွေႏစင်ꩻနီပါꩻနဝ်ꩻ တပါꩻနဝ်ꩻ စင်ꩻသောင်းဖေ၊ တပါꩻနဝ်ꩻ တောင်ꩻတဝ်းသွူ။ ခွန်ကုဝေ အလွိုသီရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻလဲ့ သံးအဝ်ႏသေနမ်းလို့လို့ဒျာႏ၊ အုံတဲင်ထွိုင်ႏ သံးအဝ်ႏဒါႏဒျာႏတွော့ꩻ ဖျောႏပဆျာႏဖွန်ႏထီ ရပ်ခန်းဒျာႏဟို့ꩻသွူ။ ကရပ်ဟို့ꩻနဝ်ꩻ ဗုတ်ꩻရပ်ဟို့ꩻအဝ်ႏတဲင် နမ်းတွမ်ႏနမ်းရပ်ချာဒျာႏသွူ။ ရပ်ဟို့ꩻထွိုင်ႏထွူ အဝ်ႏတရေႏအိန်ႏထွိုင်ႏသဲင်ꩻနဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏသꩻဟံးပေါင်းဟဝ်ယောင်ႏယောင်ႏသွူ။ ထွိုင်ႏစံႏထွားစူသွီႏနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏအဝ်ႏကုဲင် ၁၂၅-ဆင်ႏတဲင် ဟံးပေါင်းယွိုက်ꩻချာဆေ့ꩻဆေ့ꩻသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ အံႏသံးစွဉ်ႏ မဟာဖြေဆေးသွူ။ မဟာဖြေဆေးတစောနေင်းထီနွိုးရပ်ယို အံႏတွမ်ႏထီလိုမ်ꩻပသာႏသာႏထွူတွော့ꩻ အွꩻလွဉ်ꩻစွဉ်ႏထီလိုမ်ꩻဟံးတစ်ꩻတစ်ꩻသွူ။ အံႏမဟာဖြေဆေးထွူ ထွိုင်ႏလꩻတမိနစ်ရပ်နဝ်ꩻ အော့ꩻစွဉ်ႏဒျာႏထာꩻသွူ။ ကအော့ꩻထာꩻနဝ်ꩻ အာဟာႏရနမ်းပါဆေ့ꩻဆေ့ꩻလွုမ်ꩻ၊ ထီဒျာႏကဲန်းအာအာသွူ။ အော့ꩻထွူ ထွိုင်ႏလꩻ(၃)မိနစ်ရပ်နဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏသꩻဟမ်းပေါင်းစွူပိုႏတွော့ꩻ ထွိုင်ႏစံႏထွားစူသွီႏနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏအဝ်ႏကုဲင်(၁၂၀)လွုမ်ꩻသွူ။ သွီႏဆင်ႏထွိုင်ႏတွိုႏလင်ꩻ (၁၂၀)နဝ်ꩻ တသီႏတဲ့ꩻလဲန်း၊ တလွိုးတသီတဝ်းဒွုမ်သꩻကိုယူႏခန်းနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

ရပ်ထွူဟို့ꩻ၊ အံႏထွူမဟာဖြေဆေး ထွိုင်ႏလꩻတခွယ်ꩻလွိုလွို မိနစ် (၄၀)ရပ်နဝ်ꩻ သꩻဟံးပေါင်းဟဝ်ပိုႏအာ၊ သꩻမနဲးစွူချာတဲင် ထွိုင်ႏစံႏထွားစူသွီႏနဝ်ꩻ သွီႏဆင်ႏအဝ်ႏကုဲင်(၉၀)လွုမ်ꩻတွော့ꩻ ခွန်ကုဝေ သꩻရေꩻမွေးစွဉ်ႏထာꩻသွူ။ သꩻထွိုင်ႏဟဝ်အာချာနဝ်ꩻ ခိန်ႏဗေင်ႏတွိုႏလဲန်းတွော့ꩻ ခွန်ကုဝေ ဆိမ်ꩻမဲ့ကျံႏဗေင်ႏခန်းဒျာႏထာꩻသွူ။ ညခွိုင်းမုဲင်ꩻမိနစ်သေတဝ်း မဲ့ဗေင်ႏခန်းဒျာႏသွူ။ မဲ့ဗေင်ႏထွူတခြွိုꩻ မဲ့ထွိုင်ႏသေချာ ထွိုင်ႏထွားနားရီႏနဝ်ꩻ မွူးကွို့ꩻနာꩻ နားရီႏ ၂-ဆင်ႏပုဲင်မိနစ်ဆီလဲန်း၊ သꩻလဲ့စွူလဲန်း၊ ဟဝ်လဲန်း၊ ထွိုင်ႏစံႏထွားစူသွီႏနဝ်ꩻ သွီႏပုံႏမဲန်ႏအတွိုင်ꩻ တမိနစ်နစ် အဝ်ႏချာလဲန်း (၇၂)ဆင်ႏသွူ။ နဝ်ꩻတွော့ꩻ တဲႏနဝ်ꩻမာꩻငါ အ့ႏမာႏဆာႏတွော့ꩻ သွီႏမွိုင်သွီႏတိုꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ တမာႏဆာႏတဝ်းလဲ့ သွီႏမီႏမွိုင် သွီႏမီႏတိုꩻ သꩻမီႏဟဝ်တဝ်းနဝ်ꩻ ကုဲင်းအံႏသေႏသေႏစွဉ်ႏ အင်းဝလေဆေး၊ မဟာဖြေဆေးဖုံႏသွူ။ သွီႏမီႏတိုꩻပေါင်းအာ (၁၅၀)မာꩻကီလဲ့ အံႏသံးလွဉ်ꩻတွမ်ႏ တသီႏအင်္ဂလေက်၊ တသီႏသွီႏတိုꩻ "အဲမ်လိုဒီပင်း၊ အတီနိုဆော"ဖုံႏသွူ။ တသီႏတိုင်းရင်း၊ တသီႏအင်္ဂလေက်နုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဗꩻတွိုႏယိုခါ ခွန်ကုဝေ တအွဉ်ႏပျတ်တဝ်း၊ အဝ်ႏအွဉ်ႏသေႏသေႏဒျာႏသွူ။ ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ ဆရာႏဝွန်ႏ "စိန်ဆေးခန်း၊ ထွန်းဆေးခန်း"စဲစ်ဆေꩻချက်အလꩻ "သွေးတိုးရောဂါ၊ နှလုံးသွေးကြောကျဉ်းရောဂါ၊ နှလုံးကြီးရောဂါ"အဝ်ႏရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ယိုခါနဝ်ꩻ ထွာပါထဲမ်းတွမ်ႏ "အဆစ်ရောင်(လေးဘက်နာ)ရောဂါ"တဲင် တသီႏအင်္ဂလေက်၊ တသီႏပိန္တော်ꩻ (တိုင်းရင်း)ဖုံႏနဝ်ꩻ အံႏဗာႏစွဉ်ႏစွုမ်ႏနီꩻနီꩻသွူ။ ခွန်ကုဝေရောႏဂါႏနုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ လိုမ်ꩻလာꩻလဲ့ တဟဝ်ယိုꩻယိုꩻတဝ်း၊ သီလဲ့ တသီႏယိုꩻယိုꩻတဝ်းတဲင် ရောႏဂါႏမာꩻလို့ရွဉ်၊ မာꩻကေန်ꩻမာꩻမွလိုꩻစားသွူ။

ခွန်ကုဝေနဝ်ꩻ တတဲ့ꩻတဝ်းထာꩻအံႏမျိုꩻယိုလဲ့သျောင်ႏ၊ တသီႏလဲ့ ရဟဝ်နုဲင်းမုဲင်ꩻ ဖြေꩻအံႏဖောႏအံႏ၊ တွိုင်ႏပင်ႏဆွေꩻနွေꩻဆရာႏ၊ နာႏဆရာႏငဝ်းနဝ်ꩻမꩻ အဝ်ႏတွိုႏလꩻဟန်ႏနီꩻသွူ။ နုဲင်းနဝ်ꩻမီႏတမွေးတဝ်း ထာꩻအံႏလဲ့ မီႏအံႏကြွို့ꩻအံႏကြꩻ၊ တသီႏတဲ့ မီႏလွꩻအံႏနဝ်ꩻ နမ်းတွမ်ႏနမ်း မီႏတသေနာႏဖဖတဝ်း တသီႏနဝ်ꩻ အလွိုးသဲင်ꩻကွုတ်ဖျင်လဲန်း တဇာတ်သွူ။ ယိုနဝ်ꩻ တဲမ်းနယ်ဗာႏဖျင် ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ အမော့ꩻအကျုံႏ တလဲင်ႏတခြွိုက်သွူ။ ကဟော်ꩻထွားသွတ်ꩻသွတ်ꩻဒါႏ ခွေသွဉ်းလိတ်နုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ဟွုန်ဟဝ်ကေꩻဇူꩻတင်ႏငါႏသွူ။