သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ

"သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ" "ငေါဝ်းတယ်ႏအွဉ်ငါ"

ဇာႏတိ

(၁) ထွာလွဉ်၊ ဖွာꩻလွူးလွဉ်။ (၂) မဉ်ႏထူႏတိုꩻငါယင်း အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ- (၃) မူလအစင်ႏအစဲစ် (နောဝ်ꩻတဲးတဲ့) ပကတိ။ "ဇာႏတိ"နောဝ်ꩻ ပါဠိကိုလင်ꩻ (ပါဠိကုဲင်)အနေႏ သမ်းဟဲ့ꩻဖျင်ဇာတ်နောဝ်ꩻသွူ။ ဗြဟ္မဏဇာတ် သွုံꩻနယ်ꩻအလꩻ- (၁) ခွန်ခွိုꩻ (၂) ဗြဟ္မဏခွိုꩻ (၃) ရွဉ်သားခွိုꩻ (၄) ကူꩻကားဖြေꩻစာ လွုပ်ꩻသွို့ꩻမာꩻလုဲင်းသားခွိုꩻ ကရိုꩻဒါႏ ဇာတ်အသွုံꩻအလꩻလဲ့သင်၊ ဘာႏသာႏရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ လိတ်လုဲင်ꩻကိုဖုံႏ အသွုံꩻလဲ့သင် ဟော်ꩻဖတ်ထွားဗာႏ လိတ်လုဲင်ꩻကျမ်ꩻဂန်ႏကိုနောဝ်ꩻသွူ။ "မာန်ႏ"နောဝ်ꩻ မူလပါဠိအောဝ်ႏ "မာန"တဲင် အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ သꩻမောႏ၊ သꩻတန်၊ သꩻဖြုံႏ-စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ "မာန်ႏ"ကရိုꩻဒါႏ "မာန"သဒ္ဒါႏယို သမ်းအောဝ်ႏဖျင်သွံမျိုꩻသွံစား နုဲင်းဆꩻလယိုဖုံႏသွူ။

သေယျမာန်ႏ

ခွေယိုနောဝ်ꩻ မျိုꩻခွိုꩻမျတ်ဒျာႏတဲင် လွိုကယ်ꩻလဲန်း၊ ယံကယ်ꩻလဲန်းပါꩻ၊ အကျင်ꩻစာရိတ္တအလꩻလဲ့သင်၊ ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏအလꩻလဲ့သင် မျတ်လွိုလဲန်းဝင်ꩻရိုꩻပီႏနောဝ်ꩻတဲင် သꩻမောႏ၊ သꩻတန်၊ သꩻဖြို မာႏနထိုလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

သဒိသမာန်ႏ

ခွေယိုနောဝ်ꩻ မျိုꩻခွိုꩻအလꩻလဲ့သင်၊ နမ်းကျင်ꩻစာရိတ္တအလꩻလဲ့သင်၊ ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏအလꩻလဲ့သင် အယံဗွိုန်ပီနုဲင်းပါꩻသူꩻ၊ မာႏနအွဉ်ႏစူꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ တစားသွူ။

ဟီနမာန်ႏ

ခွေယိုနောဝ်ꩻ မျိုꩻခွိုꩻအလꩻလဲ့သင်၊ နမ်းကျင်ꩻစာရိတ္တအလꩻလဲ့သင်၊ ထာꩻဒါႏဉာဏ်ႏပညာႏအလꩻလဲ့သင် ညမ်းငါႏစွဉ်ႏရိုꩻလဲ့ ဟောဝ်အံႏသွမ်ꩻထွိုက်တောဝ်းခွေ၊ မာႏနထွာလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ တမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ "ဇာႏတိ"တွမ်ႏ"မာန်ႏ"မဉ်ႏအွဉ်ႏခြွဉ်းရော်ꩻလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻ အကျောင်ꩻတွိုႏဆွိုက်တွမ်ႏ လိုꩻမျိုꩻခွိုꩻနွယ်ႏတဲင် "သꩻဓာတ်တသွောင်း"ကရိုꩻဒါႏ အဓိပ္ပါယ်ႏအီႏအောဝ်ႏလွဉ်နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ဇာႏတိမာန်ႏ"အလောင်း မဉ်ႏခွယ်ꩻပဲစ်ꩻဖြယ်ချာယင်းနဝ်ꩻ

၁။ အကျောင်ꩻတွိုႏဆွိုက်လွဉ်တွမ်ႏ နီနာꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီးမျိုꩻခွိုꩻ ကြောင်းစင်မျတ်လွိုမုꩻတဲင် "သꩻဓာတ်တသွောင်းလွဉ်"။ ၂။ ခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီး အုံအောဝ်ႏရာꩻအရပ်၊ မွိုးဖါဇာႏတိရပ်ရာႏနောဝ်ꩻ ရာႏသီႏဥတု တွောင်ႏညီႏမုꩻအောဝ်ႏ၊ လွူးမွီးသော့ꩻသက် ရော့ꩻရံႏအပ်ငါႏ၊ ဟံႏဩဇာႏဟောဝ်ငါႏတဲင် သꩻနစ်သက် ဟွိုန်ဟောဝ်ငါႏတွော့ꩻ သꩻရာႏပွစ်ꩻတသွောင်းလွဉ်ဗာႏ။ ၃။ နီနာꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏယို လိုꩻမျိုꩻပရာႏမွေးတောဝ်း၊ ကလဲန်းခိုႏချာ အောဝ်ႏရီးဒျာႏ တွမ်ႏခွန်စဲန်ႏ၊ အောဝ်ႏပဲင်ႏဒျာႏ တွမ်ႏဟော်ဟင်း၊ အောဝ်ႏခေါ်ခေါ်ဒျာႏ တွမ်ႏခမ်းထီ-ရိုꩻပီးနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ပကတိ ကအောဝ်ႏဒါႏအတွိုင်ꩻ သꩻရာႏထင်ႏတသွောင်းလွဉ် ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဖွင်ꩻထန်ႏမာꩻဖြယ် စေလီနယ်နုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ လꩻဒျာႏသွူ။ "ဇာႏတိမာန်ႏ အဓိပ္ပါယ်ႏအလုဲင်း"

ဇာႏတိမာန်ႏအမျိုꩻမျိုꩻ

ကမ္ဘာႏသမဲင်ꩻလိတ်လုဲင်ꩻတွမ်ႏ အဘိဓာန်ႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ဇာႏတိမာန်ႏ ဝေါဟာရယို အလုဲင်းတဗာႏ စေနယ်သေꩻခါꩻ နုဲင်းဆꩻလယို- Nationalism ကရိုꩻဒါႏ စွိုးခွိုꩻရေꩻဝါႏဒ၊ Patriotism ကရိုꩻဒါႏ ရက်ခွိုꩻရက်ခမ်းဝါဒ၊ Chauvinism ကရိုꩻဒါႏ ကောအွဉ်သား ခေါင်းဆောင်တဖြာꩻအလောင်း သစ္စာႏအောဝ်ႏပုဂ္ဂိုလ်ႏရေꩻအလꩻ ဆိမ်ꩻမဲ့ယွုမ်းအံႏဒါႏဝါႏဒ၊ Racism ကရိုꩻဒါႏ လိုꩻမျိုꩻရေꩻဝါႏဒ၊ Racial Superiority Complex ကရိုꩻဒါႏ နီခွိုꩻနီမျိုꩻမꩻ မျတ်လွိုဝင်ꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻလောင်ႏလင်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ထဲ့ဖွိုႏလဲန်းဒွိုန်းကနီ ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတဲင် ဇာႏတိပုည ဂွုဏ်ႏမာႏနအစွယ်ႏ ကအောဝ်ႏဒါႏဝါႏဒ၊ Xenophobia ဗွိုႏငါႏ လွꩻထီႏငါႏ လိုꩻမျိုꩻလောင်ႏလင်တဲင် ထီႏတောႏရက်ပဲင်ꩻဒျာႏ နီလိုꩻမျိုꩻလွုမ်ꩻ ကရိုꩻဒါႏ ထာꩻထီႏအဲန်ႏဝါႏဒ၊ Caste System အွဉ်ႏခင်ႏမွဉ်နေး ဘာႏသာႏရေꩻအလောင်းတွော့ꩻ ခွယ်ꩻခေါ်နေး ဇာတ်ဖွိုႏ ဇာတ်ထိုဝါႏဒ၊ jimgaism ရက်လွိုꩻချိုꩻ စွိုးခွိုꩻရေꩻဝါႏဒ (နဝ်ꩻတဝ်းလဲ့) ဝါႏဒအလိုႏတရုဲင်ရွေꩻ စတဲင်ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ "ဇာႏတိမာန်ႏ"အလောင်း ဗွောင်ဖွင်ꩻသေꩻခါꩻ အဓိပ္ပါယ်ႏအမျိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻကိုယို ကအီႏသွုံꩻဒါႏ "ဇာႏတိမာန်ႏ"အွဉ်ႏဒျာႏခင်ႏမွဉ် စွိုးခွိုꩻရေꩻဝါႏဒတွမ်ႏ ရက်ခွိုꩻရက်ခမ်းဝါႏဒဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏယင်း တနယ်ꩻနောဝ်ꩻ ဝံသာနုရက္ခိတတရာꩻ(နောဝ်ꩻတောဝ်းလဲ့) ဖေႏကထိန်ꩻထွားအီ နီစွိုးခွိုꩻနွယ်ႏနုဲင်းနောဝ်ꩻဒျာႏသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻကိုယို ကအီႏသွုံꩻဒါႏ "ဇာႏတိမာန်ႏ"နောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဒျာႏခင်ႏမွဉ် စွိုးခွိုꩻရေꩻဝါႏဒတွမ်ႏ ရက်ခွိုꩻရက်ခမ်းဝါႏဒဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏယင်း တနယ်ꩻနောဝ်ꩻ "ဝံသာနုရက္ခိတ"တရာꩻ(နောဝ်ꩻတောဝ်းလဲ့) ဖေႏကထိန်ꩻထွားအီ နီစွိုးခွိုꩻနွယ်ႏ ရေႏရွယ်ႏဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ဇာႏတိမာန်ႏလိတ်လုဲင်ꩻဖုံႏ

(၁) ပေႏ ပရပိုဒ် လိတ်ကျမ်ꩻဖုံႏ၊ (၂) အွုပ်ချုပ်ရေꩻဆဲင်ႏရာꩻကျမ်ꩻဖုံႏ၊ (၃) စွိုးခွိုꩻလိတ်လုဲင်ꩻကျမ်ꩻဖုံႏ၊ (၄) သေနင်္ဂဗျူဟာ စဲ့ꩻရေꩻဆဲင်ႏရာꩻဖုံႏ၊ (၅) အတ္ထုပ္ပတ္တိကျမ်ꩻဖုံႏ၊ (၆) လိတ်လုဲင်ꩻတဖူꩻလွေꩻတွမ်ႏ မတ်တန်ꩻစွုမ်ႏနီꩻဖုံႏ၊ (၇) ကျမ်ꩻထူႏဘွဲ့ဖုံႏ။ ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ ဇာႏတိမာန်ႏလိတ်လုဲင်ꩻတဲင် အမျာꩻကအွဉ်ႏထွော့သေꩻခါꩻ ဟန်ႏနီꩻနောဝ်ꩻ- (က) ဇာႏတိမာန်ႏ ဝတ္ထုဖုံႏ၊ (ခ) ဇာႏတိမာန်ႏ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻဖုံႏ၊ (ဂ) ဇာႏတိမာန်ႏ သမဲင်ꩻဖုံႏ၊ (ဃ) ဇာႏတိမာန်ႏ လင်္ကာႏဖုံႏ၊ (င) ဇာႏတိမာန်ႏ အတ္ထုပ္ပတ္တိဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ အနာႏဂတ်အစွိုးအခြွီ (ဟန်ႏနီꩻလိုꩻယွဲဖုံႏ)နောဝ်ꩻ အီႏထေင်းထံႏလွဗာႏသွူ။ ပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလွုမ်းအရေꩻ အနာႏဂတ်တဲင် သꩻဓာတ်ဇာႏတိမာန်ႏဖုံႏ ဖေႏကဗွို့ꩻစပ်လꩻ သꩻအောင်ခါႏကိုနောဝ်ꩻ အရေꩻတန်ငါႏ မရေႏမရာႏသွူ။ မဉ်ႏသွဉ်ထူႏအာသေꩻ ဇာႏတိမာန်ႏ ဝတ္ထု၊ ရွမ်ဖြုဲင်ꩻ၊ သမဲင်ꩻ၊ လင်္ကာႏ၊ အတ္ထုပ္ပတ္တိဖုံႏနောဝ်ꩻ သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ သꩻဓာတ်ဇာႏတိမာန်ႏ အီႏပြွူႏထန်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ထူႏဂွုဏ်ႏငါႏ နီနာꩻဇာႏတိမာန်ႏ၊ နီခမ်းနီထီ နီကထိန်ꩻတီ နီကကိုꩻကွယ်ႏဒါႏ နီဘာႏသာႏ သာႏသနာႏ စားနောဝ်ꩻဖုံႏယို ထွိုက်ဟဲ့ꩻဟောင် သꩻဇာႏတိမာန်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ သွီႏဇာႏတိ၊ မာန်ႏဇာႏတိ နုဲင်းကီယိုဖုံႏ ဖေႏကဗွို့ꩻစပ်ꩻလꩻအီ နီနာꩻပအိုဝ်ႏလိုꩻယွဲ အနာႏဂတ်အစွိုးအခြွီသီး သꩻအောင်ႏခါႏကိုအတွက် အောဝ်ႏလိုႏချꩻလင်ꩻဖေႏလဲန်း ခင်ႏမွဉ် အွတ်ꩻရွီးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ "သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ လွိုးဟန်ဖုံႏ"

ခွေကတူႏယို အငိုꩻတန်ႏတန်ႏ

၁၉--ဗာႏနေင်ႏ အယံတွင်ꩻ ပင်ႏလုံဝေင်ꩻနယ်ႏ ဟွေးသင်ꩻဒုံနောဝ် ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ လဲ့ꩻခိုးတွမ်ႏမေႏတဲင် ပဒေႏသရာဇ် လွိုဆန်မုꩻ တွူႏတရန်ရေꩻ ပေါႏလွဉ်ဗာႏသွူ။ ပဒေႏသရာဇ် ကကွီထူႏဒါႏ သေင်ႏလာႏခွဉ်ႏတောႏ ယံဖေႏဗာႏမွိုန်း လွိုဆန်ရေꩻ တွိုက်ꩻပွယ်ꩻကို ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏနောဝ်ꩻ ထွာအထျꩻသွူ၊ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားတွမ်ႏ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ထေထန်ႏလိတ်ကျောႏညာႏတဖွူꩻ မဉ်ႏတဒွေါ့ꩻဖေႏ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏကတူႏနောဝ်ꩻ အီႏဖေႏဆုꩻ ငတ်ꩻဗီႏအကျောင်ꩻ၊ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို ကောတဒွေါ့ꩻဖေႏသား အဲန်ထောဝ်းတဲင် ကျောႏညာႏဖျင် မဉ်ႏတဒွေါ့ꩻဖေႏ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏကတူႏနောဝ်ꩻ အီႏဖေႏမွေးဆုꩻ (၅၀ဝိ/)ငတ်ꩻစွဲရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏလဲ့ ခွုမ်စံႏချာ အကတူႏတဲင် "ခွေကတူႏယို ကွဲညည အငိုꩻကွဲထင်ႏထင်ႏဗာႏ"ရိုꩻခန်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ် တောႏလန်ႏရေꩻထွူ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယိုလဲ့ ပွယ်ꩻခမ်းပေါင်ꩻစု ကိုယ်ႏစာႏလယ်ႏအနေႏ ထင်ႏဗာႏအစီꩻအဝွေꩻ ရန်ႏတကွုန်ႏသွူ၊ ဖြားတန် ဒေါ့ꩻထေ့လိုꩻတန်သီးထျꩻ "ဘဝငါသူꩻ ခွေမဉ်ႏကွိုတ်ခန်းထွီႏလဲ့ ပေါႏရိုꩻတဲင် ပဒေႏသရာဇ်နောဝ်ꩻ ခွေအီႏအူႏထေ့ယင်းဒျာႏ"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏကလွိုဆန်ဒါႏ ပဒေႏသရာဇ်ယို နေးတွမ်ႏဝွေꩻသီးဇာႏတိမာန်ႏတွော့ꩻ လဲင်ꩻဒေါ့ꩻထန်ႏချာနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ထူႏဂွုဏ်ႏလဲင်ꩻတလို့ဒါႏဒွုမ်သွူ။

ပအိုဝ်ႏသွီႏမꩻ နွုမ်ꩻဟွမ်

၁၉၅၉/၆၀-ဗာႏနေင်ႏရပ် ဖြားဗွာတွမ်ႏ မွိုးလွဉ်းသီး လင်ꩻအုံလယ်ႏ ရန်ႏတကွုန်ႏ ပါတွမ်ႏတပဲ့ꩻတန် ဆရာႏလိတ်ꩻ (ဗိုလ်လေးလိတ်-ပဆျာႏကြိုႏ) ဆရာႏကျောႏ(ပေါင်းစင်ꩻကျော်-လုံးဒါ)သီးနောဝ်ꩻသွူ။ ရန်ႏတကွုန်ႏကို ဖြားဗွာပိုလီꩻတွမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻကို ဖြားဗွာပိုလီꩻ မော့ꩻခွဲးစွုံႏယာႏလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻကိုတွင်ꩻ ယွော့နို့ꩻရီးအလီꩻ ရန်ႏတကွုန်ႏထွူတဲင် "ဟွူး- နာꩻယိုနွုမ်ꩻဟွမ်တောဝ်း"ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻထွူတွော့ꩻ ယွော့ယင်းအလီꩻတောင်ႏကီꩻ နို့ꩻယင်းအဗုဲင် "အွို- နာꩻယို ပအိုဝ်ႏစဲစ် အလွီးနွုမ်ꩻဟွမ်"ရိုꩻစွပ်ꩻပဆိုးနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ရက်ဗွိုန်ပီဒျာႏ နုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻတဲ့ ဖြားဗွာယို ကွပ်စွဉ်ႏသွီႏဇာႏတိမာန်ႏ ခင်ႏမွဉ်အာႏတလာငါႏတဲင် ဝွေꩻဗွေႏဖြောင်းကို လဲင်ꩻဒေါ့ꩻထန်ႏပါ နုဲင်းယိုနောဝ်ꩻလဲ့ ထူႏဂွုဏ်ႏလဲင်ꩻတလို့ဒါႏဒွုမ်။

မဲ့ꩻခွေမာꩻဗာႏတောဝ်း စွိုးခွိုꩻတာႏ

၁၉၅၉/၆၀-နေင်ႏရပ် ပါတွမ်ႏတပဲ့ꩻတန် ဆရာႏလိတ်ꩻ၊ ဆရာႏကျော်သီးတဲင် အုံကွံတွမ်ႏ ဝွန်ႏတန်ချုပ်ဦးနု ရန်ႏကွုန်ႏကိုနောဝ်ꩻသွူ၊ ဦးနုတွမ်ႏ ဖြားဗွာသီးနောဝ်ꩻ ခါးလားကလꩻလွတ်လပ်ရေꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားအစိုႏရစိုးကိုနောဝ်ꩻလဲ့သင်၊ ဒို့ဗမာအစည်းအရုံး အစွိုꩻအဗူႏကိုလဲ့သင်၊ ဂျပန်စိုးကိုလဲ့သင် တဖြာꩻသွိုန်ႏသꩻ တဖြာꩻအောဝ်ႏသေရွမ်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဦးနုရိုꩻဖေႏဖြားဗွာ"မာꩻညီꩻညီꩻဒျာႏ အစိုႏရထာꩻမာꩻယို၊ ပညာႏရေꩻဝွန်ႏတန်အရန်းနောဝ်ꩻ ခွေအီႏဖေႏဒျာႏနာꩻ၊ ကာꩻထိုမ်းတလံꩻတွမ်ႏ ဝါးသားတဖြာꩻ၊ ဒွိုႏဒဲန်သားစ၊ ခွမ်ꩻလာꩻပဆျူႏသား၊ ကိုယ်ႏရံႏနီဖြာꩻ၊ လာတာႏ တလာ ၂၇၀ဝိ/တွမ်ႏ ဖေႏကလွောက်ꩻဖက်အီ ဝွန်ႏတန်အရန်းနောဝ်ꩻ ဖေႏလို့လို့ဒျာႏအကျောင်ꩻ ဖြားဗွာရိုꩻချာဖေႏ- "ဝွန်ႏတန်ချုတ်ဟွေး- နာꩻကထီႏတောႏဒါႏ ခွေနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻ ဟွိုန်ဟောဝ်သꩻရေꩻငါႏ၊ ကွယ်ႏကားတွော့ꩻ ခွေမဉ်ႏမာꩻ အစိုႏရထာꩻမာꩻယို မဲ့ꩻခွေမာꩻဗာႏတောဝ်း ခွေစွိုးခွိုꩻတာႏတဲင် မဲ့ꩻခွေတာႏဝွန်ႏတကေႏတောဝ်း၊ နောဝ်ꩻမꩻ ခွင်ꩻလွစ်ဗဲင်းခွေ ဝွန်ႏတန်ချုပ်ဟွေး" ဖြားဗွာကရိုꩻဒါႏငေါဝ်း အစေနုဲင်းယိုနောဝ်ꩻတဲင် ငေါဝ်းဗꩻချာကို အဓိပ္ပါယ်ႏအာငါႏ၊ နမ်းရင်ꩻနမ်းတာႏ အွဉ်ႏကုဲင်ချာ၊ စွိုးခွိုꩻရေꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏငါဒါႏ ဝွေꩻဗွေႏ"သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ"ယိုလဲ့ ထူႏဂွုဏ်ႏခရာႏ ဟောဝ်ငါႏနောဝ်ꩻသွူ။

ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အောဝ်ႏကုဲင်ငါ တဖြာꩻငါတယောဝ်း

၁၉၅၉-ဗာႏ၊ နေင်ႏစောဝ်းအယံတွင်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်လွိုဆန်ရေꩻ အစွိုꩻအဗူႏဖုံႏ ရုဲင်ꩻတသွိုးသန်လွဉ် မရေႏမရာႏနောဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ၁၉၅၂-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာအောက်တိုဘာ (၂၅)နီꩻကို စောက်ꩻဖါးစွိုꩻ ဥက္ကဋ္ဌ စောဝ်းခွန်ချို မာနေးသတင်ꩻစာႏ သျင်ꩻလျင်ꩻပွယ်ꩻ- "တယ်ႏစဟန်ႏနီꩻယို ပဒေႏသရာဇ် စောက်ꩻဖါးဖုံႏနောဝ်ꩻ စွဉ်ꩻထိုꩻလဲန်းအာႏဏာႏ"အကျောင်ꩻ ကေႏညာႏနေးနောဝ်ꩻသွူ။ စင်ႏစဲစ်တဗာႏနဝ်ꩻ မွေးတောဝ်းဒျာႏရင်ꩻလဲ့ ဒေါ့ꩻသꩻရေꩻလုဲင်ႏကွို့ꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားတွမ်ႏ လူထုခမ်းကောင်လွုမ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ခမ်းပေါင်ꩻစု ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻချုပ် (ပ-အ-မ-ဖ)နောဝ်ꩻ ထေထန်ႏနေး လိတ်ကျောႏညာႏတဖွူꩻ၊ လိတ်ကျောႏညာႏကိုနောဝ်ꩻ "နီယို (ပ-အ-မ-ဖယို)တွိုက်ꩻဒျာႏပဒေႏသရာဇ်အကျောင်ꩻ၊ ထင်ႏထင်ႏသျာꩻသျာꩻ ကျောႏညာႏထွူတဲင် 'ပဒေႏသရာဇ် စောက်ꩻဖါးအွုပ်ချုပ်ရေꩻစနစ်နောဝ်ꩻ လုံးဝနေးထူႏတောဝ်း'အကျောင်ꩻ၊ 'ပအိုဝ်ႏတွမ်ႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ အောဝ်ႏပဒေႏသရာဇ်စနစ် စူခလယို ဖေႏကလွစ်ထန်ႏအီအတွက် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ အောဝ်ႏကုဲင်ငါ တဖြာꩻငါတယောဝ်း နီအီႏနွို့လွေꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ"ကရိုꩻဒါႏ ပအမဖ ကေႏညာႏချက်ယံတွင်ꩻကာႏလနောဝ်ꩻ လဲင်ꩻတထွူးထံစွဉ်ႏ ဖြောဝ်ꩻကောင်ရွေꩻလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ယံတွင်ꩻကာႏလ ပအမဖ-နောဝ်ꩻ ကျိုꩻဆောင်ႏဖေႏမွေးအရေꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားတွမ်ႏ လဲင်ꩻဟဲ့ꩻဖန်တသာနေးအမဉ်ꩻ "ပ-အ-မ-ဖ=ပအိုဝ်ႏမွိုးဖါအစွိုꩻ"နဝ်ꩻသွူ။ ပအမဖ-ကေႏညာႏချက်နောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသီးဘဝ လွစ်ထန်ႏရေꩻအတွက် နေးတွမ်ႏ"သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ"ကေႏညာႏထန်ႏသေꩻခါꩻတဲင် ထူႏဂွုဏ်ႏလဲင်ꩻတလို့ဒါႏဒွုမ်သွူ။

တဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻသွော့----ႏ ယို

၁၈၈၅-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာနိုဝင်ဘာကို အင်္ဂလိပ်သီး ထူႏသိမ်ꩻမန်းခမ်း တခမ်းလွုမ်းထွူတဲင် ၁၈၈၇-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဇန္နဝါရီ(၃)နီꩻနောဝ်ꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသား အင်္ဂလိပ်သီးဖုံႏ ထင်ႏလွဉ်ဖြောဝ်ꩻကောင်ရွေꩻလောင်းနောဝ်ꩻသွူ။ လာဇန္နဝါရီ(၂၉)နီꩻနောဝ်ꩻ ဟုဲင်ဟိုꩻတဲင် စောက်ꩻဖါးပွေးလ၊ ပင်ႏတရား တွမ်ႏရွာငံ ဘော်ဆဲင်းဖုံႏ ခမ်ႏနွမ်ထေ့ စဲ့ꩻခြဲ့ꩻနယ်ႏသားထျꩻသွူ။ ခါးလား အင်္ဂလိပ် ကဖျော်ထင်ႏ ခမ်းကောင်နောဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးသီႏသဲင်ႏ ခွန်အိုးတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးရွီႏ ဆာစောမောင်သီး သဘော်ꩻလꩻလို့ဝင်ꩻ ဖေႏကတွိုက်ꩻဆွုမ်ႏ စဲ့ꩻအင်္ဂလိပ်သီးရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ သဲစ်အင်္ဂလိပ်သီး ဖျော်ထင်ႏကောင်ရွေꩻလောင်းနောဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုး သီႏသဲင်ႏနောဝ်ꩻ ခြဲ့ꩻနယ်ႏလွိုဆန်ရေꩻတပ်တွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးရွီႏဖုံႏ တွိုက်ꩻဆွုမ်ႏအင်္ဂလိပ်နီသွံထွောင်းသွူ။ လာဖေဖော်ဝါရီ(၁၀)နီꩻနောဝ်ꩻ စဲ့ꩻအင်္ဂလိပ်ဖုံႏ ဖျော်လွဉ်ဝေင်ꩻရွီႏဆꩻထင်ꩻ ဗောရိသတ်ကိုတဲင် စောက်ꩻဖါးရွီႏလွေꩻရပ်ဆွုမ်ႏတွမ်ႏ ဆင်နီဗာႏ ခမ်ႏနွမ်ꩻထေ့ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားထျꩻသွူ။ ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးရွီႏ ဆာစောမောင်သီးနောဝ်ꩻ လယ်ႏထိုမ်ႏတွိုက်ꩻ စောက်ꩻဖါးပအိုဝ်ႏ ခွန်အိုးတွမ်ႏ တွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏလဲ့ ထိုမ်ႏလꩻတောဝ်းသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ စောက်ꩻဖါးဆာစောမောင်နောဝ်ꩻ တဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻ ဖိုးပဉ်ဗာႏလွုမ်း နုဲင်းစဉ်ႏဆျာႏ တိက်ꩻသော့ꩻနေး ခြေင်းတန်ကိုတွော့ꩻ ပသာထေ့ ခွန်အိုးထျꩻသွူ။ ခွန်အိုးလဲ့ သဲစ်ကထီႏစဉ်ႏဆျာႏ တဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻနေး ဖိုးပဉ်ဗာႏနောဝ်ꩻ ရိုꩻဖေႏ အစူထောက် ပိုလ်ႏပန္တထွဉ်ꩻ (နာႏရီꩻ)နုဲင်းယို- "ခြဲ့ꩻနယ်ႏသားခွဉ်းထောက် စောက်ꩻဖါးရွီႏရိုꩻ 'သီမဉ်ႏခမ်ႏနွမ်ꩻထေ့တဝ်းနီနဝ်ꩻ သီယို နီအီႏတဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻ နုဲင်းစဉ်ႏဆျာႏယို'တဲ့ရိုႏ" နုဲင်းမွူးရောဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုး ရိုꩻဖေႏ ပိုလ်ႏပန္တထွဉ်ꩻ၊ ထွဉ်ႏလွေꩻထိုမ်ႏခွ ဆုံမွူးတန်တန် တမွူးတဲင် တဒွေါ့ꩻသွူငတ်ꩻသောင်ꩻရပ်၊ အွဉ်ႏပွါႏနေးအပီထွူ အွဉ်ႏတဲ့ꩻစွဉ်ႏ ပုရိသလိင်္ဂ-လိုꩻခိုခြွိုင်း တေႏရွုပ်မွေးမွေးသွူ။ အထန်ႏနောဝ်ꩻ အွဉ်ႏဗဲန်နေး ပိတ်ဗွာသွံထွိုင်တွော့ꩻ အွဉ်ႏပသာထေ့ချာ စောက်ꩻဖါးရွီႏသွူ။ စောက်ꩻဖါးရွီႏလဲ့ သဲစ်ကထီႏ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုး တခြိုꩻလက်ဆောင်ႏနောဝ်ꩻ ရိုꩻဖေႏ ကာနယ်စတဲက်မဲင် စဲ့ꩻပိုႏထျꩻနုဲင်းယိုတဲ့- "လက်ဆောင်ႏတန်ယို အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ 'သီစောက်ꩻဖါးရွီႏတွမ်ႏ နယ်ႏခြဲ့ꩻသား အင်္ဂလိပ်သီးဖုံႏ အင်းတဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻ ပအိုဝ်ႏတွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ တဒွေါ့ꩻပဲစ်ꩻသွော့ ခွေတေႏယိုဟုဲင်း'အဓိပ္ပါယ်ႏရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻ စောဝ်းခွန်အင်္ဂလိပ်ပိုလ်ႏတန်ဩ" နယ်ႏခြဲ့ꩻသား အင်္ဂလိပ်စဲ့ꩻပိုလ်ႏဖုံႏ သဲစ်ကသေ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုးသီႏသဲင်ႏ သꩻဓာတ်နုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ဝွေꩻသီးတွိုႏကထင်ႏလွဉ် ဖြောဝ်ꩻခမ်းကောင်ရွေꩻလောင်းယို ကတွူႏတရန် တွိုက်ꩻချာဗွုန်ႏနီနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏဒျာႏပအိုဝ်ႏလွုမ်ꩻ-ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် တွမ်ႏအစူတဗꩻစွဉ်ႏအသꩻအင်၊ ဝင်စွဉ်ႏအသꩻရာႏတွော့ꩻ အံႏဖြာႏစွဉ်ႏဒျာႏ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုးတလဲင်ႏချင်ꩻသွူ။ တွူႏတရန်သား အွဉ်ကတူႏကထွာဒါႏ စောက်ꩻဖါးခွန်အိုး သꩻဓာတ်လွိုဆန် ခြဲ့ꩻနယ်ႏသား "သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ"နောဝ်ꩻလဲ့ ထူႏဂွုဏ်ႏအံႏဖြာႏ လဲင်ꩻတလို့ဒါႏဒွုမ်သွူ။

သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ လွူးတဲင်ရေꩻ

"သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ ပြွူႏထန်ႏရေꩻ" နီနာꩻစွိုးခွိုꩻ သွီႏဇာႏတိမာန်ႏဖုံႏ ဖေႏကပြွူႏထန်ႏခွိုန်ꩻချာနောဝ်ꩻ- ၁။ စွိုးခွိုꩻလိတ်လုဲင်ꩻ ဖေႏကစွစ်ꩻတိုးလွေꩻ စွုမ်ႏရပ်ရပ်တဲင် ဖေႏကတဲမ်းဟော်ꩻလွ ပငါပရာꩻ။ ၂။ စွိုးခွိုꩻခွမ်ꩻလာꩻယို ပအိုဝ်ႏစွုမ်ႏဖြာꩻ ဖေႏကကွဉ်ကꩻလွ ပငါပရာꩻ။ ၃။ စွိုးခွိုꩻဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ အွဉ်ႏအရေꩻ ဖေႏကဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏလွ ပငါပရာꩻ။ ၄။ မသာႏမယာႏတွမ်ႏ ပွယ်ꩻမင်္ဂလာႏဖုံႏကိုဖုံႏ လိုႏနေးထူႏထွုံꩻဓလေ့ꩻဖုံႏ။ ၅။ စွိုးခွိုꩻယေန်ႏငဲမုꩻ အအူအဒုံႏ တူရိယာႏဖုံႏ အွဉ်ႏနေးအထွူႏအတွုမ်တဲင် လိုႏဒုံႏအူလွငါႏ ပငါပရာꩻ။ ၆။ တစွိုးခွိုꩻလွုမ်း ကအီႏနေးထူႏ လက္ခံႏနွောင်ꩻဒါႏ သမဲင်ꩻစွိုးခွိုꩻနောဝ်ꩻ တဉ်ႏတဉ်ႏခွေါင်ခွေါင် အွဉ်ႏထွော့တဲမ်းထွို့ꩻထွူတဲင် လိုႏဖြေ့ꩻလီတွိုႏတွိုႏ ဒေႏသရပ်ရာႏ စွုမ်ႏထွောင်းထွောင်း။

ဇာႏတိမာန်ႏရသဖုံႏ

နီဘဝပတ်တဝွိုင်ႏ နီလောက ကရိုꩻနောဝ်ꩻ လောင်ႏလင်မွေးတောဝ်း၊ နီခမ်းနီထီတွမ်ႏ နီလိုꩻမျိုꩻဒျာႏ၊ လိုꩻမန်ႏသမျနောဝ်ꩻ နီခမ်းနီထီယို နီမဉ်ႏအွဉ်ႏတန်ႏဖိုꩻမꩻ နီဘဝတန်ႏဖိုꩻအောဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဘဝတန်ႏဖိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဇာႏတိမာန်ႏခင်ႏမွဉ်ဒျာႏ။ ဥပမာႏ- မောက်ကြဲင်ႏမွူးနောဝ်ꩻ မုဲင်ꩻခါခန်းတယောဝ်း တထွာနွောင်ꩻတောဝ်း တခေါ့ꩻမွူး၊ နုဲင်းနောဝ်ꩻနေနေ ကေသရာႏ ချင်ႏသေ့ꩻနောဝ်ꩻ မဲန်ဟို့ꩻခိုးနုဲင်းမုဲင်ꩻဟို့ꩻခိုး ထာꩻအီႏမီꩻနောဝ်ꩻ အံႏတောဝ်းလာꩻလာꩻ၊ ဖိုးမွူးနောဝ်ꩻ အနဲန်းမဲဉ်အွောင်ႏနုဲင်းမုဲင်ꩻအွောင်ႏ ပနားပေႏနောဝ်ꩻ ဖေႏနဲန်းတောဝ်းရင်ꩻရင်ꩻ။ အဓိပ္ပါယ်ႏနောဝ်ꩻ မောက်ကြဲင်ႏမွူးလဲ့သင်၊ ချင်ႏသေ့ꩻလဲ့သင်၊ ဖိုးမွူးလဲ့သင် အောဝ်ႏနေးထူႏ "ဇာႏတိမာန်ႏဂွုဏ်ႏ"နုဲင်းနဝ်ꩻဒျာႏ။ လိုꩻတွိုင်ꩻလိုꩻတွိုင်ꩻနောဝ်ꩻ ဇာႏတိမာန်ႏ မဉ်ႏတသွောင်းနုဲင်းမွူးရောင်ႏနောဝ်ꩻမꩻ ဝင်ꩻလောင်ႏဝင်ꩻလင် ကုဲင်းထွူႏတွုမ်ဒါႏ နီနာꩻလောင်းနောဝ်ꩻသွူ၊ ဇာႏတိမာန်ႏ မဉ်ႏဖေ့ထိုꩻနောဝ်ꩻ ဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ ထိုꩻမားဒါႏ၊ လိတ်လုဲင်ꩻ မဉ်ႏထိုꩻမားနောဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻတဲ့ ထိုꩻမားဒါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ဘဝပအိုဝ်ႏပိုယို အွဉ်ႏဖေင်ꩻမွိုန်း၊ မုဲင်ꩻခါခါတရိုꩻတောဝ်း ထူႏဂွုဏ်ႏသေႏသေႏ၊ သဲင်ꩻကွိုတ်ဗာႏ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ၊ အွဉ်ႏသတိဗာႏသေႏသေႏ သွီႏရော်ꩻစနစ်၊ ပိုလီꩻဖုံႏလောင်းနဝ်ꩻ သွင်ꩻသော့ꩻသေႏသေႏ သꩻရက်ခွိုꩻ၊ ထိန်ꩻသိမ်ꩻထိန်ꩻတီဗာႏသေႏသေႏ စွိုးခွိုꩻဂွုဏ်ႏသိက္ခာႏ၊ လိုꩻဘဝ အမျတ်သွတ်ꩻမာႏနနောဝ်ꩻ စွိုးခွိုꩻဇာႏတိမာန်ႏ လွူးတဲင်ရေꩻဒျာႏသွူ။ လောကနီတိဆရာႏရိုꩻ အွဲတောင်းလုဲင်သီးအမျိုꩻနောဝ်ꩻ ဝင်ꩻဖဲ့ဝင်ꩻဗက်ꩻတဲ့ ခွိုင်းမုဲင်ꩻထပ်ထပ်၊ ဝင်ꩻကခြွုတ်သွူတွမ်ႏစက်တဲ့ ခွိုင်းမုဲင်ꩻပြန်ႏပြန်ႏ "ဇာႏတိမာန်ႏ"အရသာႏနွိုးယို တစွဉ်ႏထိုꩻတဝ်း၊ အောဝ်ႏအွီႏစွူစွူဒျာႏ နုဲင်းအစွိုး၊ အောဝ်ႏနွိုးတွိုင်ꩻတွိုင်ꩻဒျာႏ နုဲင်းအထောင်ꩻသွူ၊ နီနာꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏသီးတဲ့ အွဉ်ႏအွပ်ꩻသေႏသေႏသꩻ နုဲင်းအွဲမွူးတဲင် တွိုႏလွေꩻခန်း ဘဝအဆင်ႏရန်းနုဲင်းမုဲင်ꩻခန်းတယောဝ်း အွိုးကလွူးခါ "ပအိုဝ်ႏ"ဒျာႏအတွိုင်ꩻ ဗꩻစွဉ်ႏသက်ကလို့ သꩻကထန်ႏ ကထွာဟံႏသူꩻ "ပအိုဝ်ႏ"စွူစွူဒျာႏတဲင် နီစွိုးနီခွိုꩻ "သွီႏဇာႏတိမာန်ႏ"ယို လွူးခါꩻသေႏသေႏဒျာႏသွော့လို့ဝင်ꩻ ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။