သꩻရက်ခွိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ

အဝ်ႏ ဝီခီပီးဒီးယား ကို

၂၀-ရျာꩻစုနေင်ႏထာႏဝမာꩻလွဉ်ယိုမꩻ နီနာꩻပအိုဝ်ႏဖုံႏယို (နဲင်ႏငံႏရေꩻ)နွောင်ꩻဟမ်ႏရေꩻ၊ (စီꩻပွါꩻရေꩻ) ထာꩻထင်ႏထိုရေꩻ၊ (လိုꩻမုရေꩻ) လိုꩻထာꩻမာꩻရေꩻ ထာꩻသေဖုံႏ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻလွဉ်ကရိုꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သား မဲဉ်ဒေါ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏစွဉ်ႏ AD (၁၀၅၇)ဗာႏနေင်ႏအကို ခွန်အနော်ရထာႏ လွဉ်တွိုက်ꩻကုဲင်ထိုꩻ သုဲင်ထုမ်ႏခမ်း၊ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို ပအိုဝ်ႏထွာလွဉ် ခမ်းထီအဲဉ်ထဝ်းလိုꩻမျိုꩻဘဝ သွဉ်းသယ်ႏဘဝတဲင် သꩻဓာတ်ရေꩻရာႏတွမ်ႏ ရုပ်ပွိုင်ခန္ဓာႏဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ထဲ့လင်ꩻလို့ပါစွဉ်ႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ သမဲင်ꩻရေꩻ ထာꩻသေကအောဝ်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏစွုမ်ႏဖြာꩻ အောဝ်ႏသေထွꩻလွဒျာႏ ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။

သꩻရက်ခွိုꩻ မိဉ်ႏထိုꩻမားနောဝ်ꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

"သꩻရက်ခွိုꩻ"ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းပေႏတငွါယို ဆုံးယော့ကဲဉ်းငါႏ မရေႏမရာႏသွူ။ ကွပ်ပွိုး သꩻရက်ခွိုꩻ ထိုꩻမားတဲင်- = ၁၆ ရျာꩻစုနေင်ႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ဥရောပတွိုက် စပိန်ခမ်းယို ဂိုအားလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ ထူႏသိမ်ꩻလꩻနွောင်ꩻပါ။ = ၁၇ ရျာꩻစုနေင်ႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ အင်္ဂလန်ခမ်းယို စပိန်ထီတပ်ဖုံႏ တွိုက်ꩻထူႏသိမ်ꩻလꩻထိုꩻပါ။ = ၁၈ ရျာꩻစုနေင်ႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ပျင်ႏသစ်ခမ်းယို အင်္ဂလိပ်ဖုံႏ ထူႏသိမ်ꩻလꩻနွောင်ꩻပါနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးသꩻရက်ခွိုꩻ ထိုꩻမားတဲင်တွော့ꩻ မဲက်ဆိုပိုတေးမီးယားခမ်း တွမ်ႏလိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့သင်၊ ပါသျားခမ်းတွမ်ႏလိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့သင်၊ အောဝ်ႏကမ္ဘာႏသမဲင်ꩻလိတ်လာႏကို ထိုꩻမားတငါလွေꩻစွဉ်ႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ပျူလိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏ သရီခေတ္တရာခမ်း မူꩻသွိုꩻလိုႏလိုႏ၊ သဲစ်တွမ်ႏ လိုꩻမျိုꩻလောင်ႏလင်ဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ဟန်ႏသနီꩻ မန်းခမ်းသမဲင်ꩻလိတ်လာႏကို ထိုꩻမားလဲဉ်းဒျာႏ ယဟန်ႏသားနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏကုဲင်လယ်ႏကွို့ꩻ အမဉ်ꩻလွုမ်ꩻနောတ်ꩻသွူ။ နီနာꩻပအိုဝ်ႏခမ်းထီတွမ်ႏ လိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ တယ်ႏစ AD (၁၁)ရျာꩻစုနေင်ႏကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ခမ်းထီအဲဉ်ထောဝ်းလိုꩻမျိုꩻဘဝတဲင် လိုꩻမျိုꩻအလꩻလဲ့ လဲင်ꩻအီႏထိုꩻမားနေးစွဉ်ႏဒျာႏနောဝ်ꩻ ဟောဝ်ယူႏလꩻ သေနန်းလွဒျာႏ ပငါပရာꩻသွူ။

သꩻရက်ခွိုꩻ အခေႏခံႏဖုံႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ကွပ်ပွိုး သꩻရက်ခွိုꩻကအဝ်ႏဒါႏ ကေားကအွဉ်ကတူႏသား ခေါင်းဆောင်ပေႏတန်ဖုံႏကေꩻဇူꩻတဲင် ဟန်ႏသနီꩻယို သꩻရက်ခွိုꩻအခေႏခံႏ ကပါဒါႏလိတ်လုဲင်ꩻသချင်ꩻတွမ်ႏ စွိုးခွိုꩻရေꩻလွိုးဟန်ကပါဒါႏ ထာꩻမာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တဲမ်း/သချင်ꩻ မာꩻလွဉ်ꩻလွသွူတကာႏတောဝ်း ဒုံမဉ်ꩻ၊ လိုꩻမဉ်ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ဟဲ့ꩻဖန်လွဉ်လွသွူ မဉ်ꩻပအိုဝ်ႏဖုံႏတဲင် အနာႏဂတ် ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻဖုံႏ အသက်မွန်အုံတဲင်နွောင်ꩻရေꩻယို အာႏမခံႏချက် ကွဲးအဝ်ႏအဝ်ႏလွဉ်လဲဉ်းကရိုꩻနောဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သားအနေႏ မဲဉ်ရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ သꩻရက်ခွိုꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏပေႏတန်ဖုံႏ ဖေႏကပြွူႏထန်ႏထဲင်းထဲင်း၊ စွိုးခွိုꩻထင်ႏထိုရေꩻအတွက် ဖေႏနေးကပင်ႏနွောင်ꩻထဲင်းထဲင်းနဝ်ꩻ ခမ်းကိုခမ်းထန်ႏ ကအဝ်ႏဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏရက်ခွိုꩻသားဖုံႏ၊ သꩻရက်ခွိုꩻအခေႏခံႏ ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻ ဖေႏကထွာအီ အာႏရဲင်ꩻရက်ခွိုꩻတဲင် တဲမ်းဖေါႏနယ်ဖေႏပါ နုဲင်းဆလယိုသွူ။

လိတ်ဖေႏထေ့ ပိုမူႏရက်အဲင်ဒီရာ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ပိုမူႏရက်ဟွေး- နီဖါသီးယို အိန္ဒိယန်းကရိုꩻဒါႏ ကလာꩻလိုꩻမျိုꩻဒျာႏ၊ ပိုမူႏပေႏ ကအောဝ်ႏသွဉ်လိတ် အင်္ဂလန်ခမ်း ကိန်းဘရိစ်တက္ကသိုလ်ႏ ယံတွင်ꩻကိုလဲ့သင်၊ အမေရိကန်ႏခမ်း-မီချီဂန်တက္ကသိုလ်ႏ ယံတွင်ꩻကိုလဲ့နောဝ်ꩻ တွမ်ႏကွုတ်မွန်မွုန်းဝင်ꩻလိုꩻမျိုꩻ၊ တွမ်ႏအွဉ်ႏဖေင်ꩻမွုန်း နီစွိုးခွိုꩻ(ယေန်ႏငဲးမုꩻ)ထာꩻယေန်ႏငဲးဖုံႏနေား။ ကအဝ်ႏနေက ဝင်ꩻခမ်းဝင်ꩻထီ အယံတွင်ꩻနဝ်ꩻ သွဉ်ဝင်ꩻလိတ်၊ ဒေါ့ꩻဝင်ꩻငေါဝ်း၊ ကွဉ်ကꩻဝင်ꩻခွမ်ꩻလာꩻလဲ့ အဝ်ႏမွေးဒျာႏ၊ ကွဲးတွော့ꩻတဲင် မိဉ်ႏသွဉ်အောင်ႏမျင်ႏထွူလိတ်တနီꩻခါ၊ မိဉ်ႏသဲင်ꩻချာ မွိုးခမ်းဖါခမ်း အိန္ဒိယခမ်းနောဝ်ꩻ သွဉ်ထူႏချာဗာႏနီလိတ်၊ ဒေါ့ꩻဖြောဝ်ႏချာဗာႏနီငေါဝ်း၊ ကွဉ်ကꩻချာဗာႏ နီခွမ်ꩻလာꩻနောဝ်ꩻမꩻ နီလိုꩻမျိုꩻတာႏ ဂုဏ်ႏသိက္ခာႏအီႏအဝ်ႏသနဲ့ ပိုမူႏဟွေး။ ဖက်ရက်- မစ္စတာနေရူး၊ ဝွန်ႏတန်ချုက် အိန္ဒိယနွောင်ꩻဟမ်ႏ (နဲင်ႏငန်ႏတောႏ) တောင်ꩻသေꩻထူႏတွမ်သေꩻ A LETTER TO DEAR DAUGHTER INDIRA ကိုသွူ။ ကွဲးတွော့ꩻ ပိုမူႏအဲင်ဒီရာနဝ်ꩻ လွောက်ꩻနာႏတောဝ်း ဖါဗွေႏငေါဝ်းတဲင် သွဉ်လိတ်အောင်ႏမျင်ႏထွူတနီꩻ စောဝ်းစောဝ်းနောဝ်ꩻ ကွဉ်ကꩻနေးခမ်းထန်ႏသား ခွမ်ꩻလာꩻတွော့ꩻ သဲင်ꩻချာအိန္ဒိယခမ်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဖါဗွေႏနေရူး အမိန်းအလꩻ ပိုမူႏအဲင်ဒီရာနဝ်ꩻ ကွပ်စွဉ်ႏကွဉ်ကꩻသဲင်ꩻလွဉ်နေး ခမ်းထန်ႏသားခွမ်ꩻလာꩻတဲင် တွိုႏသွူနယူးဒေလီသင်ႏဖော်ꩻကျောင်ႏကွင်ꩻ သင်ႏဖေါ်ꩻကျောင်ႏလောင်း ကရိုꩻလဲ့ သဲင်ꩻယမ်းဒင်ႏ အိန္ဒိယဟမ်ႏနောဝ်ꩻ လꩻတောဝ်းနောဝ်ꩻသွူႏ သဲင်ꩻချာယင်း ထုဲင်ႏခမ်း ဝေင်ꩻဗန်ကောက်ကို ကွဉ်ကꩻနေးကလာꩻမူႏခွမ်ꩻလာꩻ သဲင်ꩻတရာꩻရာꩻချာယင်း အိန္ဒိယခမ်းကိုနောဝ်ꩻမꩻ ဖါဗွေႏနေရူးနမ်းရင်ꩻ (ကိုယ်ႏတဲင်ႏ) လွဉ်ထူႏဆွုမ်ႏ အပိုမူႏအဲင်ဒီရာကရိုꩻနဝ်ꩻ တောင်ꩻမတ်သေꩻဗာႏနေးနောဝ်ꩻသွူ။ တောင်ꩻသေꩻ အဲင်ဒီရာနောဝ်ꩻ အိန္ဒိယခမ်း ဝွန်ႏတန်ချုက် မစ္စိစ်အဲင်ရာဂန်ဒီတဲင် ယိုခါ ထဲ့သွုမ်ꩻလဲဉ်းသွူ။

သꩻရက်ခွိုꩻကအဝ်ႏဒါႏ မွိုးမန်းမူႏသꩻဓာတ်[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

အလောင်းဘုရား (မုဆိုးဗိုလ်-ဦးအောင်ဇေယျ)စိုးကို မဲင်ꩻဖုံႏနွို့တွိုက်ꩻခꩻ အင်းဝခမ်းအယံတွင်ꩻ မန်းမူႏဖြားတဖြာꩻနောဝ်ꩻ အပိုခိုအဝ်ႏဝင်ꩻနီ၊ မန်းစွိုးခွိုꩻတာႏ အောဝ်ႏနွို့တွိုက်ꩻပွယ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ တွိုက်ꩻပွယ်ꩻကို အဖူးခိုနောဝ်ꩻ မဲင်ꩻဖုံႏဖဲ့တွမ်ႏနꩻလျော်ꩻတွော့ꩻ ထဲ့ထိုꩻတဲင် အဝေးခိုနောဝ်ꩻ သဲင်ꩻဒေါ့ꩻနယ်အမွိုး ပအီႏပအွောင်ႏ- ဝေးခို။ မွိုး--- ဖူးပေႏနဝ်ꩻ မဲင်ꩻဖုံႏဗက်ꩻတဲင် ထဲ့သီလဲဉ်း စဲ့ꩻတလင်ꩻကို။ မွိုး။ ဗွုတ်-ဗွုတ် တဗꩻနယ်အဟို့ꩻထွူတွော့ꩻ ရိုꩻဖေႏ "နန်းဗာႏတောဝ်းပိုခို၊ နီမွိုးဟို့ꩻကို ဖူးပေႏဖုံႏ အဝ်ႏသော့ꩻအာတန်၊ လောက်ꩻကာႏမွုန်းဒွုမ် နာꩻဖူးပေႏလုဲင်း၊ နာꩻလဲ့စွိုးခွိုꩻတာႏ လွေꩻတွိုက်ꩻယင်း မဲင်ꩻဖုံႏလုဲင်းပိုခို"တဲ့။

နွုမ်ꩻဟွမ်တဝ်း နွုမ်ꩻဟွမ်ငါႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ဖြားဗွာလှဖေ အပိုမူႏ နင်ꩻအေးကြည်နောဝ်ꩻ တောႏလမ်းတွမ်ႏ ဖူးဝေးမန်းစွိုးခွိုꩻ သင်ႏဖော်ꩻကျောင်ႏတပ်-ဗိုလ်မှူးအရန်းတဲင် ပိုအောဝ်ႏ(၃)ဖြာꩻ အယံတွင်ꩻ၊ အပိုခိုဖေသန်းနောဝ်ꩻ တောႏလမ်းတွမ်ႏပအိုဝ်ႏမူႏတဲင် ပိုအောဝ်ႏ(၂)ဖြာꩻအယံတွင်ꩻ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻကာႏလ ဖြားဗွာကအောဝ်ႏရန်ႏကွုန်ႏ မွူးနီꩻတနီꩻကိုသွူ။ လီꩻပေႏကအောဝ်ႏရန်ႏကွုန်ႏ (၃)ဖြာꩻတွမ်ႏ လီꩻပေႏကအောဝ်ႏတောင်ႏကီꩻ (၂)ဖြာꩻ ပါတွမ်ႏအမွိုးဖါဖုံႏတွော့ꩻ ဖျော်လွဉ်လယ်ႏထေ့ အဖါဖြားထျꩻ၊ ဖါဖြားလဲ့ နို့ꩻအလီꩻပေႏဖုံႏဗုဲင်ႏ စွုမ်ႏဖြာꩻဖြာꩻထွူတွော့ꩻ "ခွေလီꩻပေႏရန်ႏကွုန်ႏဖုံႏယို ဝင်ꩻသွီႏရော်ꩻမကောင်း နွုမ်ꩻဟွမ်တဝ်း၊ ခွေလီꩻပေႏတောင်ႏကီꩻဖုံႏနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏသွီႏစဲစ်စဲစ်ဒျာႏမားမကောင်း နွုမ်ꩻဟွမ်ငါႏ"တဲ့။

ထွားလွိုမွုန်းပအိုဝ်ႏဖုံႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ခွန်ကြည်နဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းကောင်တွမ်ႏခမ်ဒွမ် ဖေႏကစပ်ဆွိုင်ꩻလꩻအီဝင်ꩻအတွက် ကဆောင်ႏရွက်ဖေႏဒါႏ ဗိသုကာႏတဖြာꩻဒျာႏထွူတကာႏတောဝ်း ဝွေꩻဗွေႏခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻအောဝ်ႏချို့ꩻယွင်ꩻ အယံတွင်ꩻ ဒေါ့ꩻဖေႏလင်ꩻခွိုꩻ ဦးထွန်းမြင့်နုဲင်းယို- "နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻနောဝ်ꩻ အတေက်ꩻနျꩻခံႏလိုꩻမျိုꩻဒျာႏ၊ မဲ့ငါလဲ့ပေႏလဲဉ်းဝင်ꩻတဲင် ခွေမိဉ်ႏသီနဝ်ꩻ ထွားလွိုမွုန်း နီလိုꩻမျိုꩻဖုံႏအကျောင်ꩻ"ဒေါ့ꩻသေꩻခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ဖေႏကဗွိုန်ဗာႏခွန်နင်ꩻထာꩻမာꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

"သီမဉ်ꩻဆꩻငါကို အွဉ်ႏဒပ်ꩻနေးတွမ်ႏ ခွန်နင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဟဝ်ငါႏ၊ ကွဲးတဲင်တွော့ꩻ- ထာꩻမာꩻလဲ့ ဖေႏကဗွိုန်ဗာႏ ခွန်နင်ꩻ၊ အဒေါ့ꩻအဖြောဝ်ႏလဲ့ ဖေႏကဗွိုန်ဗာႏခွန်နင်ꩻ၊ အကွဉ်အကꩻလဲ့ ဖေႏကဗွိုန်ဗာႏခွန်နင်ꩻ ပအိုဝ်ႏခွမ်ꩻလာꩻမꩻ တွမ်ႏသီမဉ်ꩻ ခွန်နင်ꩻယို အီႏသေန်ႏလျောႏသနဲ့"ကရိုꩻဒါႏ ဗွေႏဆရာႏတောႏကျောင်ꩻတန် ဩဝါဒယို ပအိုဝ်ႏစွုမ်ႏဖြာꩻ လိုႏတောင်ꩻထူႏလွဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။

သွီႏပအိုဝ်ႏ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

လူထုစုဗူႏမော့ꩻခွဲး (စီꩻဝွေꩻ)ပွယ်ꩻတဖြုံႏကို ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏ ဒေါ့ꩻဖေႏနုဲင်းယို- "ပအိုဝ်ႏမန်ႏသမျ လွူးလွဗဲင်းသွီႏပအိုဝ်ႏ၊ သွီႏပအိုဝ်ႏကရိုꩻနဝ်ꩻ သꩻရက်ခွိုꩻအဝ်ႏဗာႏ၊ သꩻပအိုဝ်ႏလွူးဗာႏ၊ ပအိုဝ်ႏထာꩻမာꩻမာꩻဗာႏ၊ နောဝ်ꩻမꩻ ဟဲ့ꩻထွိုက်ဟဲ့ꩻသင်ꩻ ပအိုဝ်ႏသနဲ့" ကရိုꩻဒါႏ ဖြားတန်ငေါဝ်းနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏစွုမ်ႏဖြာꩻ အဘိဓာန်ႏသꩻရာႏကို လိုႏတဲမ်းမတ်သေꩻခါꩻနောဝ်ꩻသွူ။

သꩻရက်ခွိုꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻတမုဲင်ꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

ပွိုင်းဝွို့တွမ်ႏ "သꩻရက်ခွိုꩻ"ကရိုꩻဒါႏ ငေါဝ်းငွါဝေါဟာရအတွက် နေးတွမ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻငေါဝ်းသချင်ꩻကိုဖုံႏ ကအောဝ်ႏထေနယ်လွဒျာႏနုဲင်းယိုခါနောဝ်ꩻ ယေဘုယျသဖော်ꩻအလꩻ လက္ခဏာႏဟဝ်ငါႏကရိုꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းလိတ်သားအနေႏ မဲဉ်ရိုꩻသမ်းယင်းနုဲင်းယိုသွူ။ "သꩻရက်ခွိုꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ လိတ်လုဲင်ꩻ၊ ငေါဝ်းတချင်ꩻကိုဖုံႏလဲ့ ဖေါႏနယ်ထေနယ်ထွူတကာႏတောဝ်းတွော့ꩻ လောင်ႏလွိုးလောင်ႏလာꩻ လွိုးဟန်အလꩻလဲ့သင်၊ နီလိုꩻမျိုꩻ နီစွိုးခွိုꩻ ထင်ႏတသွောင်းအတွက် စွုမ်ႏနီꩻစွုမ်ႏဟာ အောဝ်ႏလိုႏပင်ႏတသွောင်းလွေꩻဒျာႏကရိုꩻဒါႏ အခေႏခံႏသꩻရက်ခွိုꩻ နုဲင်းဆꩻကိယို ပအိုဝ်ႏမန်ႏသမျ လိုႏတယ်ႏဆို့ꩻလွဒျာႏ သꩻရာႏတဖူꩻကိုအကျောင်ꩻ တွမ်ႏရွမ်ဖြုဲင်ꩻယို တဲမ်းနယ်လွေꩻဗာႏ တခွုင်းယိုသွူ။[၁][၂]

အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

  1. ခွန်စောက်အာႏ(ပဆျာႏကြိုႏ)
  2. လိတ်လွီးသန်