ခမ်းထီအနီꩻအရင်ꩻ
လောကလိုꩻခမ်း ကသဲင်ꩻထွာလိုꩻယို စူခင်ႏမဲ့နားစတဲင် အင်္ဂါႏလက္ခဏာႏ တစွုမ်ႏတဝ်းဒါႏ ပါꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ လိုꩻတင်ꩻလုဲင်ခြာ ခံႏဗာႏမဲ့ငါပေႏ၊ ခံႏဗာႏဝင်ꩻသွင်ꩻဖွီ၊ ထီႏဖွီ၊ ဂုဏ်ႏကျက်သရေႏထဲ့ဖွိုႏတဲင် ပါꩻနဝ်ꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဘဝထာꩻလꩻခင်ꩻ အခွင်ꩻအရေꩻ၊ ခံႏစာꩻချက်အမျိုꩻမျိုꩻဖုံႏ သွုမ်ꩻတိန်ꩻထိုꩻဗာႏတဲင် ထွာဒျာႏလိုꩻသွုမ်ꩻတဖြာꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဗွိုန်ပီနုဲင်းနဝ်ꩻနေနေ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻယိုလဲ့ လိုꩻမျိုꩻအင်္ဂါႏလက္ခဏာႏကထွာဒါႏ "လိတ်လုဲင်ꩻ၊ ငဝ်းငွါ၊ ကွဉ်ကꩻ၊ ဘာႏသာႏဒုံႏအူ၊ ထွုံꩻဓလေ့ꩻ(ဟဲ့ꩻ)ယေန်ႏငဲးမုꩻယို(၅)စွိုး မဉ်ႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏသွူလဲ့ မီႏတခြွော့တဉ်ႏတဝ်းနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်းလိုꩻမျိုꩻလင်ခြာ ခံႏဗာႏဝင်ꩻသွင်ꩻဖွီ၊ ထီႏပေႏ၊ လိုꩻမျိုꩻဂုဏ်ႏကျက်သရေႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ကွပ်ပွိုးပြေင်တသွိုန်တဝ်း လိုꩻမျိုꩻလင်၊ ခမ်းလင်တွော့ꩻ တွူႏဖါႏနွောင်ꩻတဝ်းဝင်ꩻ၊ မဲ့ငါဗန်တဝ်း၊ ဟိတ်ဟန်တွမ်ႏဂုဏ်ႏသိက္ခာႏ၊ အစွူႏအာႏဏာႏအဲဉ်ထဝ်း၊ ထွာလိုꩻမျိုꩻဖွီပြာတဲင် အခွင်ꩻအရေꩻသွုမ်ꩻတိန်ꩻလို့ထမ်ဗာႏစွဉ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ နီလိတ်လုဲင်ꩻယို နီလိုꩻမျိုꩻယံဒါႏချာစွုမ်ႏဖြာꩻနဝ်ꩻ မွိုးသဲစ်ကလွူးစကာႏ တာႏဝွန်ႏပါလွဉ်ထွူဒျာႏသွူ။ လိတ်ကရိုꩻဒါႏငဝ်းယိုနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါဠိဘာႏသာႏ "လေခ"ပုဒ်ကို ကွိုတ်ပြောင်ꩻလွဉ်တဲင် "လေခ"လိတ်ဝေါဟာရယို အဓိပ္ပါယ်ႏနဝ်ꩻ "အခြဲစ်ꩻ-အကဲစ်ꩻ" ခေတ်ယိုခါအသွုံꩻနဝ်ꩻ "အတဲမ်း-အမုဲင်"နဝ်ꩻသွူ။ တဲမ်းမုဲင်သေꩻခါꩻ နီထာꩻဒါႏ ထာꩻသေဖုံႏသွူ။ နီနာꩻထာꩻသေဖုံႏယို ကွပ်ပွိုးတမုဲင်ꩻ တဲမ်းမုဲင်သေꩻခါꩻဗာႏတွိုး ကရိုꩻနဝ်ꩻ "နီထာꩻဒါႏ ထာꩻသေ ဝင်ꩻယံလꩻညီꩻ၊ ဝင်ꩻထာꩻဒါႏထာꩻသေ နီယံလꩻရဝ်း"နီထာꩻဒါႏထာꩻသေ ယံအွဉ်ႏတဖေင်ꩻဗာႏမွိုန်း၊ ယံထိုꩻမားဗာႏမွိုန်း၊ နီယေန်ႏငဲးမုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ ဖေႏနေးကတဉ်ႏခွေါင်ဗꩻ ပိုလီꩻလင်ꩻစိုး တဆက်ထွူတဆက်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်အက္ခရာႏ သင်္ကေတ ခါးလားကပေါႏနဝ်ꩻ အကျောင်ꩻခရာႏတစွိုးစွိုးယို တဲမ်းနေးဒျာႏအရုတ်သွူ၊ ခါးလားခရစ်သက္ကရာဇ်ကပေါႏ ဘီစီ(၂၀၀၀)လွိုနဝ်ꩻ လိတ်ပေါႏလွဉ်သွူ၊ လိတ်အက္ခရာႏသင်္ကေတ ထင်ႏပေါႏလွဉ်ထွူ မာꩻလွဉ်ယိုနဝ်ꩻ လိုꩻသီးထာꩻဒါႏထာꩻသေဖုံႏ ထိုꩻမားဗာႏဒွုမ်၊ လိုꩻတဖြာꩻတွမ်ႏတဖြာꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ ထာꩻသေထာꩻဒါႏဖုံႏ ကူꩻရလူႏလုဲင်ႏလွဝင်ꩻတဲင် တခိန်ႏထွူတခိန်ႏ တိုꩻတက်လွေꩻတငါငါ နီမဉ်သေအမျိုꩻမုဲင်ꩻလဲ့ ထွားလိတ်ကို သေဗာႏလို့စွဉ်ႏသွူ။ လိုꩻအမျိုꩻမုဲင်ꩻတရိုꩻတဝ်း ဝွေꩻသီးလိတ်အက္ခရာႏ၊ သင်္ကေတမီႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အဝ်ႏသွူလဲ့ မီႏအွဉ်ႏရေꩻချာတဝ်းနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ ခမ်းထီရေꩻ၊ နဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ လိုꩻမျိုꩻရေꩻ၊ သမဲင်ꩻရာႏဇဝင်ႏ ကစဖုံႏ အဝ်ႏကုဲင်သေꩻခါꩻတဝ်းလိတ်ကိုတဲင် ဝွေꩻသီးပိုလီꩻဖုံႏ သေထွꩻဗာႏတဝ်း၊ လꩻခါꩻဗာႏတဝ်းလိုꩻမျိုꩻအမွီႏတွော့ꩻ ထီႏဖွီထင်းပေႏချာ အလိုꩻမျိုꩻ၊ အလိုꩻမျိုꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏဖုံႏလဲ့ ခွေအွဉ်ႏကုဲင်၊ နာꩻအွဉ်ႏပြာႏ၊ ထီႏတန်ထင်းတန်တေားဒျာႏ လိုꩻမျိုꩻလင်၊ ထီႏတရေꩻတေားဒျာႏ ဝင်ꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ ခွေထွာတသွီႏ နာꩻထွာတသꩻ၊ မွိုးဖါထိုꩻမား၊ နဲင်ႏငံႏခမ်းထီကုဲင်ပြင်ꩻ၊ ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻအုံဗာႏဝင်ꩻဆꩻလ၊ ထွာဗာႏ လိတ်လုဲင်ꩻကထွန်ꩻကာꩻဒါႏလိုꩻမျိုꩻသီး "သွဉ်း"နဝ်ꩻသွူ။ လိတ်လုဲင်ꩻကထွန်ꩻကာꩻတိုꩻတက်တဉ်ႏခွေါင်ဒါႏ လိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ သွိုန်ႏသꩻပီဗွိုန် ဖြွမ်းဗူႏလို့ဝင်ꩻ လꩻခါꩻစွိုးခွိုꩻအမွီႏတဲင် ဖြွမ်းဝင်ꩻကာႏကွယ်ႏ၊ ထွားထိန်ꩻရောင် အလိုꩻမျိုꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ ခမ်းထီနဲင်ႏငံႏဖုံႏတဲင် လိုꩻမျိုꩻတန်၊ နဲင်ႏငံႏတန် မျောႏထိုꩻလꩻတဝ်း၊ စွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻကို လိုꩻသေလိုꩻဒါႏသီး ဦးဏှောက်ကို ကအဝ်ႏဒါႏ၊ ထာꩻသေထာꩻမာꩻနယ်ꩻဖုံႏ ဖျော်ခြွဉ်းသော့ꩻလို့"လိတ်"ကိုတဲင် ထွာလွဉ်လိုꩻထာꩻသေအာ၊ ဗဟုသုတကုမ်ႏလုမ်ႏတွော့ꩻ ကမ္ဘာႏဆꩻကီ ခမ်းထီနဲင်ႏငဣ်ႏအကို လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻအနေႏ မဲ့ငါဗန်ဗန် အုံတဲင်ခြွော့တဉ်ႏနွောင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ မီႏအွဉ်ႏနယ်ဗာႏ သာဓကနဝ်ꩻ- ၁။ စင်္ကပူနဲင်ႏငံႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ(၂)သန်းလွိုဒျာႏ၊ ခမ်းဧရိယာႏ အဝ်ႏ(၁၅)မဲင်ႏပတ်ဝွိုန်ꩻလွုမ်ꩻ၊ ဝွေꩻသီးလိတ်ထွားကို လိတ်အမျိုꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ(၆)သောင်ႏလွိုသွူ။ ၂။ အစ္စရေးနဲင်ႏငံႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၂)သန်းလွိုဒျာႏ၊ ခမ်းဧရိယာႏအဝ်ႏ(၂၈၀)မဲင်ႏပတ်ဝွိုန်ꩻလွုမ်ꩻ၊ ဝွေꩻသီးလိတ်တွိုက်ကို လိတ်မျိုꩻပေါင်ꩻ အဝ်ႏ(၁)သန်းလွိုသွူ။ ၃။ လူဇင်ဘတ်နဲင်ႏငံႏနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ(၂)သိန်ႏလွိုဒျာႏ၊ ခမ်းဧရိယာႏအဝ်ႏ(၃၃)မဲင်ႏပတ်မွန်ꩻလွုမ်ꩻ၊ ဝွေꩻသီးလိတ်ထွားတွိုက်ကို လိတ်အမျိုꩻအပေါင်ꩻ အဝ်ႏသောꩻ(၅)သိန်ႏလွိုသွူ။ ကတဲမ်းနယ်ဗာႏနုဲင်းဆꩻကီယိုနဝ်ꩻ လိုꩻဖြာꩻပေါင်ꩻဆေ့ꩻ၊ ခမ်းထီအဲဉ်ႏရိုꩻလဲ့ ဝွေꩻသီးလိတ်လုဲင်ꩻထွန်ꩻကာꩻ၊ ယေန်ႏငဲးမုꩻဗွိုန်ပီ၊ ထိန်ꩻတီကာႏကွယ်ႏရောင်ဝင်ꩻ၊ ထွာလိုꩻမျိုꩻမဲ့လုဲင်း၊ နားလုဲင်းတဲင် ခမ်းထီဗဉ်မျုတ် ကုဲင်ပြင်ꩻဗာႏတဝ်းသွူ။ နဲင်ႏငံႏအဖြုံႏကို ကအဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ "လိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏခမ်း"နဝ်ꩻ ရန်ႏသူႏယားတဝ်းတယဝ်း၊ ရန်ႏသူႏမီႏယားလꩻထိုꩻ၊ နဲင်ႏငံႏနဝ်ꩻ အသက်သွီႏဖြွီꩻကထွာဒါႏ "လိတ်လုဲင်ꩻ"တွမ်ႏ "သမဲင်ꩻရာႏဇဝင်ႏ"နဝ်ꩻ လိုꩻတစိုးလွိုလွိုယို နေင်ႏ(၆၀)ရပ် လိုꩻနဝ်ꩻ တမျိုꩻဖွီပြာထိုꩻဒျာႏနဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ တခမ်းတွမ်ႏတခမ်း၊ ကတွိုက်ꩻကုဲင် ယားကုဲင်လို့ဝင်ꩻယို ယားရီးရီးဒျာႏ နဲင်ႏငံႏနဝ်ꩻ အသက်သွီႏဖြွီꩻကထွာဒါႏ လိတ်လုဲင်ꩻ၊ သမဲင်ꩻရာႏဇဝင်ႏ၊ဦ ယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ၊ လိုꩻသေလိုꩻဒါႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ ကမ္ဘာႏဆꩻကီ လိုꩻမျိုꩻမုဲင်ꩻ၊ နဲင်ႏငံႏမုဲင်ꩻရိုꩻတဝ်း ငမ်းငါႏအလိုꩻမျိုꩻထဲ့ဖွိုႏတဲင် တယ်ႏထောင်ႏသေꩻခါꩻလွ ဝွေꩻသီးအမျိုꩻသာꩻ ပညာႏရေꩻ၊ ဝွေꩻသီးယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ ဝွေꩻသီးဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ(မွိုးမွီႏဖါမွီႏ)သမဲင်ꩻရာႏဇဝင်ႏ၊ လိတ်ထွားတွိုက်၊ မော်ကွန်းဌာႏနဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်လုဲင်ꩻထွန်ꩻကာꩻတဉ်ႏခွေါင်မုꩻယို လိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏ တဉ်ႏခွေါင်တိုꩻတက်ရေꩻအတွက် အရေꩻတန်လွိုလဲဉ်းဝင်ꩻသွူ၊ စဲ့ꩻပစ္စေꩻလွိုင်ႏအာဒွုန်းတကားမုဲင်ꩻ၊ လိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻ အာဒွုန်းတကားမုဲင်ꩻ၊ ခမ်းထီလုဲင်းဒွုန်းတကားမုဲင်ꩻတယဝ်း လိတ်လုဲင်ꩻမီႏထွန်ꩻကာꩻတဝ်းနဝ်ꩻ နီခမ်းထွာဝင်ꩻခမ်း၊ နီပစ္စေꩻထွာတေားဝင်ꩻပစ္စေꩻ၊ နီလိုꩻ ထွာဝင်ꩻလိုꩻဝင်ꩻသွဉ်းနဝ်ꩻသွူ၊ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ လိတ်လုဲင်ꩻယို လိုꩻမျိုꩻတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏအတွက် ထွာစွဉ်ႏအမျတ်သွတ်ꩻရတနာႏနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်ယို အစွန်ꩻထင်ငါႏ တံႏခိုꩻတန်ငါႏတဲင် လိတ်ယို ထွာအီလိုꩻမျိုꩻလက်နက်၊ ခြဲ့ꩻအီနယ်ႏ၊ မျောႏအီဝင်ꩻလိုꩻမျိုꩻ၊ ထူႏသိမ်ꩻအီဝင်ꩻခမ်းသွူ၊ ဥပမာႏ- ခရစ် ၁၇၂၁-ဗာႏ၊ အင်္ဂလိပ်သီး ကအွဉ်ႏစွꩻလွဉ် သာႏသနာႏပျုမန်းခမ်းတဲင် တွိုႏ ၁၇၄၃-ဗာနဝ်ꩻ ဗွောင်ဖေႏရီးရီးကျောင်ꩻ၊ သွဉ်ဖေႏရီးရီးလိတ်၊ လိတ်ကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းသော့ꩻအင်္ဂလိပ်ဘာႏသာႏ၊ အင်္ဂလိပ်သာႏသနာႏ၊ အင်္ဂလိပ်ထွုံꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ၊ အင်္ဂလိပ်အယူႏအဆ၊ အင်္ဂလိပ်ရာႏဇဝင်ႏသမဲင်ꩻဖုံႏ၊ ထင်းတန်ခရာႏဝွေꩻသီးဖုံႏ၊ ဝွေꩻသီးနဲင်ႏငံႏရေꩻ၊ ဝွေꩻသီးဂုဏ်ႏသိက္ခာႏထင်ႏထိုရေꩻ၊ သွဉ်ဖေႏဝွေꩻသီးငဝ်းနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အင်္ဂလိပ်သီး နေးတွမ်ႏလိတ်အကူႏအညီႏတွော့ꩻ တခြို့နွောင်ꩻစွဉ်ႏကမ္ဘာႏနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ သာႏသနာႏအရောင်ႏ ကလေတောင်ႏတွိုႏဗꩻ ဟန်ႏသနီꩻလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဗွေႏရဟန်ꩻသီး အုံအဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻမုꩻတွမ်ႏ နမ်းကျင်ꩻသိက္ခာႏ ဗꩻတွိုႏဟန်ႏသနီꩻ တပြောင်ꩻလုဲင်ႏထိုꩻတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ၊ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻ တရာꩻတောႏအကို အတ္တဝါဒ တကြူးရော်ꩻလꩻတဝ်းလဲ့နဝ်ꩻ ကစဒါႏနုဲင်းယိုဖုံႏနဝ်ꩻ လိတ်လုဲင်ꩻအကျိုꩻကေꩻဇူꩻဖုံႏဒျာႏလွဉ်းလွဉ်းနဝ်ꩻသွူ။ နီပအိုဝ်ႏလိတ်ယို ထွာနီလိုꩻမျိုꩻအသက်သွီႏဖြွီꩻတဲင် နီလိုႏဒျာႏ နီဖေႏအာႏချာ၊ လိတ်ယို ထွာတစွိုးခွိုꩻလွုမ်းပဲင်ႏ ပစ္စေꩻတဲင် လိုꩻတဖြာꩻ၊ လိုꩻတစွိုꩻအနေႏ ဟဝ်ခွုမ်စံႏပရီႏပရာႏတဝ်း၊ ဟဝ်အွဉ်ႏတကြတ်ꩻထန်ႏတဝ်းတဖူꩻသွူ။ ပွိုင်းလဲင်ႏ နီကစူꩻဒါႏ ဖြောင်းရာႏဇဝင်ႏနဝ်ꩻ ယိုခါ နီလိုႏတဲမ်းခါꩻနေးလဲဉ်းတွမ်ႏလိတ်၊ နီစွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻယို နီစွိုးခွိုꩻ မီႏတဲမ်းချာဒျာႏနဝ်ꩻမꩻ သꩻဆွော့ꩻလဲဉ်းဝင်ꩻတဲင် နီစွိုးခွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ "ဒါႏတဝ်းလိတ်သား ယံထိုꩻမား၊ ဖြားဆားမူႏခို သွဉ်လိတ်ယို" ငဝ်းခြီခြောဝ်ယို မာꩻစူဖွို့ꩻတဲင် နေးအရေꩻ ကအီႏတွူႏတရန်ခြေင်းခြေင်းဗာႏနဝ်ꩻ တာႏဝွန်ႏထဲ့အလဲ့ꩻတွိုႏလွဉ်လဲဉ်း၊ လိုꩻဖြားပိုဟဝ်ရတနာႏကထွာဒါႏ ထွꩻခေတ်ပအိုဝ်ႏပေႏ နီနာꩻပြေင်လောင်းတဲင် ကလိုႏမာꩻဒါႏစွိုးခွိုꩻကေꩻဇူꩻယို မာꩻလွေꩻသွော့၊ လိုꩻဖြားရီးခါ ကထိန်ꩻသိမ်ꩻအွဉ်ဟိုသေꩻခါꩻဒါႏ လိတ်လုဲင်ꩻထာꩻမာꩻဖုံႏယို နေးထာꩻသေ ဖြော်ဆပ်ꩻချာလွသွော့ ကေꩻဇူꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်ကပေါႏလွဉ်စနဝ်ꩻ ခါးလားခရစ်သက္ကရာဇ်ကပေါႏ ဘီစီ(၂၀၀၀)ရပ် သာႏသနာႏသမဲင်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻအလွောက်ꩻ တယ်ႏထွင်ႏလွလိတ်လုဲင်ꩻ ပငါပရာꩻရိုꩻလဲ့ တယ်ႏထွင်ႏခိန်ႏတွမ်ႏ တဲမ်းမုဲင်ꩻပုံႏနယ်ꩻ ဗွိုန်ပီတဝ်းဝင်ꩻသွူ။ သာႏသနာႏသက္ကရာဇ် ၂၃၀-ဗာႏနဝ်ꩻ ဗွေႏမျတ်ဘုရာꩻသာႏသနာႏတောႏယို အဝ်ႏမာဂဓဘာႏသာႏနဝ်ꩻ သျင်ႏမဟိန္ဒမထေရ်ႏ တဲမ်းပြန်ႏထန်ႏဖေႏတွမ်ႏ သီႏဟိုဠ်ႏအက္ခရာႏသွူ၊ သာႏသနာႏ ၃၅၀-ဗာႏ၊ သုဝဏ္ဏဘူမိ ဝေင်ꩻသထုံႏကို ကအဝ်ႏသတင်ꩻသွုံꩻဒါႏ သျင်ႏဗုဒ္ဓဃောသ လွေꩻပင်ꩻသဲင်ꩻ ဘုရာꩻပိဋကတ် သီႏဟိုဠ်ႏခမ်း၊ သာႏသနာႏဝင်ႏကျမ်ꩻအလꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ကွဲကားတဲင် တဲမ်းပွုံႏတဲမ်းနယ်ꩻ သေထွꩻဗာႏတဝ်းနဝ်ꩻသွူ၊ လိုꩻမျိုꩻတမျိုꩻတွမ်ႏတမျိုꩻ၊ တခမ်းတွမ်ႏတခမ်း ကယားဒါႏဝင်ꩻယို ယားရီးဒျာႏ လိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ အသက်သွီႏဖြွီꩻကထွာဒါႏ "လိတ်လုဲင်ꩻ၊ ရာႏဇဝင်ႏ၊ ယေန်ႏငဲးမုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ"ဖုံႏတဲင် ပအိုဝ်ႏထွုံꩻအမွီႏဖုံႏနဝ်ꩻလဲ့ လွိုးရပါသော့ꩻထိုꩻ (၄၁၉)ဗာႏ သထွုံႏခမ်းကပြုဲင်ပြင်ꩻအခန်ꩻကို ယူႏဆလွေꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ သထွုံႏခမ်းကထင်ႏပြုဲင်ပြင်ꩻထွူ နေင်ႏ(၇၅၄)ရပ် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ ထွာဗာႏဘဝတဆွူႏတဆုဲင်ꩻလွုမ်ꩻကာႏတဝ်း ထောင်လွေꩻဗာႏဘဝတဖူꩻရမ်ꩻ အုံတဲင်ထာꩻခြွော့တဉ်ႏတဝ်းတဲင် နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻလဲ့ ခံႏဗာႏဝင်ꩻသွင်ꩻသော့ꩻ လိုꩻမဲ့ခေ့ꩻ၊ လိုꩻနားအွိုင်စာႏရင်ꩻကိုနဝ်ꩻသွူ။ "ဖိုးထေင်းအနုံꩻ-လိုꩻထေင်းကံႏ""ဝီရိယနွောင်ꩻကံႏ"ငဝ်းတွိုင်ꩻလꩻ ကံႏတွမ်ႏဝီရိယအာႏ ပေါင်ꩻစပ်ဝင်ꩻနွန်ႏပင်ႏတွော့ꩻ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ ဂြိုဟ်ႏဇာႏတာႏ လွေꩻတသွောင်းလွဉ်ချာတဲင် ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻကို ပိဋကတ်လိတ်လုဲင်ꩻ တယ်ႏအထျꩻ ဗꩻအသွတ်ꩻ သွဉ်ဗာႏဖိုသွံလဲင်ႏဗွေဗွေ (ကျမ်းသုံးကြိမ်ဖေါက်) ပုဂ္ဂိုလ်ႏပညာႏသျင်ႏတပါꩻကထွာဒါႏ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တကဝိသာရ၊ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻနဝ်ꩻ လိုꩻမျိုꩻ"မဲ့ဖြုံႏ"လောကီအမျတ်သွတ်ꩻရတနာႏ ကထွာဒါႏ "ပအိုဝ်ႏလိတ်"ယို ဝွေꩻဗွေႏတဲမ်းထွင်ႏဖေႏယင်း သာႏသနာႏ-၂၃၃၅၊ ကေားဇာꩻသက္ကရာဇ်-၁၁၇၃၊ ခရစ်သက္ကရာဇ်-၁၈၁၁-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်စိန်ဆန်ꩻ(၄)နီꩻ၊ မွူးပင်ꩻ(၃)နားရီႏ၊ မွူးနီꩻ-ကျာႏသပတေꩻနဝ်ꩻသွူ၊ အနေင်ႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏတဲမ်းသေꩻခါꩻဖေႏ ဝေဿန္တရာႏဇာတ်တောႏလိတ်ပပ်ꩻ သေထွꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏကတဲမ်းထွင်ႏဖေႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်ယို ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻ "မဲ့ခေ့ꩻ-နားအွိုင်" စာႏရင်ꩻကို မာꩻဖေ့အီလꩻ၊ ဒုတိယအလဲင်ႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻ "အဝ်ႏခွိုန်ꩻ-ပေါႏခွိုန်ꩻ" ထွာလိတ်ပအိုဝ်ႏ ဒုတိယခေတ်ရိုꩻဗာႏနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ထွားခရာႏဟော်ꩻခရာႏ လိတ်ထင်ႏအဝ်ႏတဲင် ပအိုဝ်ႏကို လိုꩻလမ်းဓမ္မကထိက(မော်)လဲ့ ပေါႏခွိုန်ꩻချာယင်း ငဝ်းဥတန်ꩻအလꩻလဲ့ "မွိုင်ꩻပျိုꩻလဲင်း၊ နောင်ဟဲင်းယိုႏ၊ စခြွီခြပ်၊ ပိဋကတ်ပꩻဆောင်ႏပြောင်း၊ ပိဋကတ်ဖေါင်းပင်ပွံ"အဝ်ႏလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ဒုတိယခေတ်ပွုံႏတဲမ်းနယ်ꩻ (သတ်ပုံသတ်ညွန်း)ဖုံႏနဝ်ꩻ (ထှဲလှဲးတှိုနေဟောင်း)၊ ယိုခါတဲမ်းနယ်ꩻ (ထုဲင်လုဲင်ထွူနေဟောင်း)၊ (ဒျဉ်ဖိုင်)ယိုခါတဲမ်းနယ်ꩻ (ဒဲဉ်ဖွိုင်ꩻ)၊ စစွဉ်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ မီႏအွဉ်ႏနယ်ထဲင်းဗာႏ သာဓကနဝ်ꩻ ၁၈၃၀-ဗာႏ၊ အမေႏရိကန်ႏလိုꩻမျိုꩻ မစ္စဒေါက်ဝိတ် တဲမ်းထွင်ႏဖေႏ စောက်ꩻလိုꩻမျိုꩻလိတ်တဲင် (မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း အတွဲ(၁) လိတ်မဲ့ငါ(၉၅)ကိုနဝ်ꩻ တဲမ်းသေꩻခါꩻ "ခရစ်ယာန်သာသနာပြုများမရောက်မီ ကရင်လူမျိုးတို့အနက် ပအိုဝ်းတောင်သူ၌သာ စာပေရှိခဲ့သည်။) မီႏထောက်ထွား သာဓကယိုနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ ကတဲမ်းထွင်ႏဖေႏ ပအိုဝ်ႏလိတ် ဒုတိယခေတ် ၁၈၁၁-ဗာႏရိုꩻနဝ်ꩻ မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်းကို ထွာငင်းကမ်းဆွော့ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ခေတ်အခိန်ႏတွမ်ႏ လိုꩻဆန္ဒအလꩻ ငဝ်းတငွါလိတ်ဖြုံႏဖေႏကထွာနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏကို ဗွေႏဗွန်တန်တွမ်ႏ ခေါင်းဆောင်တန်သီး တောင်ꩻပြန်ႏချက်အလꩻ သာႏသနာႏ ၂၄၈၂၊ ကောဇာꩻသက္ကရာဇ် ၁၃၀၀၊ ခရစ်သက္ကရာဇ် ၁၉၁၀-ဗာႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်ကဝိသာရ၊ ကျောင်ꩻမွိုင်ꩻပျိုꩻ ကတဲမ်းထွင်ႏဖေႏဒါႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏယို မာꩻသွူစူဖွို့ꩻတဲင် သုနန္ဒထီသိမ်ႏ ဖေႏကတဲမ်းထဲမ်စွုမ်ႏစွုမ်ႏဖေႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ပအိုဝ်ႏဗွေႏဆရာႏတောႏတန်တွမ်ႏ ပအိုဝ်ႏခေါင်းဆောင်တန်သီး တောင်ꩻပြန်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ဝွေꩻဗွေႏလဲ့ ခြဲ့ꩻလုဲင်းဉာဏ်ႏ တဲမ်းထဲမ်စွုမ်ႏဖေႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻဗွေႏတဲမ်းထွူသွူလဲ့ ဝွေꩻဗွေႏတဒေါ့ꩻနယ်၊ တအွဉ်ႏနယ်တဝ်းပါꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻ၊ စဝ်းဖါးစဝ်းရွှေသိုက် ညောင်ႏရွီႏ၊ ဝါႏတွင်ꩻသွံလာ ကမာꩻဒါႏ ဝိနယ်ꩻပြန်ႏပွယ်ꩻနဝ်ꩻ ပင်ꩻပါပအိုဝ်ႏဗွေႏဗွန်ဖုံႏ၊ ဗွေႏဗွန်တန်ထင်ႏစွုမ်ႏတနီꩻနဝ်ꩻ ဗွေႏဗွန်သုနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏလဝ်းနယ်လွေꩻ ပအိုဝ်ႏဗွေႏဗွန်နုဲင်းယို "နီဗွေႏသီး ကဖေႏအပ်ဒါႏခွေသွဉ်းတာႏဝွန်ႏ ဖေႏကတဲမ်းထဲမ်စွုမ်ႏဖေႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏ ခွေသွဉ်းတဲမ်းထွူလဲဉ်း ယိုဟာ"ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတွော့ꩻ လိတ်မူလဲ့ အပ်လွေꩻခန်း ဗွေႏဗွန်တန်သီးနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန်တန်သီးလဲ့ သꩻရောင်းသꩻရေꩻတဲင် ဝါႏထွိုင်ႏထန်ႏနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏဗွေႏဗွန်တန်သီး မာꩻအစီꩻအဝွေꩻကျောင်ꩻတန် တောင်ႏကီꩻကိုတဲင် ကေႏညာႏအွဉ်ႏဟွိုန် ကွီလွေꩻခန်း လိုꩻခမ်းလိုꩻထီဆန္ဒနုဲင်းယို "နီဗွေႏဗွန်တန် ခေါင်းဆောင်သီး ကဖေႏတာႏဝွန်ႏ ဗွေႏဗွန်ထီသိမ်ႏ ဖေႏကတဲမ်းထဲမ်စွုမ်ႏဖေႏ လိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ထွူလဲဉ်း၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏစံႏမူႏနာႏလဲ့ ပါလွဉ်ယိုအတွိုင်ꩻ အမျာꩻကျွိုက်တကျွိုက်တဝ်း ယံဖေႏလွဆန္ဒ"ကွီလွေꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏခမ်းသားအမျာꩻ သꩻသွိုꩻရောင်ဝင်ꩻ၊ ထောက်ခံႏရောင်ဝင်ꩻဖုံႏ၊ ပုဂ္ဂိုလ်ႏယဟန်ႏနဝ်ꩻ ဗွေႏဆရာႏတောႏ ဘဒ္ဒန္တသုနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏ တဲမ်းထွင်ႏဖေႏလဲဉ်း လိတ်ပအိုဝ်ႏသတင်ꩻ ထင်ႏထန်ႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ပုဂ္ဂိုလ်ႏလောင်ႏလင်ဖုံႏတဲ့ ထေနုဲင်းနုဲင်းလိတ်မူဖုံႏတွော့ꩻ ထွာလွဉ်လိတ်မူပျဿနာႏတဲင် ၁၃၂၁-ဗာႏ၊ တထိန်ႏလောင်း(၅)နီꩻ၊ မွူးပင်ꩻ(၄)နားရီႏအခိန်ႏ ဗွေႏဗွန်သူရိယ အင်းပေါခုံ၊ ဗွေႏဗွန်ဖြား ဘဒ္ဒန္တနရိန္ဒ (အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ)၊ ကျောင်ꩻတန်မွဉ်ခြဲင်သီး အွဉ်ကတူႏ မာꩻအစီꩻအဝွေꩻကျောင်ꩻတန်ကိုတဲင် သွုံꩻသပ်လွေꩻ လိတ်မူဖုံႏတွော့ꩻ ဗွေႏဗွန်သုနန္ဒ၊ ကျောင်ꩻထီသိမ်ႏ ကတဲမ်းဒါႏ ပအိုဝ်ႏလိတ်မူနဝ်ꩻ ဟဝ်လဲဉ်းဝင်ꩻတဲင် အွဉ်ႏထွော့လွေꩻ ပအိုဝ်ႏတစွိုးခွိုꩻလွုမ်းပဲင်ႏ လိတ်မူနဝ်ꩻသွူ။ ၁၃၂၁-ဗာႏ၊ ဗွေႏသံႏဃာႏသီး မာꩻအစီꩻအဝွေꩻ ကျောင်ꩻတန်တောင်ႏကီꩻကိုတဲင် မူလသင်္ကေတကအဝ်ႏဒါႏ- က ကဲ ကာ ကာဲ ကား ကဲး နဝ်ꩻ ဒင်ႏစက်ဖေႏကယိုꩻတဲင် ထွို့ꩻစွို့ꩻလွေꩻဖေႏ- က ကꩻ ကာ ကာꩻ ကား ကာႏ-နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ အတ္တဝါဒ အာႏကတလာဒါႏ အတ္တနောမတိ ခွုမ်သဲဉ်ꩻတဉ်ႏသွူမာန်ႏမာႏနတွော့ꩻ ခွေထာꩻယူႏ ကြူးရော်ꩻသွူတွမ်ႏဘာႏသာႏရေꩻတွော့ꩻ ကျံႏယားပြင်ꩻလွဉ်လိတ်၊ ကျံႏမာꩻလီလွဉ် ဖြွမ်းဗူႏမုꩻရေꩻတဲင် ဆရာႏတန်ဗိုလ်ချုပ်စံသိန်း၊ စင်ꩻကုသလ(ယိုခါ ဖါဖြားတန်အောင်ႏခမ်းထီ)သီး အွဉ်ကတူႏ မာꩻယင်းအစီꩻအဝွေꩻ ကျောက်လွုံꩻကို ၁၃၂၉-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်သီႏလောင်း(၁၂)နီꩻ၊ (၂၃-၁-၁၉၆၈)နီꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏလိတ်မူကိစ္စယို ထွိုက်တန်ႏလွေꩻဗာႏယင်း မေတ္တာႏစေႏတနာႏ ယောင်ꩻဟေ့ꩻတခွꩻတဝ်းလိုꩻတွမ်ႏ အတ္တဝါဒကလွဉ်ꩻချိုꩻကစွယ်ꩻခြꩻဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏယဟန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ စွိုးခွိုꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏ ယံတဉ်ႏခွေါင်၊ ဘာႏသာႏအယူႏဝါႏဒ တမဲဉ်ႏတနꩻတဝ်း တဖူꩻခြောင်ꩻ ယံထိုꩻမား၊ ဖြွမ်းဗူႏရေꩻ အာႏယံယိန်းတလာလွဉ်"အင်းရေႏနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ၁၃၃၉-ဗာႏ၊ ဒဲဉ်သီႏလာဗွေ၊ မွူးနီꩻခွိုꩻပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ မာꩻလွေꩻနောင်ယာသုဲင်ꩻကိုသွူ၊ အဝ်ႏပွယ်ꩻကိုအွဉ်ႏထွော့ချက်အလꩻ လိတ်ပအိုဝ်ႏအဟဲ့ꩻအဟောင်မဉ်ꩻလဲ့ ယံဖန်ဖေႏပါ သဖော်ꩻလꩻနုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် ၁၃၄၀-ဗာႏ၊ ပထမဝါႏဆိုႏကိုတွော့ꩻ အစွိုꩻမဉ်ꩻလီꩻကဟဲ့ꩻဒါႏ "ပအိုဝ်ႏသံဃာႏသာသနရက္ခိတ"အစွိုꩻနဝ်ꩻ ဖန်ပြောင်ꩻလွေꩻဖေႏ "ပအိုဝ်ႏလိတ်လုဲင်ꩻစွစ်ꩻလီတာႏ ဗဟိုႏသံဃာႏစွိုꩻ"တဲင် ကရီးစတဲင်ဗီးမဉ်ꩻ၊ ငေါ်ꩻလစတဲင်အဟဲ့ꩻအဟောင်မဉ်ꩻဖုံႏလဲ့ ဖန်လွေꩻဖေႏပါနဝ်ꩻသွူ။ လိတ်ယိုနဝ်ꩻ ပရမတ်မွေးတဝ်း၊ ပညတ်ဒျာႏတဲင် ခမ်းသားအမျာꩻဆန္ဒအလꩻ ၁၃၄၉-ဗာႏ၊ တထိန်ႏလောင်း(၁၂)နီꩻနဝ်ꩻ မာꩻလွေꩻအစီꩻအဝွေꩻကျောင်ꩻတန် တောင်ႏကီꩻကိုတဲင် မူလလိတ်မွူးရဲဉ်ႏ "ကက် ကက်ꩻ ကင် ကင်ꩻ ကင်း ကင်ႏ" "ကာက် ကာက်ꩻ ကာင် ကာင်ꩻ ကာင်း ကာင်ႏ"နဝ်ꩻ ထွို့ꩻစွို့ꩻလွေꩻဖေႏ- ကဲက် ကဲက်ꩻ ကဲင် ကဲင်ꩻ ကဲင်း ကဲင်ႏ ကက် ကက်ꩻ ကင် ကင်ꩻ ကင်း ကင်ႏ-သွူ။ "ကေတ် ကေပ် ကွုတ်"လိတ်ရဲဉ်ႏဖုံႏယိုလဲ့ ထဲမ်သော့ꩻထဲင်းဖေႏယင်း၊ လိတ်ပအိုဝ်ႏသရနဝ်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏသော့ꩻလွေꩻဖေႏယင်း- အ အာ၊ အိ အီ၊ အု အူ၊ အေ့ အေ၊ အဲ့ အဲ၊ အုဲင့် အုဲင်၊ အော့ အော်၊ အို့ အို"နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏလိတ်နဝ်ꩻ ဗျည်းအဝ်ႏ(၃၃)ဖြုံႏ၊ သရအဝ်ႏ(၁၆)ဖြုံႏ၊ လိတ်အခေႏခံႏခင်ႏခါ သွဉ်ခန်ꩻတွယ်ꩻ အဝ်ႏ(၈)တွယ်ꩻ၊ လိတ်တတွယ်ꩻ သွဉ်ခန်ꩻအဝ်ႏ(၃)ခန်ꩻ၊ လိတ်တရဲဉ်ႏ ကာရံအဝ်ႏ(၆)ဖြုံႏ/ငွါ၊ ဗျည်း(ဗီး)ငဝ်းကစ အငဝ်းထန်ႏခင်ႏလမ်း(ဌာန်-ကရိုဏ်း-ပယတ်)တွမ်ႏ တဲမ်းပွုံႏတဲမ်းနယ်ꩻ အငဝ်းထန်ႏဖုံႏနဝ်ꩻ ပီဗွိုန်တဝ်းလိုꩻမျိုꩻလင်သွူ။ ဥပမာႏ- ကြ ကြꩻ ကြာ ကြာꩻ ကြား ကြာႏ၊ ခြ ခြꩻ ခြာ ခြာꩻ ခြား ခြာႏ၊ စဲက် စဲက်ꩻ စဲင် စဲင်ꩻ စဲင်း စဲင်ႏ၊ ရွ ရွꩻ ရွာ ရွာꩻ ရွား ရွာႏ၊ ဖြောက် ဖြောက်ꩻ ဖြောင် ဖြောင်ꩻ ဖြောင်း ဖြောင်ႏ၊ သွောက် သွောက်ꩻ သွောင် သွောင်ꩻ သွောင်း သွောင်ႏ-နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏဖုံႏ မီႏတဲမ်းလိတ်၊ မီႏဟော်ꩻလိတ်ပအိုဝ်ႏနဝ်ꩻ ဟဝ်အွဉ်ႏသတိꩻငါႏ (စ-ဆ-ဇ-ဈ-လ-ဎ-ဓ-ဘ-ရ-ဝ-သ)ကရိုꩻဒါႏ ဗီးဖုံႏယိုသွူ၊ အဝ်ႏကုဲင်ဗီးအလင်နဝ်ꩻ တွမ်ႏလိတ်မန်း ပနဲးထန်ႏဗော့ꩻလဲဉ်းဝင်ꩻတဲင် အယပ်ꩻအခုဲင်ႏအဲဉ်ထဝ်း၊ အဓိပ္ပါယ်ႏကုဲင်ထိုꩻတဝ်းသွူ။ ဥပမာႏ- စဟန်ႏနီꩻ၊ တယ်ႏအစ၊ အံႏစုဲင်ဒဲဉ်၊ ထွားစဲင်း-"စ"ရီးလိတ်ဖြုံႏယိုနဝ်ꩻ အငဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏ(သ)နုဲင်းမန်း စခန်းသာ၊ စွန်တစ်ကောင်၊ စဉ်းစား-နုဲင်းနဝ်ꩻလꩻတဝ်း၊ အဓိပ္ပါယ်ႏကုဲင်ထိုꩻသွူ၊ အဝ်ႏကုဲင်ဗီး(ဗျည်း)အလင်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဆရာႏဖြား၊ ဇာႏတိရပ်ရာႏ၊ ဈာန်ႏတရာꩻ၊ သဒ္ဓါႏတရာꩻ၊ ဘဝယို၊ ဗာႏရာႏ၊ ဝခါ၊ တသာႏဆွံ-နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အငဝ်းအွဉ်ႏထန်ႏမဲဉ်ႏမꩻ အဓိပ္ပါယ်ႏကုဲင်ထိုꩻတဝ်းသွူ။ နီလိတ်ယို ထွာနီလိုꩻမျိုꩻအမွီႏတဲင် ဘဝဖေႏတာႏဝွန်ႏအလꩻ နီရက်ပဲင်ꩻ ထိန်ꩻသိမ်ꩻပင်ႏထိုဗာႏနဝ်ꩻသွူ။ အင်္ဂလိပ်သီး ကဒို့ꩻတခြို့နွောင်ꩻကမ္ဘာႏနဝ်ꩻ လိတ်ထွာအကူႏအညီႏ၊ လိတ်အကျိုꩻကေꩻဇူꩻဒျာႏသွူ၊ နီလိတ်ပအိုဝ်ႏယိုလဲ့ ထွာနီလိုꩻမျိုꩻအသက်သွီႏဖြွီꩻတဲင် နီအဝ်ႏလိုႏဒါႏ၊ နီအဝ်ႏလိုႏဖေႏအာႏချာငါႏသွူ။ နီသဲင်ꩻထွာလဲဉ်းပအိုဝ်ႏတဲင် ပအိုဝ်ႏယေန်ႏငဲးမုꩻကထွာဒါႏ လိတ်လုဲင်ꩻ၊ ငဝ်းငွါ၊ ကွဉ်ကꩻ၊ ဘာႏသာႏ၊ ဒုံႏအူဖုံႏယို နီမီႏနေးထူႏချာနဝ်ꩻ တွမ်ႏနီကဖြော်ဆပ်ꩻချာ စွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻကေꩻဇူꩻနဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻသွူ၊ မွိုးဖါနဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏရိုꩻကီလဲ့ နီမီႏထင်းတန်ဒျာႏလိုꩻမျိုꩻလင်၊ ထီႏတရေꩻတေားဝင်ꩻယေန်ႏငဲးမုꩻနဝ်ꩻ တွမ်ႏနီတသေချာတဝ်း (တဖြော်ဆပ်ꩻချာတဝ်း)စွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻကေꩻဇူꩻနဝ်ꩻ ပီဝင်ꩻသွူ။ လိုꩻတသေတဝ်း မွိုးဖါစွိုးခွိုꩻကေꩻဇူꩻနဝ်ꩻ မီႏဟဲ့ꩻမန်း-ဖြောဝ်ꩻ-ခယ်ႏ-ကလာꩻလဲ့ သမ်းပအိုဝ်ႏဒျာႏ၊ မီႏဟဲ့ꩻပအိုဝ်ႏလဲ့ သမ်းတပီတဝ်းပအိုဝ်ႏတဲင် အွဉ်ႏကီတယ်ꩻလဲ့မွေးတဝ်း၊ အွဉ်ႏလတယ်ꩻလဲ့ မွေးတဝ်းတဲင် ထွာဒျာႏလိုꩻရွိုင်ꩻ၊ လိုꩻဝီႏဝါး၊ လိုꩻသွိုန်ႏထီတဗွေတဝ်း၊ လိုꩻယားကုဲင်စွိုးခွိုꩻ၊ လိုꩻယားမွိုးဖါထွုံꩻစံႏ၊ လိုꩻဖွီလိုꩻပြာတဲင် ကမ္ဘာႏဆꩻကီ လိုꩻတထိန်ꩻချာတဝ်း စွိုးခွိုꩻထွုံꩻစံႏဖုံႏနဝ်ꩻ ဝွေꩻသီးထွုံꩻစံႏယေန်ႏငဲးမုꩻဖုံႏ ထိုꩻမားဖေ့သူႏထိုꩻဗာႏအမဲဉ်ႏသွူ။ ကထိုꩻမားဗာႏနုဲင်းယိုနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏတောႏအနေႏသီး သေတန်ႏဖိုꩻတွော့ꩻ ဟွိုန်လောက်ꩻကာႏကိုစွဉ်ႏလဲ့ ဝွေꩻသီးလိုꩻမျိုꩻ သမ်းတထိန်ꩻချာတဝ်းတဲင် ကမ္ဘာႏတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏတောႏသီး မာꩻရာꩻဒါႏတဝ်း၊ ထူႏသိမ်ꩻဟဝ်သွူ ဝွေꩻသီးယေန်ႏငဲးမုꩻ ခြွိုင်းခြိုꩻတွော့ꩻ အွဉ်ႏနယ်ပျꩻနယ်ဖေႏဗာႏ ပျꩻတွိုက်ကိုလွုမ်ꩻသွူ။ ဟန်ႏသနီꩻ နီစွိုးခွိုꩻလိုꩻမျိုꩻဖုံႏ အဝ်ႏမဲ့ထွား၊ အဝ်ႏနားနာႏစံꩻမွိုင် ဝင်ꩻကထွုမ်ႏစီꩻပွာꩻ နီနာꩻခြာယို ဝင်ꩻနေးနီနာꩻရွဉ်လွုမ်ꩻ၊ နီယေန်ႏငဲးမုꩻနဝ်ꩻ ဝင်ꩻနေးပါတဝ်းသွူ၊ ဝင်ꩻအမျိုꩻသာꩻမွူးနီꩻ၊ ဝင်ꩻပွယ်ꩻလံꩻ၊ ဝင်ꩻကျောင်ꩻကန်ႏ၊ ဝင်ꩻဥပုသ်ဖုံႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻထွုံꩻဓလေ့ꩻအတွိုင်ꩻဒျာႏသွူ၊ ရေဒီယိုကို တီဗွီကို အဒေါ့ꩻအဖြဝ်ႏ၊ အဒုံႏအအူဖုံႏနဝ်ꩻ ဝင်ꩻယေန်ႏငဲးမုꩻ ဝင်ꩻအွဉ်ႏကုဲင်တဝ်းသွူ။ ပါꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻဒဲဉ်တယဝ်း မီႏအံႏနဝ်ꩻ ကွို့ꩻဒျာႏနုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻရိုꩻလဲ့ ကွို့ꩻချင်ꩻဗွိုန်တဝ်းသွူ၊ မီႏကွို့ꩻဒျာႏတွမ်ႏ မွိုးဖါဒဲဉ်နဝ်ꩻ ခံႏဗာႏတဝ်းမဲ့ငါပေႏ၊ ခံႏဗာႏတဝ်းင်ꩻသွင်ꩻဖွီ၊ ဝင်ꩻထီႏသွိုန်းသွူ။ နီပအိုဝ်ႏ ယံကထွာဗာႏမွိုန်းဝင်ꩻသွဉ်း နီစွိုးခွိုꩻထွုံꩻစံႏယေန်ႏငဲးမုꩻ ယံထိုꩻမားဗာႏမွိုန်းနဝ်ꩻ ပေႏပေႏတန်တန် လိုꩻတွိုင်ꩻစွုမ်ႏဖြာꩻ မာꩻတဝ်းထွာတဝ်း၊ ဘဝဖေႏတာႏဝွန်ႏအလꩻ နီလိုꩻမျိုꩻအမွီႏယို ရက်ပဲင်ꩻထိန်ꩻသိမ်ꩻပင်ႏထိုသွော့ဝင်ꩻကရိုꩻနဝ်ꩻ တမာဟွိုန်လွေꩻဗာႏသွူ။ [၁][၂]