တူရကီခမ်းထီ

တူရကီ ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ Türkiye Cumhuriyeti
အလံႏတောႏ
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ:  []   (တူရကီ) "The Independence March"
ဝေင်ꩻတန်	ဝေင်ꩻအန်ကာရာ 39°N 35°E
အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ	ဝေင်ꩻအစ်စတန်ဗူ 41°1′N 28°57′E
ဒေါ့ꩻဖြဝ်ႏဒါႏ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖိုင်ႏ	အဓိကနဝ်ꩻတဲ့ တူရကီငဝ်းငွါ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါအလင်ဖိုင်ႏ ကာမန်ဂျီ ဇာဇာ လတ် ကဗာဒီယန်-ချက်ကက်အာရပ်ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ ခွိုꩻဖြယ်အလင်ဖိုင်ႏ
လိုꩻခွိုꩻ (2016)	၇၀–၇၅% တူရကီ ၁၉% ကာ့ဒ် ၇–၁၂% အလင်
Demonym	Turkish Turk
အစိုႏရ	ခမ်းခြွဉ်းဗူႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏ ဖြွမ်းဗူႏပုင်ႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ
• ခမ်းနမ်းဗွေႏ	ရီဂျစ် တိုင်ယစ် အာဒိုအန်
• ဒုခမ်းနမ်းဗွေႏ	Fuat Oktay
• လွတ်တောႏဥက္ကဋ္ဌ	Mustafa Şentop
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ	စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏ
တယ်ႏထောင်ႏ
• ဆဲလ်ချွတ်အင်ပါယာ	၁၀၃၇
• မန်ဇီကာ့ထ်တွိုက်ꩻပွယ်ꩻ	၁၀၇၁
• ရင်းမ်ဆူလ်တန်	၁၀၇၇
• အန်နာတိုလီယန်ဘေလစ်	၁၀၈၁
• ကာရာမန်ဘေလစ်	၁၂၅၀
• အော့တမန် အင်ပိုင်ယာ	c. ၁၂၉၉
• လွစ်တခြင်တာႏစဲ့ꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ	၁၉၁၉ ဗာႏ မေလာ ၁၉ နီꩻ
• စွိုးခွိုꩻလွတ်တောႏ	၁၉၂၀ ဗာႏ ဧပီလာ ၂၃ နီꩻ
• လူသန်းနားသဖော်ꩻတူႏလိတ်ချုတ်	၁၉၂၃ ဗာႏ ဇူလုဲင်လာ ၂၄ နီꩻ
•  ကေႏညာႏ ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီအနေႏ	၁၉၂၃ ဗာႏ လာအောက်တိုဗာ ၂၉ နီꩻ
• ဖြွမ်းဗူႏပုင်ႏယိုခါ	၁၉၈၂ ဗာႏ လာနိုဝဲင်ဗာ ၉ နီꩻ
ဧရိယာႏ
• ခြွဉ်း	၇၈၃,၃၅၆ km2 (၃၀၂,၄၅၅ sq mi) (အရန်း: ၃၆)
• ထီနမ်း (%)	၂.၀၃ (၂၀၁၅ ခိန်ႏ အလꩻ)
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း
• ၂၀၂၀ ဗာႏ ဒီသိဉ်ဗာလာ ၃၁ နီꩻ အရမ်ꩻ	83,614,362 (အရန်း - ၁၉)
•  တချ	၁၀၉/km2 (၂၈၂.၃/sq mi) (အရန်း - ၁၀၇)
GDP (PPP)	၂၀၂၁ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$၂.၇၄၉ ထရီလီယံ (အရန်း - ၁၁)
• Per capita	$၃၂,၂၇၈ (အရန်း - ၄၅)
GDP (nominal)	၂၀၂၁ အရမ်ꩻ
• ခြွဉ်း	$၇၉၄.၅၃၀ ဗီလီယံ (အရန်း - ၂၀)
• Per capita	$၉,၃၂၇ (အရန်း - ၆၇)
Gini (၂၀၁၈)	၃၉.၇ ထာႏဝ · ၅၆
HDI (၂၀၁၉)	၀.၈၂၀ ထိုမွေး · ၅၄
ရွဉ်ဗီႏ	တူရကီ လီရာ (₺) (TRY)
အခိန်ႏအွိုင်ꩻ	TRT (UTC+3)
မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ	မွူးနီꩻdd.လာmm.နေင်ႏyyyy (CE)
ဝါးကာꩻစနိစ်	ထွေ
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင်	+၉၀
Internet TLD	.tr

တူရကီခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Turkey) ယိုနဝ်ꩻ တရာꩻဝင်ႏနဝ်ꩻ ဟဲ့ꩻဒျာႏ တူရကီခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းယိုတဖြုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏပါသော့ꩻလွေꩻ ဥရောပတွိုက်တွမ်ႏ အာသျတွိုက်ကို တခဝ်စီႏနဝ်ꩻသွူ။ တူရကီခမ်း အခေါဝ်တွို့ꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဂရိနွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ ဘူဂေးရီးယားနွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အခေါဝ်ထင်ꩻစွို့ꩻစွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ထီနောင်ပင်ႏလယ်ႏယော့အဝ်ႏ အခေါဝ်ကွဉ်ႏထင်ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ဂျော်ဂျီယာနွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အခေါဝ်ကွဉ်ႏစွို့ꩻစွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အီရန်နွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အာမေးနီးယားနွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အဇာဘိုင်ဂျန်နွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အခေါဝ်ကွဉ်ႏနဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အီရတ်နွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အခေါဝ်နဝ်ဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ ထီနောင်ပင်ႏလယ်ႏတွမ်ႏ ဆီးရီးယားနွောင်ꩻဟံႏတောႏအဝ်ႏ အခေါဝ်တွို့ꩻနဝ်ꩻ အေဂျီယန် ပင်ႏလယ်ႏယို ထွာခမ်းကူခမ်းနားနဝ်ꩻသွူ။

တူရကီခမ်း နွောင်ꩻဟံႏတောႏ ဧရိယာႏ အလုဲင်းအအဲဉ်ႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏပေါင်ꩻ ၃၀၂၄၅၅ နဝ်ꩻသွူ။ နွောင်ꩻဟံႏတောႏ တန်/တတန်တဝ်းနဝ်ꩻ ကမ္ဘာႏလောင်း အဝ်ႏအစဲဉ်ႏတဆီသွံကို နဝ်ꩻသွူ။ ၂၀၂၀ အကို လိုꩻအဖြာꩻခြွဉ်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏ ၈၃ သန်းတဲင် တမဲင်ႏအကိုနဝ်ꩻ လိုꩻအုံအဝ်ႏသော့ꩻလꩻ လိုꩻအဖြာꩻပေါင်ꩻနဝ်ꩻ ၂၈၃ ဖြာꩻရပ်နဝ်ꩻသွူ။ တူရကီခမ်း အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ အထင်ႏသျာꩻသွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ အစ္စတန်ဘူလ်နဝ်ꩻသွူ။ အစ္စတန်ဘူလ်ဝေင်ꩻယိုနဝ်ꩻ လိုꩻအုံအဝ်းသော့ꩻ ၁၅သန်းလွို ဥရောပတွိုက်တန်ကို ထွာဝေင်ꩻအတန်သွတ်ꩻ စီꩻပွာꩻရေꩻဝေင်ꩻလဲ့ꩻဟဲ့ꩻ သမဲင့်နွို့အမွီးဟဝ် အကဲဉ်အဗဲ့ꩻဖုံႏလဲ့ꩻ အဝ်ႏသော့ꩻအာနဝ်ꩻသွူ။ တူရကီနွောင်ꩻဟံႏတောႏယို ကိုꩻကွယ်ႏအာ မူစလဉ်ဘာႏသာႏ အဝ်ႏစွဉ်ႏ၉၀%ရပ် အဝ်ႏကဲုင်အလင်နဝ်ꩻ ခရစ်ယန်ႏတွမ်ႏ ဘာႏသာႏအဲဉ်ထဝ်းနဝ်ꩻသွူ။ တူရကီခမ်းကိုယို ပညာႏရေꩻအထွန်ꩻကာꩻတဲင် တက္ကသိုလ်ႏအရန်းထို အဝ်ႏစွဉ်ႏ၂၀၇ဖြုံႏရပ်နဝ်ꩻသွူ။

နုဲင်းဒျာႏအစ္စတန်ဘူဝေင်ꩻကို တက္ကသိုလ်ႏအဖြုံႏနဝ်ꩻ ထင်ႏသွဉ်ထူႏသား အဝ်ႏနွုတ်ꩻသောင်ꩻ ရပ်နဝ်သွူ။ ၁၉၅၀ ဗာႏရပ်နဝ်ꩻ လိုꩻခိုဒါႏလိတ်သားနဝ်ꩻ အဝ်ႏ၄၈% လိုꩻမူႏဒါႏလိတ်သားနဝ်ꩻ အဝ်ႏ၂၁% နုဲင်းဟန်ႏသနီꩻနဝ်ꩻ လိုꩻဒါႏလိတ်သားယို အဝ်ႏစွဉ်ႏ၉၈.၁%နဝ်ꩻသွူ။ နွောင်ꩻဟံႏတောႏ ရွဉ်နွို့၆%နဝ်ꩻ သွုံꩻလွေꩻခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻကဏ္ဍကိုတဲင် လိုꩻဖုံႏကဉ်းအာအာနဝ်ꩻ အုံဗားသက်တန်ꩻ ၇၉နဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻရေꩻနဝ်ꩻတဲ့ꩻ ကမ္ဘာႏအလောင်း အစဲဉ်ႏ ၁၁ကိုရပ်နဝ်သွူ။ အမျိုꩻသာꩻဥယျာဉ်ႏ ဟံႏနယ့ႏပေါင်ꩻအဝ်ႏ ၄၀ ထာꩻမွူးမျိုꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ ၁၀၀၀၀ တိရိစ္ဆာန်ႏမျိုꩻပေါင်ꩻအဝ်ႏ ၁၅၀၀ နဝ်ꩻသွူ။ အစ္စတန်ဘူလ်ဝေင်ꩻကို အထင်ႏသျာꩻသွတ်ꩻနဝ်ꩻ အေဒီ နီရျာꩻစုကို ကတယ်ႏခါꩻဒျာႏ လိတ်ထွားဟော်နဝ်ꩻသွူ။ (ခွန်ဗိုလ်ဥတ်-နဟပ၊ ဖြားဒဲဉ်ဖို့ꩻ)