နေင်ႏ-၅၀ဗွေ

နေင်ႏ-၅၀ဗွေ မွူးနီꩻတွူႏတရန် ပဒေႏသရာဇ်နီꩻ

၁၉၉၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဒီဇင်ဘာ (၁၁)နီꩻနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻအစွိုꩻ အွဉ်ငါကတူႏ ကတွူႏတရန်ဒါႏ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ယို ဗွေလဲဉ်းနေင်ႏငတ်ꩻဆီနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻထဲင်းဗာႏတနယ်ꩻလဲ့ အနီꩻနဝ်ꩻ မွူးနီꩻခံꩻရတုသဘင်ႏဒျာႏသွူ၊ ကွပ်ပွိုးဖြောဝ်ꩻခမ်း ကောင်ရွေꩻလောင်းယို ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻနောဝ်ꩻမꩻ ပအိုဝ်ႏတွမ်ႏဖြောဝ်ꩻခမ်း ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ လွစ်ထန်ႏလွဉ်ဗာႏ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် တေက်ꩻနျꩻမုꩻဆꩻလကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ခံꩻရတုကထဲ့တွိုႏဒါႏ လာဒီဇင်ဘာဆꩻငါ လာဇန္နဝါရီနောဝ်ꩻ (၂၁)ရျာꩻဗူႏနေင်ႏဦꩻတဲင် ထွာအီမင်္ဂလာႏအောဝ်ႏ နေင်ႏဦꩻနောဝ်ꩻသွူ။ နေင်ႏဗွေငတ်ꩻဆီ မွူးနီꩻတွူႏတရန် ပဒေႏသရာဇ်စနစ် ရွမ်ဖြုဲင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ တဲမ်းထန်ႏရပ်ဆွုမ်ႏလွေꩻပါ နေင်ႏဦꩻ(၂၁)ရျာꩻဗူႏအကျောင်ꩻ ဒေါ့ꩻလောဝ်းထေ့ဗာႏ ထွားလိတ်သားဖုံႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

အင်္ဂလိပ်စိုး ပဒေႏသရာဇ်ဖြောဝ်ꩻခမ်း

မန်းခမ်းအခေါဝ်ခိုႏ ခွန်ဟော်ခံꩻသီပေါ ကပွိုင်ႏဆဲင်ႏဒါႏ ဟံႏယာႏကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ တယ်ႏစ ၁၈၈၆-ဗာႏနေင်ႏ လာဇန္နဝါရီ(၁)နီꩻယို အင်္ဂလိပ်ခွန်ဟော်ခံꩻမူႏ ဝိတိုရိယ ထူႏသိမ်ꩻလို့လဲဉ်းအကျောင်ꩻ အိန္ဒိယသျင်ႏပရင်ႏခံႏချုပ် လောဒတ်ဖရဲန်း တဲမ်းထန်ႏကျောႏညာႏခါꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၈၉၈-ဗာႏနေင်ႏကို တဲမ်းထေထန်ႏယင်း "မန်းခမ်းဥပဒေႏအတွက်-အဲစ်ဥပဒေႏ"တဲင် ဖြောဝ်ꩻခမ်းကိုကအောဝ်ႏဒါႏ စောက်ꩻဖါး၊ မြို့စာႏတွမ်ႏ ထူႏခွဉ်ႏတောႏ အတန်အကဲႏဖုံႏယို ဖေႏကထွာချာ ပဲင်ႏနယ်ႏပဲင်ႏဟံႏကရိုꩻလဲ့ အင်္ဂလိပ်ခွန်ဟော်ခံꩻသီး တရာꩻဝင်ႏ အွဉ်ႏထွော့ဖေႏချာနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ မန်းခမ်းကိုနောဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ကုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻလဲဉ်းရိုꩻလဲ့ ဖြောဝ်ꩻခမ်းကို ကအောဝ်ႏဒါႏ စောက်ꩻဖါးဖုံႏနောဝ်ꩻ အဝ်ႏထွာဒျာႏနေက ပဒေႏသရာဇ်ပဲင်ႏနယ်ႏပဲင်ႏဟံႏအနေႏ အောဝ်ႏအုံတဲင်သော့ꩻနေကဒွိုန်းဒျာႏသွူ။

၁၉၂၂-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာအောက်တိုဘာ (၁)နီꩻကို ခြွဉ်းဗူႏညီꩻချာခန်း ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခေါဝ်နောဝ် တွမ်ႏအခေါဝ်ထင်ꩻတဲင် အင်္ဂလိပ် ကေႏညာႏဖေႏယင်း "ပဒေႏသရာဇ်ဖြောဝ်ꩻခမ်း"နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၂၃-ဗာႏနေင်ႏ လာဇန္နဝါရီ(၂)နီꩻနောတ်ꩻ ကေႏညာႏဖျင်ယင်း "ဖြောဝ်ꩻခမ်းယို ဟံႏနယ်ႏအောဝ်ႏကုဲင် ခေတ်ဆꩻချာ"(Backward Tract)တဲင် ဖြောဝ်ꩻခမ်းတွမ်ႏ ပဒေႏသရာဇ်လောင်ႏလင်ဖုံႏယို အင်္ဂလိပ်သီး ဖခေါ်ထိုꩻယင်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၄၅-ဗာႏနေင်ႏ လာဩဂုတ်(၁၉)နီꩻကို ကမာꩻထွူဒါႏ ဖတပလ(ဖဲစ်ဆစ်တွိုက်ꩻကုဲင်ရေꩻတွမ်ႏ လွတ်လပ်ရေꩻအစွိုꩻ) နေရသူရိန်အစီꩻအဝွေꩻ အွဉ်ႏထွော့ချက်အလꩻ မန်းခမ်းမဉ်ႏလွတ်လပ်ရေꩻနဝ်ꩻ ခမ်းရင်ꩻသားလောင်ႏလင်ဖုံႏလဲ့ ဖေႏကလꩻညီꩻညီꩻဝင်ꩻအကျောင်ꩻ ကေႏညာႏပါနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

နဲင်ႏငံႏရေꩻထာꩻထီႏ ကပြွူႏထန်ႏလွဉ်ဒါႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းလိုꩻယွဲဖုံႏနောဝ်ꩻ မန်းခမ်းလွတ်လပ်ရေꩻယို နီဖြောဝ်ꩻခမ်းလဲ့ ဖေႏကလꩻထူႏညီꩻတွမ်ႏ မန်းခမ်းရိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ ၁၉၄၆-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာစဲတ်တဲန်ဘာ(၂၀)ကို လွောင်ႏဗူႏလွဉ် ဖြောဝ်ꩻခမ်းလွတ်လပ်ရေꩻအစွိုꩻချုပ် (ရပလ)နောဝ်ꩻသွူ။ ကောအွဉ်ကတူႏသားဖုံႏနဝ်ꩻ ဥက္ကဋ္ဌ-ဒေါက်တာဘအေး၊ အွဉ်အကိုရေꩻ ဦးထွန်းမြတင့် (တောင်ႏကီꩻ)၊ ထွို့ꩻဗူႏရေꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ ဦးအုန်းလွင် (တောင်ႏကီꩻ)၊ ဦးထွန်းဦး (သီပေါ)၊ ဦးသန့်ဖေ(မိုးမိတ်)၊ ဦးစံတင် (နမ်းမတူ)၊ လောဝ်းဟွိုန်ရေꩻသားနဝ်ꩻ သူရဦးထွန်းဖေ၊ အမုဆောင်ႏ ဦးအေးမောင်၊ ပကီႏ ဦးစံဖေ၊ ဦးဘဖြူ၊ ဦးအုန်းဖေ၊ ဘဏ္ဍာႏရေꩻသားနောဝ်ꩻ ဦးဘအေး-သီးနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၄၆-ဗာႏနေင်ႏ အီႏလို့တလို့တဝ်းကို လွောင်ႏဗူႏချာယင်း ရပလ-နောဝ်ꩻမꩻ ဦးတင်အေး (ရှမ်းပြည်)ဦးခွန်စော၊ ဦးခွန်ထီးသီး ပါသော့ꩻလွဉ်ယင်း ရလပ-ကို ထွူတကာႏတောဝ်း ရလပ-အစွိုꩻချုပ်ကို ပအိုဝ်ႏခေါင်းဆောင်တန် စောက်ꩻဖါးသီႏသဲင်ႏ စဝ်းခွန်ကြည်နောဝ်ꩻလဲ့ ထာꩻမာꩻအမုꩻဆောင်ႏကို ပါသော့ꩻလွဉ်ယင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ဟိန်တိထွဉ်ꩻ (တောင်ႏကီꩻ)၊ ထွက်အောင်ႏသာႏ (စငေါဝ်ꩻ)၊ ထွက်အောင်ႏသာႏ (နောင်ကာꩻ)၊ ဗိုလ်ဟိန်မောင် (ဖါမွန်း)၊ ဦးရွှေ (တောင်ႏကီꩻ)၊ ဆရာႏမဲင်း(တောင်ႏကီꩻ)၊ ဖြားမော်ဟုဲင်း(ဆောင်ႏဖိုး)တွမ်ႏ ကျောင်ꩻသားတပ်စွိုꩻ ပိုလ်ႏထွန်ရင်လော (ခမ်းနယ်ႏကောင်စီ ဥက္ကဋ္ဌလီꩻ) ကစဒါႏ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻအတွက် အွတ်ꩻတဗီႏသုဲင်ꩻတပွေါ့ꩻတွော့ꩻ ပါလွဉ်လွယင်းနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ခေါင်းဆောင်တန် စောက်ꩻဖားခွန်စီနောဝ်ꩻ အင်္ဂလိပ်တွမ်ႏစောက်ꩻဖါးဖုံႏ ကတဲမ်းထွို့ꩻခါꩻဒါႏ "ဖထန်ႏခေါ်နေး မန်းခမ်းတဲင်- ကအီႏခွယ်ꩻခေါ်အုပ်ချုပ်ဒါႏ လွိုက်ရွှေꩻ"(Schedule Area Administra Tion Ragulation)နဝ်ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းလူထုအတွက် အကျိုꩻတွိုႏဆွိုက်နွောင်ꩻတောဝ်းအကျောင်ꩻ ဝွေꩻဗွေႏသေထွꩻတဲင် တဲမ်းထန်ႏဖြေ့ꩻလီနေး "ဖြောဝ်ꩻခမ်းအမာႏပွုံႏ"အင်္ဂလိပ်မန်း နီဘာႏသာႏနဝ်ꩻသွူ။

၁၉၄၃-ဗာႏနေင်ႏကို ဂျပန်ဖေႏလွတ်လပ်ရေꩻအတုꩻထွူ နယ်ႏကိန်ꩻတုံတွမ်ႏမွိုင်ꩻပန်ႏ ဂျပန်ဖုံႏ ဖေႏထိုꩻထုဲင်ꩻခမ်းထွူတွော့ꩻ ကအောဝ်ႏကုဲင်ဒါႏ နယ်ႏအလောင်ႏအလင်ဖုံႏယို သွင်ꩻသော့ꩻဖေႏယင်း မန်းခမ်းကိုနုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နဲင်ႏငံႏရေꩻထာꩻသေ ကသောင်ႏသာလွဉ်ဒါႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏလိုꩻယွဲး ဒါႏပညာႏသားဖုံႏယို စွီႏစူတွမ်ႏနဲင်ႏငံႏရေꩻသား ခမ်းကိုတဲင် ခြဲ့ꩻနယ်ႏသား လွိုဆန်ရေꩻတွမ်ႏ လွတ်လပ်ရေꩻတွက်တာႏ ရုဲင်ꩻတသွိုးလွဉ်လွ ပငါပရာꩻနောဝ်ꩻသွူ။

စောႏတနာႏရေꩻအစွိုꩻတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးဖုံႏ

၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဇန္နဝါရီ(၃)နီꩻ ပထမအလဲင်ႏ လွိုက်ရွေꩻ"ခမ်းနယ်ႏဥက္ကဋ္ဌ"တဲင် ဦးထွန်းမြင့်(လင်ꩻခွိုꩻ)နဝ်ꩻ ထွာလွဉ်ခမ်းနယ်ႏဥက္ကဋ္ဌသွူ။ ဦးထွန်းမြင့်စိုးကို နယ်ႏဖြောဝ်ꩻခမ်း (၃၃)နယ်ႏနဝ်ꩻ အုပ်ချုပ်ရေꩻစနစ် ဖေႏကလုဲင်ႏပြောင်ꩻအီတာႏ ဖွဲ့ဗူႏနေး "စောႏတနာႏရေꩻ ကော်မရှင်"တွော့ꩻ အွဉ်ႏထွော့ပါ မူ(၅)ချက် နုဲင်းဆꩻလယိုသွူ။

• (၁) ဖြောဝ်ꩻခမ်း အခွဉ်ႏတောႏတွမ်ႏဘဏ္ဍာႏရေꩻကိစ္စယို ဗဟိုႏအစွိုꩻအနေႏ ဖေႏကခွုမ်သဲဉ်ꩻဗာႏ။
• (၂) ဖြောဝ်ꩻခမ်းကိုကအောဝ်ႏဒါႏ ယယ်ꩻ(လဲဗီး)ဖုံႏယို ဗဟိုႏအစွိုꩻအနေႏ ဖေႏကခွုမ်သဲဉ်ꩻဗာႏ။
• (၃) နယ်ႏပဲင်ႏ (မြို့စား၊ ဟိန်၊ ထမုံ၊ ကျော့)ဖုံႏနောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏလူထုနယ်ꩻအလꩻ ဖေႏကလွိုက်ရွေꩻဗာႏ။
• (၄) ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻဖုံႏ ကားကအောဝ်ႏနောဝ်ꩻ လုံးဝပေ့ꩻထိုꩻဗာႏ။
• (၅) ဖြောဝ်ꩻခမ်းကို ကအဝ်ႏဒါႏ နယ်ႏတာႏဝွန်ႏသားဖုံႏနဝ်ꩻ အဝ်ႏတနယ်ႏ ဖေႏကပြောင်ꩻလုဲင်ႏဗာႏတောတနယ်ႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

နေးတွမ်ႏဥက္ကဋ္ဌ ဦးထွန်းမြင့် (လင်ꩻခွိုꩻ)ဆန္ဒအလꩻ ဖွဲ့ဗူႏ "ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ စောႏတနာႏရေꩻအစွိုꩻ"နုဲင်းဆꩻလယိုသွူ။

• ၁။ ဦးထွန်းအေး (အမတ် ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခေါဝ်ထင်ꩻ)
• ၂။ ဦးဘဇံ (အမတ် ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခဝ်နဝ်) ဆုဲင်ꩻယို ထွာဗကပ-တဲင် ထဲ့သွုမ်ꩻကန်ႏတောႏတန်ဝေင်ꩻနယ်ႏ ခွေးငူအရပ်သွူ။
• ၃။ ဦးထွန်းအုံ (အမတ် ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခေါဝ်နောဝ်)
• ၄။ ဦးဖြူ (ဖြားဗွာဦးဖြူ-စောက်ꩻဖါးသထွုံႏပေႏ ကိုယ်ႏစာႏလယ်ႏ)
• ၅။ စဝ်းခွန်ပန်းစိန် (ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခေါဝ်နောဝ်)
• ၆။ ဦးအေးမောင် (နဲင်ႏငံႏတောႏ တရာꩻလွတ်တောႏချုပ်) တရာꩻရေꩻဝွန်ႏတန်
• ၇။ ဒူဝါဇော်ဘ (ခင်ကိုယ်ႏစာႏလယ်ႏ)
• ၈။ ဦးချန်ထွန်းအောင် (ရှေ့နေႏချုပ်)
• ၉။ ဦးမြင့်ထူး (ကောင်ရွေꩻနယ်ႏအတွက် ဖေႏကျံႏဉာဏ်ႏသား)စတဲင်နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။

သဲစ်တဲင် ဦးထွန်းမြင့် (လင်ꩻခွိုꩻ)ခမ်းနယ်ႏဥက္ကဋ္ဌ လိတ်ကျောႏညာႏထန်ႏထွူနောဝ်ꩻ ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်လာအကို မာꩻနေးအစီꩻအဝွေꩻ တောင်ႏကီꩻ၊ ရွီႏတွမ်ႏ ဝေင်ꩻမွိုင်ꩻကွိုင်ကိုဖုံႏတွော့ꩻ ဦးထွန်းမြင့် (လင်ꩻခွိုꩻ)အွဉ်ကတူႏ ကမာꩻထူႏဒါႏ "ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ စောႏတနာႏရေꩻအစွိုꩻ"ယို နီစောက်ꩻဖါးဖုံႏ ကန်ႏကွက်လွိုဆန်ဒျာႏအကျောင်ꩻ ရလပ-အပါအဝင်ႏ ခွိုင်းကားအစွိုꩻ ကလွိုဆန်ဒါႏ စောက်ꩻဖါးအစွိုꩻစားနောဝ်ꩻဖုံႏယို သတ်မတ်ဗာႏ နီစောက်ꩻဖါးဖုံႏရန်ႏသူႏအကျောင်ꩻ ရလပ-ဖေႏကပြုဲင်ပြင်ꩻထိုꩻအီအတွက် အီႏတွိုက်ꩻပဲစ်ꩻဗာႏအကျောင်ꩻ မတ်လာ(၃၀)နီꩻ အစီꩻအဝွေꩻကို စောက်ꩻဖါးဖုံႏ အွဉ်ႏထွော့နုဲင်းနဝ်ꩻဖုံႏသွူ။

၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်လာ ၃၀/၃၁-နီꩻ ဝေင်ꩻမွိုင်ꩻကွိုင် အစီꩻအဝွေꩻကိုလဲ့ ဦးထွန်းမြင့် (လင်ꩻခွိုꩻ) မူ၅-ချက်နဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးဖုံႏ လုံးဝသဘော်ꩻတူႏလꩻတဝ်းအကျောင်ꩻ၊ ရပလ-အစွိုꩻနွို့ သာႏရေꩻနာႏရေꩻဖုံႏယို လုံးဝကူႏညီႏလꩻတဝ်းအကျောင်ꩻ၊ ဗွေႏဗွန်ကျောင်ꩻကကူႏညီႏဒါႏ ရလပ-အစွိုꩻနဝ်ꩻလဲ့ လုံးဝကိုꩻကွယ်ႏဗာႏတဝ်းအကျောင်ꩻ လိုꩻအသက်မဉ်ႏဗွေ(၁၈)နေင်ႏနဝ်ꩻ ဖေႏကနွို့ဗာႏ စောက်ꩻဖါးအစွိုꩻအဗူႏကိုအကျောင်ꩻ၊ မဉ်ႏနွို့တဝ်းနဝ်ꩻ အီႏဖေႏပဲစ်ဖေႏတံႏသီအကျောင်ꩻ ဒိုႏလွဉ်နုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ဒိုႏလောက်ꩻလွဉ် မရေႏမရာႏတဲင် "စောႏတနာႏရေꩻအစွိုꩻ"(၉)ဖြာꩻကို ကပါဒါႏ ဦးဖြူ(ပအိုဝ်ႏ)၊ စောဝ်းခွန်ပန်းစိန်တွမ်ႏ ဒူဝါဇော်ဘသီး ဗဲ့ꩻထန်ႏချာနမ်း ပငါပရာꩻသွူ။ ဦးထွန်းမြင့်တန် (လင်ꩻခွိုꩻ)အွဉ်ကတူႏဒါႏ စောႏတနာႏရေꩻအစွိုꩻနောဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်အီအတွက် ထွာလွဉ်အီခင်ႏမွဉ်သွူတကာႏတောဝ်း တမာသောင်ႏသာလွေꩻပါ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏကရိုꩻလဲ့ မွေးဒျာႏရင်ꩻရင်ꩻသွူ။

ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻ အာႏတလာလွဉ်သွူ။

ကွပ်ပွိုးခမ်ႏနွောင်ꩻတောဝ်းဒွုမ် ပဒေႏသရာဇ်သီး တေက်ꩻနျꩻမုꩻတဲင် ပအိုဝ်ႏဒေႏသကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ လွိုဆန်တွူႏတရန်ချာယင်း ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏနောဝ်ꩻ တထွူးထံစွဉ်ႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏတဖြုံႏလွုမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဗွေႏဗွန်ဂန္ဓမာႏ (နောင်ဟဲင်းတန်) အွဉ်ကတူႏတဲင် ၁၉၄၆-ဗာႏနေင်ႏရပ်ကို ဖွဲ့ဗူႏနေး (ဒုစရဲက်မှု ပပျောက်ရေးအဖွဲ့)တွော့ꩻ တယ်ႏစထီပုံꩻ၊ နောင်ဟဲင်းတန်၊ ထီတွိုင်ꩻ၊ ထီခေါင်ꩻ၊ ပင်တွန်ႏ၊ ပင်လဲမ်ꩻ၊ ထမ်းဖေ (ထီပုံꩻခꩻတွို့ꩻ)တွမ်ႏ ကျောက်လွုံꩻ ဆောင်ႏဖိုးကစဒါႏ ဒေႏသကို ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ခြွဉ်းဗူႏညီꩻဝင်ꩻတွော့ꩻ တွူႏတရန်လွဉ် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်နောဝ်ꩻသွူ။ မော်ဟုဲင်း(ဆောင်ႏဖိုး)၊ မော့ဖါဒွီး(နောင်ဟဲင်း) ကစဒါႏပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ နွို့ကောႏမတီႏအစွိုꩻဖုံႏတဲင် ဆရာႏသော်ꩻ-ဆရာႏယော်ꩻ (ထီပြွန်)တဖူးဝေး ၅-ဖြာꩻ၊ နေႏခဲႏ၊ ထွက်နန္တီႏ၊ တတီး(နောင်ဟဲင်း)၊ တကွံꩻဒွီႏ(ပင်တွန်ႏ)၊ မော်တိကွံꩻ (ပင်တွန်ႏ) တွမ်ႏဆရာႏဖြောဝ်ꩻ ကစဒါႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏယို စဲ့ꩻရေꩻဆဲင်ႏရာꩻ တပ်ပိုႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ တချွန်းလော်လီ (ဖင်းမွိုင်လောႏမွိုင်ငါႏ နုဲင်းကာꩻလော်လီ) တွမ်ႏဆရာႏမတ် (နောင်ဟဲင်း)သီးနောဝ်ꩻ ထွာဆရာႏတောႏ ကိုယ်ႏရံႏတပ်ပိုႏဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဗွေႏဗွန်ဂန္ဓမာႏ၊ ဗွေႏဗွန်ထီခေါင်ꩻ (ဗွေႏဗွန်ဂန္ဓမာႏဝေးဖြား)၊ ဗွေႏဗွန်ပင်လဲမ်ꩻတွမ်ႏ စင်ꩻတန်လုံးဖိုး ကစဒါႏ ဗွေႏစဝ်းရဟန်ꩻသီးနဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်အီအတွက် လယ်ႏထွို့ꩻဗူႏဒေါ့ꩻခြုဲင်းနယ်လူထုတဲင် တယ်ႏစထီခေါင်ꩻ၊ ပင်တွန်ႏမာꩻထင်ꩻ နယ်ႏနောင်ကာꩻမာꩻနောဝ် ရပ်ရာႏဖုံႏသူꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻအတွက် နေးအာႏတွူႏတရန်လွ ပငါပရာꩻသွူ။ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို ဝွန်ႏတန်ဦးလှဖေ (ဖြားဗွာလှဖေ) အောဝ်ႏပထမညီႏလာႏခံႏ (ပင်ႏလုံ)ကို သဲင်ꩻလွဉ်မော့ꩻခွဲ အုံကွံဖေႏကျံႏလွေꩻ ဒုစရဲက်ယံထိုꩻမားရေꩻအစွိုꩻတဲင် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻတွိုက်ꩻပွယ်ꩻ ယိန်းတလာလာလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။ အောဝ်ႏရွီႏကို ကထင်ႏလွဉ်ဒါႏ စောက်ꩻဖါးယယ်ꩻလဲဗီးဖုံႏနဝ်ꩻ နိစ္စက်ငါႏပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏတဲင် ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻအစွိုꩻသားဖုံႏ နေးတွမ်ႏလꩻရာꩻစူခွုမ် တွိုက်ꩻခꩻချာတွော့ꩻ လဲင်ꩻတထွူးတွိုႏလွေꩻပါ စောက်ꩻဖါးရွီႏထျꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဒုစရဲက်ယံထိုꩻမားရေꩻအစွိုꩻအွဉ်ကတူႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏရိုꩻလဲ့ ထဲ့သီဆာအာငါႏ၊ တဖဲ့ꩻကို စောက်ꩻဖါးယယ်ꩻလဲဗီးဖုံႏတဲ့ သီနေးပဉ်စွိုꩻစွိုꩻနဝ်ꩻသွူ။ နဝ်ꩻမꩻ စောက်ꩻဖါးရွီႏနဝ်ꩻ အွဉ်ႏစွꩻထပ်နေး စဲ့ꩻယယ်ꩻဖုံႏတွော့ꩻ ကျောက်လွုံꩻ၊ နောင်ခုဲင်း၊ နောင်ဟဲင်း၊ ဆောင်ႏဖိုး ဒေႏသရပ်ရာႏဖုံႏနဝ်ꩻ လဲ့ꩻခိုးတွမ်ႏမေႏတဲင် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻ သꩻဓာတ်ဖုံႏ ကယိန်းတလာလာလွဉ်စွဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။

ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻ ထာꩻမာꩻ တရန်းတိုꩻဖေႏ ကတွူႏတရန်အီနောဝ်ꩻ ၁၉၄၇-ဗာႏနေင်ႏရပ်ကို ဖွဲ့ဗူႏချာယင်း "ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏ"အစွိုꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ဥက္ကဋ္ဌနောဝ်ꩻ ဖြားဘိုးခင် (တောင်ႏကီꩻ)၊ အွဉ်အကိုရေꩻနောဝ်ꩻ ဦးခန်းခိုင် (နောင်အင်းယား)နဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏနဝ်ꩻ ဖွဲ့နေးသေႏခေါင်းသေႏချာႏ စနစ်မဲဉ်ႏမဲဉ်ႏတဲင် ပဒေႏသရာဇ်လွိုဆန်ꩻရေꩻတွက်တာႏ နေးတွမ်ႏအာႏရဲင်ꩻအဗွေတဗာႏ မာꩻထူႏနွောင်ꩻလွဉ် အစွိုꩻတစွိုꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ဖြောဝ်ꩻခမ်းကိုကအဝ်ႏဒါႏ ပဒေႏသရာဇ်လွိုဆန်ရေꩻအစွိုꩻကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားအစွိုꩻဖုံႏယို ထင်ႏသျာꩻလွိုဝင်ꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် ကပြုဲင်ပြင်ꩻအီအတွက်နောဝ်ꩻ ၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏကို ကပေါႏထန်ႏလွဉ်ဒါႏ ပအမဖ (ပအိုဝ်ႏအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့)ယို နေးတွမ်ႏစူခွုမ်စူစံႏတွော့ꩻ တွူႏတရန်ပဒေႏသရာဇ် စောက်ꩻဖါးဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ဆုဲင်ꩻယိုယားကုဲင်ချာယင်း "ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏ"အစွိုꩻတွော့ꩻ ၁၉၅၀-ဗွေနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏလွဉ်ဒါႏ ပအမဖ (ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့)နောဝ်ꩻလဲ့ အောဝ်ႏဥပဒေႏတဖွောင်ꩻကို လွိုဆန်လွဉ်ယင်း ပဒေႏသရာဇ်စနစ်နောဝ်ꩻ ထင်ႏသျာꩻမွေးငါႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးဖုံႏနောဝ်ꩻ နေးတွမ်ႏဥပဒေႏခင်ႏမွဉ်အလꩻ နေးထူႏလွအခွင်ꩻအရေꩻတွော့ꩻ ဒင်ႏကီနေးနမ်းတာႏအကျိုꩻတဲင် ထွားလွိုနေး ခမ်းရင်ꩻသားအကျိုꩻ ကျင်ꩻသွုံꩻနေး ဟံႏပဲင်ႏပဒေႏသရာဇ်စနစ်နောဝ်ꩻမꩻ ခမ်းနယ်ႏကောင်စီ အစီꩻအဝွေꩻကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် ဖေႏကကုဲင်ပြင်ꩻအီအတွက်တာႏ ဒင်ႏသွင်ꩻလွပငါပရာꩻသွူ။ ဖြောဝ်ꩻခမ်းပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻတွမ်ႏ ဒီမိုကရေစီ မွန်ဗန်ရေꩻအစွိုꩻကိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ပအမဖ-ယို ထင်ႏသျာꩻလွိုဝင်ꩻသွူ။ ဥက္ကဋ္ဌနဝ်ꩻ ဖြားဘိုးခင်တဲင် အွဉ်အကိုရေꩻနဝ်ꩻ ဖြားဗွာဦးဖြူတွော့ꩻ ဝွေꩻသီးဗွေႏဝင်ꩻနီယို ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကောင်စီဒျာႏနုဲင်းနုဲင်းဝင်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ၊ ကခွုမ်သဲဉ်ꩻသေꩻခါꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကောင်စီယို ယားပြင်ꩻထွူတဲင် လူထုဆန္ဒအလꩻ ဖေႏကတဲမ်းထွို့ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ ဖွဲ့ဗူႏအုပ်ချုပ်ပွုံႏ ဥပဒေႏခင်ႏမွဉ်အတွက် ပအမဖတွမ်ႏ ပဒေႏသရာဇ်စနစ်လွိုဆန်ရေꩻလောင်ႏလင်ဖုံႏ တဲမ်းဒင်ႏခွိုꩻခွိုꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကောင်စီကိုနောဝ်ꩻသွူ။

ဖြောဝ်ꩻခမ်းပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻအတွက် အွဉ်ကတူႏစွိုꩻ 'ရပလ'နဝ်ꩻ လွတ်လပ်ရေꩻ လꩻထွူမညမမွိုင်ကို ပꩻလီထိုꩻဒျာႏ၊ ယံတွင်ꩻကာႏလ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် လွိုဆန်ရေꩻအစွိုꩻဖုံႏနဝ်ꩻ ဦးထွန်းအေး အွဉ်ကတူႏ ပလရ(ပြည်သူ့လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့၊ ရှမ်းပြည်)၊ အင်းလေးညီညွတ်ရေးအသင်း (UIA-United Inla Associoation)၊ ရှမ်းပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သ္မားအစည်းအရုံး (ရတလစ)၊ ဗွေႏဗွန်ဂန္ဓမာႏ အွဉ်ကတူႏဒါႏ (ဒုစရဲက်ပပျောက်ရေးအသင်း) ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို ခံႏထူႏနေး ကာႏကွယ်ႏရေꩻဝွန်ႏတန် ဦးဘရွှေ အွဉ်ကတူႏမုꩻဆလကို စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ကဖွဲ့ဗူႏသေꩻခါꩻဒါႏ တောင်တန်းများ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ (တစညဖ)အစွိုꩻ ယို(၃)စွိုꩻ ကပါဝင်ႏဒါႏ (ရှမ်းပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာအဖွဲ့ချုပ်) ရပလဖ-နောဝ်ꩻ ဖွဲ့ဗူႏပေါႏထန်ႏလွဉ်သွူ။ ရပလဖ-ရေးမိုးချက်နဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ယံစွဉ်ꩻမွိုင်ဗာႏအာႏဏာႏတွမ်ႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းကို ဒီမိုကရေစီစနစ် ဖေႏကအဝ်ႏဗာႏ ရိုꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။ ဥက္ကဋ္ဌန၀်ꩻ စဝ်းခွန်ချိုတဲင် အွဉ်အကိုရေꩻနဝ်ꩻ ဦးထွန်းအေး (ပလရ)နဝ်ꩻသွူ။ ကွဲတွော့ꩻ ရပလဖနဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးခွန်ချို(ဝွန်ႏတန်ခမ်းထန်ႏ) ထွာဥက္ကဋ္ဌတဲင် အုံရေꩻနေးစောက်ꩻဖါးဖဲ့ꩻနဝ်ꩻမꩻ ဦးထွန်းအေးစွိုꩻ ပလရနဝ်ꩻ ဖထန်ႏချာထွူ ဖွဲ့တသာယင်း "ရှမ်းပြည်တောင်တန်းသားများစည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့"(ရတစညဖ)နဝ်ꩻသွူ။ ပအမဖကရိုꩻလဲ့ သဖော်ꩻလꩻတဝ်း ကဖွဲ့ဗူႏစ ရပလဖနဝ်ꩻကာႏ အဝ်ႏရပလဖကို ဗဲ့ꩻထန်ႏချာယင်း တလဲင်ႏချင်ꩻ ကေႏညာႏထန်ႏနေး ဖေႏကယားကုဲင်ဗာႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကောင်စီနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။

စနစ်ကုဲင်အကျိုꩻသွုပ်ဖုံႏ

ဖြောဝ်ꩻခမ်းခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ အောဝ်ႏဝွေꩻသီးထာꩻလွုပ်ꩻထာꩻမာꩻကို ကလꩻလွဉ်ဒါႏရွဉ် လူးသိုလူးစက်ꩻဖုံႏယို အပွန်းတဆီ-သွံပွန်းယို ဖေႏဗာႏခွဉ်ႏတောႏနဝ်ꩻသွူ။ ကကေပ်ꩻထူႏဒါႏ ခွဉ်ႏတောႏဖုံႏနဝ်ꩻ သဿမေဓကရိုꩻဒါႏ လိုꩻဖြားခွဉ်ႏ၊ လိုꩻရွယ်ႏမဲဉ်ႏ လွုပ်ꩻမာꩻဒါႏသားခွဉ်ႏ၊ ခိုဗင်ႏခွဉ်ႏ၊ မူႏနံꩻခွဉ်ႏ၊ လမ်းခွဉ်ႏ၊ လုဲင်းခွဉ်ႏ၊ သွို့ꩻခြံခွဉ်ႏ၊ ထာꩻမွူးစဲဉ်ႏကို မောက်ကြင်ꩻ တခေါ့ꩻ၊ သင်္ဘောꩻမွူးခွဉ်ႏကစ ဖေႏဗာႏလို့နဝ်ꩻသွူ။

ထွူတကာႏတဝ်း စောက်ꩻဖါးပိုမူႏပိုခို ဖူးဝေးစွိုးခွိုꩻဖုံႏ မဉ်ႏတောႏလမ်းတောႏပါႏလဲ့သင်၊ မင်္ဂလာႏဒိုနားပွယ်ꩻလံꩻသဖင်ႏ အသီအမားကိုဖုံႏလဲ့ ဖေႏဗာႏယင်း တလမ်းတဗီႏနုံꩻနဝ်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ကပဲင်ႏဆဲင်ႏဒါႏ ဟမ်ႏယာႏဖုံႏနောဝ်ꩻ ဖေႏဖက်နေး လိုꩻထံꩻသာꩻဖုံႏတွော့ꩻ လွုပ်ꩻလုဲင်းကိရိယာႏမန်ႏသမျနဝ်ꩻ လိုꩻထံꩻသာꩻဖုံႏ ထေဗာႏဒျာႏ၊ လိုꩻဒုံလိုꩻဆောင်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻ နွတ်ꩻနီꩻတလဲင်ႏ ခိုဗင်ႏ(၇)ဖြာꩻ၊ မူႏနံꩻ(၇)ဖြာꩻ လွေꩻပဆျူႏဖေႏဗာႏ စောက်ꩻဖါးတွမ်ႏအပိုအမာ၊ အစွိုးအခွိုꩻခွမ်ꩻလာꩻဖုံႏ၊ ဒွိုႏဖေႏဗာႏဒဲဉ်ဟန်ႏဖုံႏ၊ ဖျိုးကြေင်းဖေႏဗာႏ ဟော်လောင်း ဟော်တလင်ꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးချင်ꩻချင်ꩻ မဉ်ႏတွိုက်ꩻခꩻလို့ဝင်ꩻကရိုꩻလဲ့ မဉ်ႏထီႏလျုꩻလိုꩻမူႏယွဲးယောင်ꩻရေꩻဖုံႏနဝ်ꩻ တလဲင်ႏချင်ꩻ တွမ်ထူႏစွဉ်ႏဒျာႏ၊ "ထူႏနꩻနဲ့-ထူႏရွဉ်နဲ့"ရိုꩻနေးနဝ်ꩻတွော့ꩻ နေးတွမ်ႏအဓမ္မနယ်ꩻ ထူႏသိမ်ꩻစွဉ်ႏ လိုꩻမူႏယောင်ꩻရေꩻဖုံႏနဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးယဟန်ႏနဝ်ꩻ မိဖုရာꩻအဝ်ႏလစ်ꩻငတ်ꩻဆီတဲင် စောက်ꩻဖါးလုဲင်းခါႏနဝ်ꩻ မိဖုရာꩻအောဝ်ႏ(၃၃)ဖြာꩻနဝ်ꩻသွူ။

မဉ်ႏထွားချာ ပညာႏရေꩻဖဲ့ꩻကရိုꩻလဲ့ နယ်ႏသီပေါ ဝေင်ꩻနမ့်ခမ်းတွမ်ႏ ဝေင်ꩻတောင်ႏကီꩻကို အမေႏရိကန်ႏခွုပ်နေင်ႏ ကျောင်ꩻခရစ်ယာန်ႏ အောဝ်ႏသွံကျောင်ꩻလွုမ်ꩻတွော့ꩻ သွဉ်ထူႏခွင်ꩻအဝ်ႏလယ်ႏကွို့ꩻ စောက်ꩻဖါးတွမ်ႏအခွိုꩻအနွယ်ႏဖုံႏလွုမ်ꩻတဲင် လိုꩻထံꩻသာꩻဖုံႏနဝ်ꩻ သွဉ်ထူႏခွင်ꩻအဲဉ်ထဝ်းသွူ။ နေင်ႏ ၁၉၂၃/၂၄-ဗာႏအကိုဖုံႏနဝ်ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းတဖြုံႏလွုမ်းကို ကျောင်ꩻအတန်ꩻတလောင်ꩻ အဝ်ႏလယ်ႏကွို့ꩻ (၁၉)ကျောင်ꩻ၊ မူလတန်ꩻကျောင်ꩻနဝ်ꩻ အဝ်ႏလယ်ႏကွို့ꩻအဖြုံႏ(၁၀)လွုမ်ꩻသွူ။ ကျောင်ꩻသားလိုလို့ အဝ်ႏအဖြာꩻပေါင်ꩻ(၃၀၀၀)ရပ်လွုမ်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏထွားဖျင်ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻဖဲ့ꩻလဲ့ စောက်ꩻဖါးဖုံႏ မာꩻထူႏဖေႏတောဝ်း တစွိုးတမျိုꩻနောတ်ꩻမꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းတခမ်းလွုမ်း လွူးဖွာꩻသီနုံꩻနဝ်ꩻ အောဝ်ႏ ၅၀-နုံꩻနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်ပွိုးပဒေႏသရာဇ်စနစ်ကုဲင်အကျိုꩻသွုပ်တဲင်တွော့ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းကို ကအဝ်ႏဒါႏ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ ဉာဏ်ႏပညာႏထာꩻသေတရာꩻယို အောဝ်ႏကုဲင်ဆုဲင်ꩻလဲဉ်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ခမ်းဒွမ်ဖဲ့ꩻသူꩻ သꩻရက်ခွိုꩻ သꩻရက်ခမ်းဖုံႏ အောဝ်ႏမွန်ဗန်တွင်ꩻ နီနာꩻဖြောဝ်ꩻခမ်း ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏတငိုꩻ့သော့ꩻနေဒွိုန်းက ဆွဉ်းယာတွမ်ႏ ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻ ဒေါဝ်ထီသူႏရာႏခြာဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ကောင်ရွေꩻသားဖုံႏ ရွဉ်နွို့အနုံꩻစွုမ်ႏနီꩻနောဝ်ꩻ အဝ်ႏလယ်ႏကြွို့ꩻ တနီꩻ(၆)ပဲက်နုံꩻလွုမ်ꩻ ထွူတကာႏတဝ်း ပွယ်ꩻဗွေႏဗွန်လွဉ်ႏ၊ ပွယ်ꩻဘုရာꩻ၊ ပွယ်ꩻစဲဉ်ႏကိုနောဝ်ꩻလဲ့ ဖုဲင်းကျူꩻ ဖုဲင်းစေး အံဂဠုန် ထာꩻသား(၃၆)ဗာႏ လေးကောင်ဂျင်ကစား ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻမျိုꩻစွုမ်ႏဖုံႏယို ပျꩻနယ်နေး အခရာႏအမျိုꩻမျိုꩻတွော့ꩻ အောဝ်ႏဗွောင်တသေႏသေႏ တခမ်းနယ်ႏလွုမ်းကိုနဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နဝ်ꩻမꩻ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ တခမ်းနယ်ႏလွုမ်းကို ကအဝ်ႏဒါႏ ဖူးဝေးခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ ကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ အောဝ်ႏဗဉ်တငါငါထိုꩻဒျာႏနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

တွူႏတရန်သွူပဒေႏသရာဇ်

လွိုဖူးဝေးဖြောဝ်ꩻလိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းကို ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယို အာလဲဉ်းဝင်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏကဲဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ လွုပ်ꩻမာꩻသေင်ႏလာႏခြံတဲင် သေင်ႏလာႏတမွူး(တဆုံꩻ)ဖေႏဗာႏရွဉ်ခွဉ်ႏတောႏ ၁ိ(တပယ်ꩻ)သွူ။ သေင်ႏလာႏမွူးမဉ်ႏအဝ်ႏသွံသောင်ꩻနဝ်ꩻ ထံꩻဗာႏရွဉ်ခွဉ်ႏတောႏ (၁၈၇၅)ဗီႏတဲင် ခွပ်တနေင်ႏယို ရွဉ်စုဲင်ႏအောဝ်ႏကုဲင်လယ်ႏကွို့ꩻ ရွဉ်စွဲရွဉ်ကွံတွော့ꩻ ရွဉ်ခွဉ်ႏတောႏနောဝ်ꩻ ရေႏဖေႏတောဝ်းဒွုမ်အကျောင်ꩻ အွဉ်ႏထွော့လွ ပငါပရာꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ပဒေႏသရာဇ်စောက်ꩻဖါးစဲ့ꩻလဲဗီးဖုံႏ လယ်ႏထွုမ်ႏပဒေႏသရာဇ်လွိုဆန်ရေꩻသားဖုံႏတွော့ꩻ လယ်ႏနိတ်စက်၊ လယ်ႏစောက်ကာꩻပါ ပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻယွဲးဖုံႏထွူတကာႏတောဝ်း လဲ့ꩻခိုးပါဒုံဆောင်ႏရပ်ရာႏဖုံႏ၊ လဲ့ꩻခိုးပါသေင်ႏလာႏခြံဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ နယ်ႏပင်ႏလုံကို ကအောဝ်ႏဒါႏ ဟွေးဟွမ်းဒုံကို စဲ့ꩻလဲဗီးဖုံႏ လဲ့ꩻခိုးတွမ်ႏမေႏတဲင် ဖြားတန်ကောင်ခယ်ႏအွဉ်ကတူႏဒါႏ ပဒေႏသရာဇ်လွိုဆန်ရေꩻ တွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ နေင်ႏ ၁၉၄၉-ဗာႏကို အရီးသွတ်ꩻပေါႏထန်ႏလွဉ်ဗာႏသွူ။ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏနဝ်ꩻ တဲႏနောဝ်ꩻကိုကာႏ ခံႏနွောင်ꩻတောဝ်းဒွုမ်စောက်ꩻဖါးဖုံႏ နိတ်စက်မုတဲင် နေင်ႏ ၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဇီဇင်ဘာ (၁၁)နီꩻ အောဝ်ႏဒုံလွယ်ပွတ်ꩻဆꩻကွဉ်ႏ ထီတကောင်ဒုံကို ဖွဲ့ဗူႏနေး "ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့"တွော့ꩻ တွူႏတရန်လွဉ် ပဒေႏသရာဇ်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဖြားဗွာလှဖေနောဝ်ꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏ နဲင်ႏငံႏရေꩻအုပ်ချုပ်ရေꩻဖဲ့ꩻတဲင် ဖြားဗိုလ်ႏတုံနောဝ်ꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏစဲ့ꩻရေꩻဖဲ့ꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ရေႏမိုးချက်နောဝ်ꩻ-

• (၁) ပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွိုက်ꩻကုဲင်ရေꩻ
• (၂) ဖေႏကလꩻအီ ပအိုဝ်ႏခမ်းနယ်ႏအစဲစ်အမန်ႏ
• (၃) ယာလံ၊ ထာꩻတောႏထာꩻလောင်ꩻဖုံႏ ယားကုဲင်ရေꩻ
• (၄) ပညာႏရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻကစဒါႏ လိုꩻမုꩻရေꩻထာꩻမာꩻဖုံႏ လွိုင်ႏကွိုန်ꩻထင်ႏတသွောင်းရေꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်ပွိုးပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏ နေးအာႏနေးရဲင်ꩻ တွိုက်ꩻနက်နွို့လွဉ် တွိုက်ꩻပွယ်ꩻတွော့ꩻ လွယ်ကောႏ၊ ဘန်းယေန်ႏ၊ နောင်ဗွဉ်၊ နမ်းခုတ်၊ ဟိုပုံꩻ၊ မွိုင်ꩻပွဉ်၊ ပင်ႏလုံ၊ ရုဲင်ꩻခါႏ(လုဲင်းခါႏ)၊ စံကာꩻ၊ ရွီႏ၊ ရွာငံ-ကစဒါႏ ဟံႏနယ်ႏဖုံႏ ဟော်ဟင်းဖုံႏယို လဲဉ်းသော့ꩻပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏ တွိုက်ꩻကွင်ꩻကိုတဲင် ဟော်ယဟန်ႏနောဝ်ꩻ လဲဉ်းသော့ꩻတော မေႏပျော်ꩻမေႏတင်ႏ မေႏအွူဆꩻလကိုနောဝ်ꩻသွူ။

ပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွူႏတရန်ရေꩻကို ဖူးဝေးဖြောဝ်ꩻ၊ ဓနုꩻ၊ နောင်သားဖုံႏလဲ့ ပါလွဉ်ꩻညီꩻတွမ်ႏ ပအလဖတဲင် ဆရာႏညွန့်၊ ဗိုလ်မြိုင် (ယိုခါ ခမ်းထီနာယက အွဉ်ကတူႏဒါႏ နောင်ခမ်းရင်ꩻသား လွစ်ထန်ႏရေꩻအစွိုꩻလဲ့ နွို့ညီꩻလွဉ် တွိုက်ꩻပွယ်ꩻနောဝ်ꩻသွူ။) ပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွူႏတရန်ရေꩻ ရုဲင်ꩻတသွိုးအီဟံႏနယ်ႏဖုံႏနောဝ်ꩻလဲ့ ဆꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻ ဗꩻလွေꩻဖေါင်ႏလောင်ႏခြောင်တန်၊ ဆꩻနောဝ်ဖဲ့ꩻ ဗꩻလွေꩻစောက်ꩻတနျာႏခမ်းကူ၊ ဆꩻထင်ꩻဖဲ့ꩻ ဗꩻတွိုႏလွေꩻ ပါႏရေႏပါႏပင်ꩻ-မွိုင်ꩻကွိုင်-ဒုဋ္ဌဝတီႏ (ဇော်ဂျီ)ခြောင်၊ ဆꩻကွဉ်ႏဖဲ့ꩻသူꩻ ဗꩻတွိုႏလွေꩻ နယ်ႏကောင်ခယ်ႏ၊ နယ်ႏကွန်ဟိန်းဖုံႏယို အွဉ်ႏထွော့နွောင်ꩻပါနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ တယ်ႏ ၁၉၅၀-ဗွေနေင်ႏ နယ်ႏကိန်ꩻတုံကို ကလွဉ်အုံတဲင်ဒါႏ စဲ့ꩻကူမဉ်တန် (ခယ်ႏဗွာ)ဖုံႏနောဝ်ꩻ ဆုဲင်ꩻဝုဲင်ꩻယို တယ်ႏဆို့ꩻနေးစခန်ꩻ အတဉ်ႏခွေါင်တွော့ꩻ ရုဲင်ꩻတသွိုးလွဉ် နယ်ႏမွိုင်ꩻတုံ-မွိုင်ဆတ်၊ မွိုင်မောတွမ်ႏ ပင်ယေန်ႏဒေႏသကိုနဝ်ꩻသွူ။ ဂျဲန်နရယ် လီမီအွဉ်ကတူႏဒါႏ စဲ့ꩻခယ်ႏဗွာဖုံႏနောဝ်ꩻ ၁၉၅၃-ဗာႏနေင်ႏကို ဖျော်တွိုႏလွဉ်ပါ ဖြောဝ်ꩻခမ်းအခေါဝ်နောဝ် ကန်ꩻတူꩻပေႏ-ကန်ꩻတူꩻတန်-ကရောင်ꩻဒေႏသဖုံႏသွူ။

ဖေႏကတွိုက်ꩻထန်ႏအီ စဲ့ꩻခယ်ႏဗွာနောဝ်ꩻ ပအလဖတွမ်ႏခမ်းပေါင်ꩻစု တပ်မတောႏယို အွဉ်ႏဆွိုးယို့ꩻထိုꩻဗာႏ အတွိုက်ꩻအခꩻနောဝ်ꩻသွူ။ စဲ့ꩻခယ်ႏဗွာယို ပွိုးစွဉ်ႏစဲ့ꩻခမ်းထန်ႏ ထွူတကာႏတဝ်း ဒိုႏလောက်ꩻလွဉ်ပါ ခမ်းရင်ꩻသားလုမ်းဗဉ်ႏရေꩻတဲင် အွဉ်ႏနေးပဓာန အဓိကတာႏဝွန်ႏတန်တစွိုးတွော့ꩻ ပအလဖတွမ်ႏ ခမ်းပေါင်ꩻစုတပ်မတောႏယို အွဉ်ႏဆွိုးယို့ꩻထိုꩻဗာႏ အတွိုက်ꩻအခꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ရန်ႏသူႏစဲ့ꩻခယ်ႏဗွာယို တခမ်းလွုမ်းကိုကအဝ်ႏဒါႏ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏအရေꩻတဲင် ပအလဖတွမ်ႏ ခမ်းပေါင်ꩻစုတပ်မတောႏသားဖုံႏ အွဉ်ဝင်ꩻတွိုက်ꩻထန်ႏလွဗာႏ စဲ့ꩻခမ်းထန်ႏသားဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

ညိမ်ꩻခွꩻရေꩻတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးစွဉ်ꩻအာႏဏာႏ

၁၉၅၇/၅၈-နေင်ႏဖုံႏယို နေင်ႏညိမ်ꩻခွꩻရေꩻဒျာႏ၊ ခမ်းပေါင်ꩻစုအစိုႏရတွမ်ႏ တွူႏတရန်ရေꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ ခမ်းကိုညိမ်ꩻခွꩻရေꩻတွက်တာႏ တယ်ႏဆို့ꩻညီꩻလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻသွူ။ ဧရာႏဝတီႏခြောင်ဖဲ့ꩻတွို့ꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏ မန်းကွန်မျူနစ်ဖုံႏနောဝ်ꩻ ၁၉၅၇-ဗာႏနေင်ႏကိုနဝ်ꩻ နွို့သော့ꩻဥပဒေႏတဖွေါင်ꩻကို၊ ကေအဲန်ယူပါတီ စောမောင်တိုးတွမ်ႏအစွိုꩻ၊ နဲင်ချမ်းမွန်၊ နဲင်နွမ်လာ မဲင်ꩻခမ်းတသာစွိုꩻ၊ ရခဲင်ႏဦးစိန္တာ အွဉ်ကတူႏဒါႏအစွိုꩻ၊ ကွန်မျူနစ်ပါတီရခဲင်ႏစွိုꩻ၊ ဗိုလ်စောဦးတွမ်ႏအစွိုꩻ၊ ပြည်သူ့ရဲဘော် ဗိုလ်စံသာကျော်၊ ဦးစံအောင်၊ ဦးကျော်ထွန်းကစဒါႏ အစွိုꩻသားဖုံႏ နွို့သော့ꩻဥပဒေႏတဖွေါင်ꩻကို ပငါပရာꩻသွူ။

ဖေႏကတယ်ႏဆို့ꩻအီ ညိမ်ꩻခွꩻရေꩻတွက်တာႏတဲင် ၁၉၅၈-ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်လာ အပတ်ဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻကို အမုဆောင်ႏ ဖြားဗွာဦးဖြူတွမ်ႏ ဦးကျော်စိန်သီး ဝင်ꩻနီနဝ်ꩻ အဝ်ႏထောင်ႏမန္တလေꩻကို လွစ်ထန်ႏသဲင်ꩻလွဉ်နဝ်ꩻသွူ။ ဖေႏကလꩻထူႏအီ ညိမ်ꩻခွꩻရေꩻတွက်တာႏ ပအလဖ-ကကွီထင်ႏဒါႏ အချက်ဖုံႏယိုလဲ့ နဲင်ႏငံႏတောႏတွမ်ႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏအစိုႏရသီး နေးထူႏရပ်ခံႏလွဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ ပအလဖ-ကကွီထူႏဒါႏအချက်ကို အရေꩻကတန်ဒါႏအချက်နောဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ဖေႏကစွဉ်ꩻအီအာႏဏာႏတွမ်ႏ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ အနာႏဂတ်တာႏ အုပ်ချုပ်ရေꩻယို ဖေႏကထွာအီ ဒီမိုကရေစစီမွန်ဗန်ရေꩻ အုပ်ချုပ်ရေꩻယို ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏအစိုႏရတွမ်ႏ ခမ်းပေါင်ꩻစုအစိုႏရသီး နေးတွမ်ႏထွူႏတွုမ်မုꩻတဗာႏတွော့ꩻ ဖေႏကမာꩻထူႏဖေႏဗာႏ ကရိုꩻဒါႏ အချက်နောဝ်ꩻလဲ့ ပါဝင်ႏခါꩻပါနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ နေင်ႏ ၁၉၅၈-ဗာႏ၊ မတ်လာ(၅)နီꩻကို ပအလဖ (ပအိုဝ်ႏစွိုးခွိုꩻ လွစ်ထန်ႏရေꩻအစွိုꩻ)အာႏရဲင်ꩻနီရေင်လွိုနောဝ်ꩻ နွို့လွဉ်ဥပဒေႏတဖွေါင်ꩻကိုနောဝ်ꩻသွူ။ ဆရာႏညွန့်တွမ်ႏဗိုလ်မြိုင် နောင်သားစွိုꩻလဲ့ နွို့ထူႏညီꩻပါ ညိမ်ꩻချမ်ꩻရေꩻနောဝ်ꩻသွူ။ ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ မတ်(၂၂)နီꩻကို ကမာꩻထူႏထွူလဲဉ်းဒါႏ တတိယအလဲင်ႏ ပအမဖပွယ်ꩻညီႏလာႏခံႏတန်ကိုလဲ့ နဲင်ႏငံႏတောႏအနေႏ ထူႏတာႏဝွန်ႏ ကအီႏမာꩻထူႏဖေႏဒါႏ စောက်ꩻဖါးကအီႏစွဉ်ꩻထိုꩻ ပဒေႏသရာဇ်အာႏဏာႏနောဝ်ꩻ အဝ်ႏတတိယအလဲင်ႏ ပအမဖ-ညီႏလာႏခံႏကို ရပ်ကျိုႏဆွုမ်ႏ ထွူႏထွူႏတွုမ်တွုမ်ထွူတဲင် ထူႏဂုဏ်ႏလွေꩻပါအကျောင်ꩻ အွဉ်ႏထွော့လင်ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ဖေႏကစွဉ်ꩻအီ ပဒေႏသရာဇ်အာႏဏာႏအတွက် ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဧပြီ(၂၄)နီꩻကို စောက်ꩻဖါးဖုံႏ တဲမ်းထိုꩻလက်မတ်တဲင် ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဧပြီ(၂၇)နီꩻကို စောက်ꩻဖါးဖုံႏ ဖေႏကစွဉ်ႏအီ အာႏဏာႏနောဝ်ꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကောင်စီကို နေးထူႏရပ်ခံႏ အွဉ်ႏထွော့ဖေႏတွော့ꩻ လာဧပြီ(၂၉)နီꩻနောဝ်ꩻ ချꩻဖေႏဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏခမ်းသားအုပ်ချုပ်ရေꩻ ပွယ်ꩻပန္နက်နောဝ်ꩻသွူ။ ပွယ်ꩻချꩻပန္နက် ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ ခမ်းသားအုပ်ချုပ်ရေꩻကိုနောဝ်ꩻ နဲင်ႏငံႏတောႏသမ္မတ ဦးဝင်းမောင်၊ ဝွန်ႏတန်ချုပ် ပိုလ်ႏချုပ်တန်နေဝင်း တွမ်ႏဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ ဥက္ကဋ္ဌ-စောင်းဟုံဖသီးလဲ့ ကျွꩻထင်ႏဖေႏအာႏလွနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။ ပဒေႏသရာဇ်စနစ် ဖေႏကပြုဲင်ပြင်ꩻအီအတွက် လွိုက်ဆန်ရေꩻအစွိုꩻသားဖုံႏတွမ်ႏ တွူႏတရန်ရေꩻအစွိုꩻသားဖုံႏနောဝ်ꩻ-

• (၁) ၁၉၂၉-ဗာႏနေင်ႏကို ဖြားတန်-ကျောင်ꩻတိယုံ (ကောင်ခယ်ႏ)တွူႏတရန်ရေꩻအစွိုꩻ။
• (၂) ၁၉၄၆-ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ (ရှမ်းပြည်လွတ်လပ်ရေးအဖွဲ့ချုပ် ရပလ)။
• (၃) ၁၉၄၆-ဗာႏနေင်ႏကို ဗွေႏဂန္ဓမာႏ အွဉ်ကတူႏဒါႏ ဒုစရဲက်ပပျောက်ရေးအဖွဲ့။
• (၄) ၁၉၄၇-ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ ပအိုဝ်ႏလွောင်ႏဗူႏအစွိုꩻ။
• (၅) ၁၉၄၈-ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ စုံစမ်းရေးကော်မရှင်အစွိုꩻ။
• (၆) ၁၉၄၉-ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ ပအိုဝ်းအမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့အစွိုꩻ။
• (၇) ၁၉၅၀-နေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ ပြည်ထောင်စုပအိုဝ်းအမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အစွိုꩻ။
• (၈) -----ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ ပြည်သူ့လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ရှမ်းပြည်အစွိုꩻ။
• (၉) -----ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ အင်းလေးညီညွတ်ရေးအသင်း (UIA)အစွိုꩻ။
• (၁၀) -----ဗာႏနေင်ႏကို ကဖွဲ့ဗူႏဒါႏ ရှမ်းပြည်နယ်လုံးဆိုင်ရာ တောင်သူလယ်သ္မားအစည်းအရုံး(ရတလစ)အစွိုꩻ-ကစဒါႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻဖုံႏသွူ။

တောင်ꩻသေꩻ

တောင်တန်းသားများ စည်းလုံးညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ (တစညစ)နောဝ်ꩻ ဖွဲ့ဗူႏသေꩻခါꩻ စောက်ꩻဖါးအစွိုꩻဖုံႏ အကျိုꩻစီꩻပွာꩻတာႏတဲင် ကာႏကွယ်ႏရေꩻဝွန်ႏတန်-ဦးဘဆွေ အွဉ်ကတူႏ ကဖွဲ့သေꩻခါꩻဒါႏ ရှမ်းပြည်လုံးဆိုင်ရာအဖွဲ့ချုပ် (ရပလဖ)နောဝ်ꩻ အုံရေꩻနေးစောက်ꩻဖါးဖဲ့ꩻနုဲင်းနောဝ်ꩻတွော့ꩻ မညမမွိုင်ကို ပꩻလီထိုꩻယင်းဒျာႏ၊ ဖေႏကတယ်ႏဆို့ꩻအီ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏ ခမ်းသားအုပ်ချုပ်ရေꩻအတွက် ၁၉၅၉-ဗာႏနေင်ႏ၊ လာဧပြီ (၂၄)နီꩻကို ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏကို ကအဝ်ႏဒါႏ စောက်ꩻဖါးဖုံႏယို ဝွေꩻသီးနယ်ႏပငါပရာꩻ အုပ်ချုပ်မုတွမ်ႏ စီႏမံႏမာꩻပဲင်ႏခွင်ꩻအာႏဏာႏ ကားကအဝ်ႏနဝ်ꩻ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏဖေႏအပ်လွေꩻ ဖြောဝ်ꩻခမ်းနယ်ႏအစိုႏရထျꩻထွူနောဝ်ꩻ တဲမ်းထိုꩻပါ သဘော်ꩻတူႏလက်မတ်နောဝ်ꩻသွူ။ စောက်ꩻဖါးလို့လို့စင်စင် (၃၃)ဖြာꩻကို (၂၉)ဖြာꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းထိုꩻထွူလက်မှတ်စူမုဲင်နောဝ်ꩻသွူ။

• (၁) သိန္နီခဝ်ထင်ꩻ စဝ်းဖါလုံ သတိုးမဟာစည်သူ စဝ်းဟုံဖ
• (၂) ကိန်ꩻတုံ စ၀်းဖါးလုံ စဝ်စိုင်းလုံ
• (၃) မွိုင်ꩻမိတ် စ၀်းဖါးလုံ စဝ်ခွန်ချို
• (၄) မွိုင်ꩻနုဲင်ꩻ စဝ်းဖါးလုံ သရေစည်သူစဝ်ပြည့်
• (၅) တောင်ပိုင်း စဝ်းဖါးလုံ မဟာသရေစည်သူစဝ်ပန်းစိန်
• (၆) စံကာꩻ စဝ်းဖါးလုံ မဟာသရေစည်သူ စဝ်ခွန်ကြည်
• (၇) သာမွိုင်ꩻခမ်း စဝ်းဖါးလုံ မဟာသရေစည်သူ စဝ်ထွန်းအေး
• (၈) မွိုင်ꩻကွိုင် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ကြည်
• (၉) သိန္နီခဝ်နဝ် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ဆေးဟုံဖ
• (၁၀) လုဲင်းခါႏ စဝ်းဖါးလုံ သရေစည်သူစဝ်နွံ
• (၁၁) ရောက်စောက်ꩻ စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ခွန်ဆာ
• (၁၂) မွိုင်ꩻပန်ႏ စဝ်းဖါးလုံ သီရိပျံချီ စဝ်ရွှေမုံ
• (၁၃) လွယ်လုံပင်လောင်ꩻ စဝ်းဖါးလုံ သီရိပျံချီ စဝ်မိုးကျော်
• (၁၄) ဘော်နယ်ႏ စဝ်းဖါးလုံ သီရိပျံချီ စဝ်ခွန်မောင်
• (၁၅) မွိုင်ꩻပွဉ် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ဆေးဟုံ
• (၁၆) ကျေးသီးမန်စံ စဝ်းဖါးလုံ သရေစည်သူစဝ်ရွှေမုံ
• (၁၇) မွိုင်ꩻသျူး စဝ်းဖါးလုံ ဝစဏ္ဏကျော်ထင် စဝ်မန်ဖ
• (၁၈) မွိုင်ꩻနောင် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်အုံးမောင်
• (၁၉) စကွယ် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ခွန်ညွန့်
• (၂၀) ဘန်းယေန်ႏ စဝ်းဖါးလုံ စဝ်စိန်ညွန့်
• (၂၁) ကျုံး စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ခွန်သောင်း
• (၂၂) ရွာငံ စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ခွန်ရီ
• (၂၃) ပင်ႏတရား စဝ္းဖါးလုံ စဝ်ဝင်းကြည်
• (၂၄) ပွေးလှ စဝ်းဖါးလုံ စဝ်ထွန်းစိန်
• (၂၅) ပင်မီ ကျမိုင်း စဝ်ခွန်ဦး
• (၂၆) နမ်းခုတ်နောင်ဗွဉ် စဝ်းဖါးလုံ စဝ်လွန်းအုံ
• (၂၇) သထွုံႏပေႏသီႏသဲင်ႏ စဝ်အောင်မြင့် နမ်းခြောင်ꩻ ဒေါ်အေးသန့်
• (၂၈) မောက်ꩻမုဲင်ꩻ ကျမိုင်း စဝ်ထွန်းဖခြောင်ꩻ စဝ်ဗိုလ်ခမ်း
• (၂၉) ဟိုပုံꩻ ကျမိုင်း ခွန်အိုးနမ်းခြောင်ꩻ နင်ꩻရွှေဥ

ဖေႏကတဲမ်းထိုꩻအီလက်မတ်တာႏ ကကျွꩻထင်ႏလွဉ်နွောင်ꩻတဝ်း စောက်ꩻဖါးလစ်ꩻဖြာꩻနောဝ်ꩻ စောက်ꩻဖါးရွီႏ၊ စောက်ꩻဖါးသီပေါ၊ စောက်ꩻဖါးမွိုင်ꩻလွဉ်းတွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးကိုးကန့်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ ကွဲကားတွော့ꩻ စောက်ꩻဖါးရွီႏ စဝ်ရွှေသိုက်တွမ်ႏ စောက်ꩻဖါးသီပေါဝင်ꩻနီနောဝ်ꩻ ဆုဲင်ꩻတနီꩻကို လွဉ်တဲမ်းထိုꩻယင်းလက်မှတ်နောဝ်ꩻသွူ။

ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ကရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ ဟန်ႏနီꩻယို ဖြောဝ်ꩻကောင်ရွေꩻလောင်းကို အဲဉ်ထဝ်းဒွုမ်ဒျာႏ၊ ကွဲတွော့ꩻ ယထွောင်းထွောင်းနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏအွော့ꩻမဉ်ချာလဲဉ်း အကတူႏတဲင် လိုႏသတိꩻလွဒျာႏပငါပရာꩻသွူ။ ပအိုဝ်ႏခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏ အွဉ်ကတူႏတွူႏတရန်လွဉ် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ယို ဟန်ႏနီꩻနဝ်ꩻ ဗွေလဲဉ်းနေင်ႏပေါင်ꩻ(၅၀)"ခံꩻရတုသဖင်ႏ"အခိန်ႏအခါႏဒျာႏနဝ်ꩻသွူ။ နေင်ႏ ၁၉၉၉-ဗာႏ၊ လာဒီဇင်ဘာယို (၂၀)ရျာꩻဗူႏ လာအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻ၊ နေင်ႏအဆုဲင်ꩻသွတ်ꩻထွူတကာႏတဝ်း လာငါဇန္နဝါရီယို သက္ကရာဇ်(၂၀၀၀)နေင်ႏဦꩻ (၂၁)ရျာꩻဗူႏနေင်ႏဦꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ (၂၁)ရျာꩻဗူႏနေင်ႏကိုကို အွဉ်ဝင်ꩻလွူးလွ လိုꩻတသာသꩻတသာတဲင် စွိုးခွိုꩻချင်ꩻချင်ꩻ ရက်ပဲင်ꩻရေꩻ၊ ခမ်းရင်ꩻသားချင်ꩻချင်ꩻ ရက်ပဲင်ꩻရေꩻ၊ ပအိုဝ်ႏတစွိုးတခွိုꩻလွုမ်းရက်ပဲင်ꩻရေꩻဖုံႏယို လိုႏမာꩻထူႏလွလဲဉ်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏဒေါ့ꩻထဲင်းဗာႏယင်းတစွိုးနောဝ်ꩻ အနာႏဂတ်စွိုးခွိုꩻ ပအိုဝ်ႏသီးဘဝ အာႏမခံႏချက်ဖေႏကလꩻအီနောဝ်ꩻလဲ့ အွဉ်ႏနေးအထွူႏအတွုမ်တဗာႏတွော့ꩻ လိုႏမာꩻထူႏလွလဲဉ်းဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ တဖဲ့ꩻကို စီꩻပွါꩻရေꩻ၊ ပညာႏရေꩻ၊ ခြွိုင်ႏသန်ꩻရေꩻ၊ ဘာႏသာႏရေꩻ၊ သာႏသနာႏရေꩻ၊ ယေန်ႏငဲရေꩻတွမ်ႏ စွိုးခွိုꩻသမဲင်ꩻတဲမ်းထွို့ꩻရေꩻ ကစဒါႏ တာႏဝွန်ႏဖုံႏယိုလဲ့ လိုႏမာꩻထူႏလွလဲဉ်း ပငါပရာꩻဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။

နေင်ႏ ၁၉၉၉-ဗာႏ၊ လာဒီဇင်ဘာ(၁၁)နီꩻယို နေင်ႏဗွေ(၅၀)ပဒေႏသရာဇ်စနစ် တွူႏတရန်ရေꩻမွူးနိꩻတဲင် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်ပြုဲင်ပြင်ꩻရေꩻအတွက် ကတွူႏတရန်လွဉ်ဒါႏ အာႏဇာႏနီႏ ပုဂ္ဂိုလ်ႏပေႏတန်ဖုံႏအတွက်တာႏ ဖေႏကထူႏဂွုဏ်ႏလꩻအီသေႏသေႏနဝ်ꩻ "မွူးနီꩻတွူႏတရန် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်"ယိုလဲ့ လိုႏမာꩻထူႏလွဒျာႏ စွုမ်ႏနေင်ႏနေင်ႏနဝ်ꩻသွူ။ ကော့ꩻမောင်ꩻလွေꩻ စွိုးခွိုꩻချင်ꩻချင်ꩻ ရက်ပဲင်ꩻရေꩻ၊ ခမ်းရင်ꩻသားချင်ꩻချင်ꩻ ရက်ပဲင်ꩻရေꩻ၊ ပအိုဝ်ႏတစွိုးတခွိုꩻလွုမ်း ရက်ပဲင်ꩻရေꩻထွူနဝ်ꩻ ထူႏဂွုဏ်ႏလွေꩻအီ "နေင်ႏဗွေ(၅၀)မွူးနီꩻတွူႏတရန် ပဒေႏသရာဇ်စနစ်"တဲင် ရပ်ကျိုႏဆွုမ်ႏလွေꩻပါ ကအီႏတွိုႏဆွိုက်လွဉ်ဒါႏ သက္ကရာဇ်(၂၀၀၀)တွမ်ႏ (၂၁)ရျာꩻဗူႏနေင်ႏဦꩻနောဝ်ꩻသွူ။