နျူတန်

သာ အုဲက်သဲတ် နျူတန်
Sir Isaac Newton
သာ အုဲက်သဲတ် နျူတန်; Sir Isaac Newton
	သက် ၄၆ နေင်ႏကျာꩻ အုဲက်သဲတ် နျူတန် (၁၆၈၉)
လွူးဖွာꩻ	25 December 1642; [NS: ၄ ဇန်နဝါရီ၊ ၁၆၄၃]; ဝူးစတော့ပီ၊ လင်ကွန်ရှိုင်းယား၊ အိင်ဂလန်
သီမား	20 March 1726/7 (aged 84); [OS: ၂၀ မတ်၊ ၁၇၂၆; NS: ၃၁ မတ်၊ ၁၇၂၇]; ကိန်ဆန်တန်၊ မဲလ်ဒယ်ဆပ်၊ အိင်ဂလန်ခမ်းထီ
သီမားခင်ႏလမ်း	Westminster Abbey
အုံအဝ်ႏခင်ႏလမ်း	အိန်းကလန်
လိုꩻခွိုꩻ	အိန်းကလေတ်
နယ်ႏပယ်ႏ	ရူပဗေဒ; Natural philosophy; ; သင်္ချာ; နက္ခတ္တဗေဒ; ; Alchemy; ဘောဂဗေဒ; ;
အစွိုꩻဗူႏခင်ႏလမ်း	ကိန်းဘရစ်ချ် တက္ကသိုလ်ႏ; Royal Society; Royal Mint;
မိခင်ကျောင်ꩻ	ထရီနတီကေားလေက်၊ ကိန်းဘရစ်ချ်
ကြီးကြပ်သူများ	အုဲက်သဲတ် ဗာရိုး; ဗဲဉ်စျာမိဉ် ပူလဲဉ်း;
တပည့်ကျော်များ	ရော်ဂျာ ကိုး; ဝီလီယံ ဝစ်ဆင်;
မိဉ်ꩻတန်ကျောႏအီ	နျူတန် မက်ကင်းနစ်; စကြဝဠာႏဆဲင်ႏရာꩻ ဒြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏနိယာမ; ကဲးကုလတ်သ်; နျူတန် ရုဲင်ꩻတသွိုးရေꩻနိယာမ; ထာꩻလေပညာႏ; Binomial series; ; Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica; Newton's method; ;
ဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့ဝွေꩻသား	ဂျိုဟန်နက်စ် ကပ်ပလာ; ဂယ်လီလီယို; ဟင်နရီမိုး; Polish Brethren; ရောဘတ် ဘွိုင်း;
ခံႏဗာႏဝွေꩻဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့သား	Nicolas Fatio de Duillier; John Keill; Voltaire;
တင်ႏသျာꩻမိဉ်ꩻတန် ဆုꩻတံႏဆိတ်ဖုံႏ	Fellow of the Royal Society (1672); Knight Bachelor (1705);
	စူမုဲင်

သာ အုဲက်သဲတ် နျူတန် (အိန်းကလေတ်: Sir Isaac Newton) (၁၆၄၃ ဇန်နဝါရီလာ ၄ - ၁၇၂၇ မတ်လာ ၃၁) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ အိန်းကလေတ်လိုꩻမျိုꩻ ရူပဗေဒပညာသျင်ႏ၊ သင်္ချာပညာႏသျင်ႏ၊ နက္ခတ္တဗေဒပညာႏ၊ ထာꩻယူႏထာꩻတွေꩻပညာႏသျင်ႏ၊ အဂ္ဂိရတ်(ဖို့ꩻဒြပ်ဓာတ်လွုံꩻ)ပညာႏသျင်ႏ၊ တီအိုလော်စီပညာႏသား တဖြာꩻဒျာႏတဲင် ကမ္ဘာႏသမဲင်ꩻကို အဩဇာႏဒို့ꩻတခြို့ꩻနွောင်ꩻ တန်အာမွေးအကျောင်ꩻ ခမ်းသားလိုꩻအာသီး အဝ်ႏသေယူႏရမ်ꩻခါꩻနုဲင်းနဝ်ꩻသွူ။^[၅] နျူတန်နဝ်ꩻ ခရစ်နေင်ႏ ၁၆၈၇ ဗာႏကို ထေနယ်လွေꩻ ကပွိုးကဆဲင်ႏဒါႏတောမ်ႏ ကမ္ဘာႏဟံႏထွို့ꩻငင်ႏအာႏ နိယာမဖုံႏသွူ။ ဝွေꩻကခွုမ်မာꩻရုဲင်ꩻတသွိုးဒါႏ ဒြပ်ထွို့ꩻငင်ႏအာႏ(gravity)ဆဲင်ႏရာꩻ နျူတန်နိယာမ သိုမ်ဗာႏနဝ်ꩻ နေင်ႏပေါင်ꩻသိုမ်ရျာꩻလွိုအကို အဝ်ႏတွိုႏခြောင်ꩻအကျိုꩻအဝ်ႏအီ ရူပဗေဒအလောင်းကရိုꩻနဝ်ꩻ ရိုꩻလꩻဒျာႏသွူ။

နျူတန်နဝ်ꩻ ထွာ ကထွင်ႏဒါႏ ထွားညာꩻအီထာꩻကလꩻဒါႏ တယ်လီသကိုပ်မန်ႏပြောင်ꩻသား ပထမအရီးသွတ်ꩻ တဖြာꩻဒျာႏနေနေသွူ။^[၆] ခင်ႏမွဉ်အခေႏခံႏသွူ အရောင်ႏဗွာ ထာꩻလေရောင်ႏဖုံႏ ကကာႏဖျတ် သိုမ်စဲင်ႏမန်ႏခြုံး(သုံးမြှောင့်ဖန်တုံး)ကျာꩻ တဖဲ့ꩻကို ကထန်ႏလွဉ်ဒါႏ အရောင်ႏ(၇)မျိုꩻတဲင် ထေပြန်ႏနယ်လွေꩻပါ အရောင်ႏတီအိုရီနဝ်ꩻသွူ။ ဝွေꩻနဝ်ꩻ တဲမ်းခါꩻ ခွꩻဆွော့ꩻ(အေးခဲခြင်း) နိယာမ တကာႏတဝ်း အဝ်ႏလွူꩻထွားပါက အငဝ်း အလွေꩻအာႏ (အသံ၏ အရှိန်နှုန်း) နဝ်ꩻသွူ။

အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]

↑ Feingold, Mordechai. Barrow, Isaac (1630–1677), Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, September 2004; online edn, May 2007. Retrieved 24 February 2009; explained further in Mordechai Feingold's "Newton, Leibniz, and Barrow Too: An Attempt at a Reinterpretation" in Isis, Vol. 84, No. 2 (June 1993), pp. 310–338.
↑ "Newton, Isaac" in the Dictionary of Scientific Biography, n.4.
↑ Stokes၊ Mitch (2010)။ Isaac Newton။ Thomas Nelson။ p. 97။ ISBN 1-59555-303-7။
↑ Fellows of the Royal Society။ Royal Society။ 2015-03-16 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။
↑ Religion of History's 100 Most Influential People။ 1 January 2012 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 23 November 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။
↑ The Early Period (1608–1672)။ James R. Graham's Home Page။ 2009-02-03 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။^{[လိဉ့်သီ]}

[1] Feingold, Mordechai. Barrow, Isaac (1630–1677), Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, September 2004; online edn, May 2007. Retrieved 24 February 2009; explained further in Mordechai Feingold's "Newton, Leibniz, and Barrow Too: An Attempt at a Reinterpretation" in Isis, Vol. 84, No. 2 (June 1993), pp. 310–338.

[2] "Newton, Isaac" in the Dictionary of Scientific Biography, n.4.

[3] Stokes၊ Mitch (2010)။ Isaac Newton။ Thomas Nelson။ p. 97။ ISBN 1-59555-303-7။

[frs-4] Fellows of the Royal Society။ Royal Society။ 2015-03-16 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။

[5] Religion of History's 100 Most Influential People။ 1 January 2012 ကို ဒင်ႏထွူလဲဉ်း မူရင်းမော်ကွန်း။ 23 November 2009 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။

[6] The Early Period (1608–1672)။ James R. Graham's Home Page။ 2009-02-03 ကို ထွားစဲစ်ချာထွူလဲဉ်း။^{[လိဉ့်သီ]}

[၁]

[၂]

[၃]

[၄]

[၅]

[၆]