ပညာႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ

ပညာႏကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထာꩻဒါႏပညာႏ၊ ယေန်ႏငဲးရေꩻအောဝ်ႏမုꩻ၊ အကျင်ꩻတရာꩻအောဝ်ႏမုꩻဖုံႏ ကထိန်ꩻလွေꩻဒါႏဣန္ဒြေႏယို ဟဲ့ꩻပညာႏ"အဆွုံꩻအမꩻ"နောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏရေꩻဝေါဟာရနောဝ်ꩻတဲးတဲ့ အလုဲင်းငါႏတဲင် နီလိုꩻသီး ကသေနာႏ ကအောဝ်ႏထီႏဒါႏ လိတ်သွဉ်ကျောင်ꩻပညာႏရေꩻ (Formal Education)လွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း ကျောင်ꩻထန်ႏပညာႏရေꩻ (Non-Formal Education)ယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏပညာႏရေꩻနယ်ႏကို အသွုံꩻလꩻဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။ နဲင်ႏငံႏတနဲင်ႏငံႏ ပညာႏရေꩻနောဝ်ꩻ နဲင်ႏငံႏနောဝ်ꩻ တနဲင်ႏငံႏပညာႏရေꩻ၊ စီꩻပွာꩻရေꩻ၊ လိုꩻမုꩻရေꩻ၊ နဲင်ႏငံႏသမဲင်ꩻ အခေႏအနေႏစစွဉ်ႏယိုꩻယာႏယေန်ႏငဲးမုꩻ ဓလေ့ꩻထွုံꩻစံႏဖုံႏယို ရော်ꩻရယ်ꩻအောဝ်ႏညီꩻဒါႏလို့ဝင်ꩻ၊ နောဝ်ꩻမꩻ နဲင်ႏငံႏတနဲင်ႏငံႏကို မဉ်ႏအွဉ်ႏထွော့ချꩻလွေꩻဒါႏ ရေႏရွယ်ႏချက်တယောဝ်း၊ ကအီႏဖေါႏဒါႏ အနမ်းအခြုံတယောဝ်း ပညာႏရေꩻယို တွမ်ႏအခန်ꩻကဏ္ဍလင် ခွဲꩻချာꩻစဉ်ꩻစာꩻဖေႏတလꩻနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။

နဲင်ႏငံႏတနဲင်ႏငံႏ ပညာႏရေꩻ အခေႏအနေႏယို ကာလ၊ ဒေသ၊ ပယောဂ အခေႏနေႏအလွောက်ꩻ အောဝ်ႏပြောင်ꩻလုဲင်ႏနွောင်ꩻဒါႏနောဝ်ꩻသွူ။ "ပညာႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ" အခေႏခံႏလွေꩻတွမ်ႏ အတိတ်သွဉ်ခန်ꩻတဲင် သွုံꩻသပ်လွေꩻချာယင်း အနာႏဂတ်ကာႏလအတွက်တာႏ ထွာလွေꩻထာꩻကော့ꩻမောင်ꩻတွော့ꩻ ပညာႏရေꩻအရာႏအကောဝ်ႏ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဆို့ꩻယိုခါ ဒဲ့ꩻယိုခါ တလꩻနွောင်ꩻတောဝ်း၊ အဆေ့ꩻသွတ်ꩻ ၄-၅နေင်ႏမꩻ အီႏခံႏစာꩻဗာႏချာနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ ကအောဝ်ႏထီႏဖိုဖိုဗာႏ လိုꩻပေႏခေတ်ယိုခါ ကဲဉ်းအာအာနောဝ်ꩻ ကျောင်ꩻကထွူလဲဉ်း သား၊ ကလꩻလဲဉ်းထာꩻမာꩻသားတဲ့အောဝ်ႏ၊ တလꩻစွဉ်ႏ တောဝ်းထာꩻမာꩻသားတဲ့ အောဝ်ႏတဲင် ယိုလွိုႏလွိုႏ၊ နောဝ်ꩻလွိုႏလွိုႏတွော့ꩻ အုံပျင်ႏချာငါ နေင်းထီနွိုးဆဲင်ႏ၊ အိဉ်တာနဲတ်ဆဲင်ႏ၊ ဒေါဝ်ဆဲင်ႏ၊ ဘီယာဆဲင်ႏဖုံႏယို အောဝ်ႏထီႏဗာႏအာငါႏနောဝ်ꩻသွူ။ ရွဉ်နွို့တအောဝ်ႏတောဝ်း အောဝ်ႏဒျာႏရွဉ်ထန်ႏလွုမ်ꩻ ကထန်ႏဒါႏရွဉ်တဲ့ အောဝ်ႏဒျာႏမွိုးဖါ တသိုꩻကိုကလꩻလွဉ်ဒါႏရွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။

လိုꩻပေႏ မွေးတောဝ်းလဲ့ (လိုꩻရွယ်ႏမဲဉ်ႏယို) ထွာအီလောကတာႏ၊ စွိုးခွိုꩻတာႏ၊ ဖူးဝေးမွိုးဖါသီးအတာႏ ထာꩻကော့ꩻမောင်ꩻချက်တွမ်ႏ အနာႏဂတ်ဆာႏတတုဲင် မွေးတောဝ်းဟောင်း? နုဲင်းယိုခါ ပေါႏရိုꩻကျောင်ꩻထွူတဲ့ ပညာႏရေꩻသွတ်ꩻခန်ꩻတွိုႏ ကထွာဒါႏနုဲင်းနောဝ်ꩻစားနောဝ်ꩻ သꩻမဲဉ်ꩻလွူꩻလိတ်၊ သꩻမဲဉ်ထွားလိတ်အာႏဆေ့ꩻတဲင် ထွာထိုꩻဗာႏနောဝ်ꩻစားသွူ။ ကဉ်းထွားစံꩻ ဝင်ꩻခမ်းပညာႏရေꩻတွမ်ႏ နီသွဉ်းသီး မန်းခမ်းပညာႏရေꩻသူꩻ ကွာႏတခွိုင်းမုဲင်ꩻ၊ ပေါႏရိုꩻလွေꩻတဲ့နဲစ်၊ သဲင်ꩻတဲ့နဲစ်၊ အုံပဆားခိန်ႏ နုဲင်းစွဉ်ႏတအောဝ်ႏဒွုမ်၊ သꩻလဲင်ꩻယူႏဗာႏစွဉ်ႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻ၊ ထင်းတန်ငါႏ ဝင်ꩻခမ်းဝင်ꩻနဲင်ႏငံႏ နုဲင်းနောဝ်ꩻလဲ့ တမွေးတောဝ်း၊ အောဝ်ႏလိုႏထွားနုဲင်းလွဉ်ꩻတဲ့ ထွားနုဲင်းလွဉ်ꩻဗာႏ၊ အခင်ႏလမ်းတွမ်ႏအခင်ႏလမ်းဒျာႏ၊ နုဲင်းယိုခါနောဝ်ꩻ မွေးတောဝ်း၊ ထွားနုဲင်းလွဉ်ꩻတေားဒျာႏ ခင်ႏလမ်းလင်၊ ထွိုင်ႏတွိုႏကလိုႏထွားနုဲင်းငါႏနောဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းတောဝ်း၊ ထွိုင်ႏတွိုႏကလိုႏထွားနုဲင်းတောဝ်းနောဝ်ꩻ ထွားနုဲင်းလွဉ်ꩻ၊ မဉ်ႏဒေါ့ꩻအင်္ဂလိပ်ဗာႏနေးလဲ့ (Living Together) ထွားနုဲင်းလွဉ်ꩻတေားဒျာႏ အကွဉ်အကꩻ၊ ယလဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻ နုဲင်းစွဉ်ႏအီႏတလဲဉ်ႏ ထိုꩻ နုဲင်ႏငံႏလင်နောဝ်ꩻသွူ။

ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ အစွိုꩻအဗူႏတဗာႏ အဆင်ႏအရန်းယို တဲက်ထွားတွမ်ႏ ပညာႏရေꩻတဲင် ပွိုင်းလဲင်ႏငေါဝ်းတေက်ꩻနျꩻပညာႏ ကထွာဒါႏ ထင်ႏကျောင်ꩻ လꩻဘွဲ့နောဝ်ꩻ မာꩻအီတမုဲင်ꩻတဲ့ လဲင်ꩻတတွမ်ႏဒွုမ်နားနောဝ်ꩻသွူ။ ကွပ်နောဝ်ꩻမꩻ လိုꩻပေႏဖုံႏသꩻကို ကထွာဒါႏ သꩻထင်းပေႏတက္ကသိုလ်ႏ၊ သꩻထီႏပေႏဘွဲ့ဖုံႏယို အဓိကအထျꩻနောဝ်ꩻ (၁) မွိုးဖါ (၂) အသောင်အရင်ꩻ၊ ပေါႏသꩻနောဝ်ꩻစား မဉ်ႏနွို့လွဉ်သွူ ကထွာဒါႏမွိုးဖါ ဖူးဝေးဖုံႏ ဖေႏသဖော်ꩻတရာꩻလꩻလꩻဗာႏနောဝ်ꩻသွူ။

ပညာႏရေꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ(၂)

ပညာႏရေꩻ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဆဲင်ႏလို့တွမ်ႏ တစွိုးခွိုꩻလွုမ်းတာႏ အနာႏဂတ်တာႏ အရေꩻပါငါႏ အခန်ꩻကဏ္ဍနောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏရေꩻ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာအီလွိုင်ႏကွိုန်ꩻသာႏယာႏရေꩻတွမ်ႏ လိုꩻမုအစွိုꩻအဗူႏ ငိမ်ꩻစွူမု အရင်ꩻခံႏတဗာႏ၊ နောဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း နဲင်ႏငံႏတွမ်ႏလိုꩻမု အုံအောဝ်ႏမွန်ဗန်ရေꩻ အွတ်ꩻရွီးတဲင် တဲက်ဆဲင်ႏဒျာႏ တွမ်ႏစွိုးခွိုꩻရေꩻနေနေနောဝ်ꩻသွူ။ နောဝ်ꩻမꩻ "ပညာႏရေꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ခမ်းထီတွမ်ႏလိုꩻမျိုꩻအတာႏ ထွာဒျာႏအသက်၊ ဝိညာဏ်ႏ၊ မဉ်ႏထွားခေတ်ကွီကော့ꩻမုအလꩻတဲ့ ကမ္ဘာႏလောင်းယိုခါ တိုꩻတက်ထင်ႏထိုမုꩻ အာႏတလာတဲင် (၂၁)ရျာꩻဗူႏကို "ပညာႏရေꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ နဲင်ႏငံႏတွိုင်ꩻနဲင်ႏငံႏတွိုင်ꩻယို အဓိကအရေꩻပါသွတ်ꩻ အောတ်ႏတဉ်ႏခွေါင် အုံတနွောင်းထူႏခါꩻစွဉ်ႏ ခင်ႏလမ်းတထွောင်းမဉ်ႏရိုꩻနောဝ်ꩻလဲ့ တမာႏတောဝ်း၊ နောဝ်ꩻမꩻ သွဉ်ပညာႏ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထွာအီလွိုင်ႏကွိုန်ꩻ မွန်ဗန်ရေꩻအရင်ꩻခံႏ၊ ကမ္ဘာႏကွီကော့ꩻချက်အလꩻ ခေတ်လိုꩻအုံအောဝ်ႏရေꩻပွုံႏစံႏယိုလဲ့ ပြောင်ꩻလုဲင်ႏလွဉ်နောဝ်ꩻသွူ။

နောဝ်ꩻမꩻ လိုꩻပေႏဖုံႏ ဖေႏကသွဉ်နွောင်ꩻပညာႏအတာႏ လိုႏအွဉ်ႏဗွောင်ခါꩻဖေႏသေႏသေႏငါႏတခါꩻ၊ ပညာႏရေꩻ-ကရိုꩻယိုလဲ့ ပေ့ꩻခါꩻဗာႏတခါꩻအမျိုꩻယိုလဲ့ လိုႏအောဝ်ႏတောဝ်း၊ တွိုႏလွဉ်လဲဉ်း ပညာႏခေတ်တဲင် လိုꩻမုအစွိုꩻအဗူႏကိုယို လိုႏငါႏပညာႏဒါႏသား၊ ခမ်းထီအနာႏဂတ်၊ ကမ္ဘာႏအနာႏဂတ်-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အောဝ်ႏသော့ꩻလိတ်သွဉ်ခန်ꩻကို တွမ်ႏဆရာႏ/ဆရာႏမူႏသီးစူကိုကရိုꩻဒါႏအတွိုင်ꩻ ပတ်သဲစ်တွမ်ႏပညာႏရေꩻတဲင် ပညာႏသျင်ႏသီး ကဒေါ့ꩻခါꩻနောဝ်ꩻ "ပညာႏရေꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ လိုꩻပေႏကအောဝ်ႏဆင်ꩻရယ်ꩻသားဘဝ၊ အောဝ်ႏအန္တရာယ်ႏ အာငါႏဘဝတထွောင်းကိုတွော့ꩻ စွီႏထန်ႏ၊ ငင်ႏထန်ႏလွဉ်ဖေႏ အလုမ်းဗဉ်ႏသွတ်ꩻခင်ႏလမ်းကထွာဒါႏ ကမ္ဘာႏလောကအကို စူခွုမ်ဟောဝ်တဗာႏ"အကျောင်ꩻ ဖတ်ဖိုမတ်ဖိုနုဲင်းနောဝ်ꩻသွူ။

ပညာႏရေꩻအကဲဉ်အဗဲ့ꩻ (အနှစ်သာရ)နောဝ်ꩻ "ကလိုႏသေထွိုက်ဒါႏအမျိုꩻယို ဖေႏကသေ၊ ကလိုႏမာꩻထွိုက်ဒါႏအမျိုꩻယို မာꩻဗာႏ"နောဝ်ꩻသွူ။ ပညာႏရေꩻ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အွဉ်ငါ၊ လွူးခါꩻဗာႏ၊ ဖေႏကပြွူးဖြိုထင်ႏထိုတွမ်ႏသွဉ်လွူꩻဖေႏ အဓိပ္ပါယ်ႏလꩻနုဲင်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ မဉ်ႏတွက်ထွားချာတွမ်ႏ နီဗွေႏဘုရာꩻကဟော်ꩻခါꩻဒါႏအတွိုင်ꩻလဲ့ "ပညာႏ-ကရိုꩻနောဝ်ꩻ နီလိုꩻသီး ကားကအောဝ်ႏအတာႏ ထွာဒျာႏရတနာႏစဲစ်မဲဉ်ႏ"တပါꩻ၊ နောဝ်ꩻလွုမ်ꩻတကာႏတောဝ်း "ပညာႏရေꩻ"ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဗွောင်အီအနာႏဂတ်တခါꩻ သော်တဗာႏဒျာႏ"နောဝ်ꩻသွူ။