သီလီနီယမ်

သီလီနီယမ် (အိန်းကလေတ်: Selenium) ယို ထွာ ဒြတ်စင်မော့ꩻဆေ့ꩻတဗာႏ။ ဒြတ်စင်နောဝ်ꩻဗာႏနောဝ်ꩻ ထွာဒြတ်စင် သတ္တုတမွေးတောဝ်းစား။ အောဝ်ႏပါငီꩻ အောက်သီစဲန်၊ ကန်ꩻ၊ တယ်လူရီရမ် ဒြတ်စင်အဗူႏကို။ ခရစ်သက္ကရာဇ ၁၈၁၇ ဗာႏနေင်ႏကိုခါ သွီဒဉ်ခမ်းသား ဓာတုဗေဒပညာႏဗွေႏ ဗာသီးလီးယတ် မော့ꩻရီးလွေꩻ။ အတ်တမ်အမုဲင်နောဝ်ꩻ ထွာ ၃၄၊ အဲတ်တမ်အထှူႏနောဝ်ꩻ ထွာ ၇၈.၉၆။ သီလီနီယို ထွာ တျာႏစပ်မှိုတ်ဖဉ်းတောဝ်း ဒြတ်စင်တဗာႏ။ ကွဲးတှော့ꩻ ထာꩻလေမဉ်ႏတောင်ႏ သီလီနီယမ်လောင်းနောဝ်ꩻ တျာႏစပ်ꩻအာႏ သန်လှောန်။ ထာꩻလေမဉ်ႏဗာႏစဲင်း တျာႏစပ်အာႏသန်စဲင်းသှူ။ ပှိုင်းဝှို့တွမ်ႏ သတ္တိတဲးဝါးနောဝ်ꩻဗာႏအောဝ်ႏတဲင် ဝင်ꩻကမာꩻ ကိရိယာႏကြဲမ်အီ တှိုင်အီ ထာꩻလေရောင်ႏအာႏယို မာꩻအီတွမ်ႏ သီလီနီယမ်သှူ။

သီလီနီယမ်,  ₃₄Se

ကအောဝ်ႏလုဲင်ႏဒါႏ ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
အမဉ်ꩻ၊ သင်္ကေတ	သီလီနီယမ်, Se
အငေါဝ်းထန်ႏ	/sɪˈliːniəm/ si- LEE -nee-əm
အယောင်ꩻ	black, red, and gray (not pictured) allotropes
ဒြတ်စင် အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရှောင်ကို သီလီနီယမ်
S ↑ Se ↓ Te အာသဉ်းနေက် ← သီလီနီယမ် → ဘရိုမဉ်း
အဲက်တမ် အမုဲင်ရဲန်ႏ (Z)	34
အဗူႏ၊ ဘလော့	group 16 (chalcogens)
အထဲ့ရော့ꩻ ထာꩻရွောင်	period  4
ဒြပ်စင် ကဏ္ဍ	polyatomic nonmetal , sometimes considered a metalloid
အှောန်ႏထော့ခါꩻ အဲက်တမ်မေက် အထှူႏခေန်ႏ (±) (Ar)	78.971(8)
အီလဲက္ထရွန် ကဖျင်ထာꩻ	[Ar] 3d10 4s2 4p4
အပီတထွိုင်ကို ကပါဒါႏ အီလဲက္ထရွန်	2, 8, 18, 6
ပှိုင်းဝှို့တုမ်ႏ ယောင်ꩻဖဲ့ဂုဏ်သတ္တိဖုံႏ
ဖေ့စ်	အခြုံးအတူႏ
အခြုံးခြီအီအလျား	494 K ​(221 °C, ​430 °F)
အထီဗို့ꩻအီအလျား	958 K ​(685 °C, ​1265 °F)
အနဲန်းအတဉ်ႏ (အခန်ꩻအလျား ၊ လမ်းဟောင်းကိုအလျား)	gray: 4.81 g/cm3 alpha: 4.39 g/cm3 vitreous: 4.28 g/cm3
3.99 g/cm3
Critical point	1766 K, 27.2 MPa
ဖျှူးဆဉ်းအလျား	gray: 6.69 kJ/mol
အတအှိုထန်ႏအလျား	95.48 kJ/mol
မိုလာ အလျားအာႏရဲင်ꩻ	25.363 J/(mol·K)
အတအှိုထီတေက်ꩻအာႏ P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 500 552 617 704 813 958
အဲက်တမ်မေက်ဂုဏ်ႏဖုံႏ
ထွာအောက်သုဲက် (အောက်သုဲက်ဒေးဆဉ်း) အထျꩻအအုံ	6, 5, 4, 3, 2, 1, −1, −2 ​(a strongly acidic oxide)
ဓာတ်ငင်ႏအီလက်ထရွန်	Pauling scale: 2.55
အာႏတောင်ႏတာႏမာꩻထွာအုဲင်းယွန်း	1st: 941.0 kJ/mol 2nd: 2045 kJ/mol 3rd: 2973.7 kJ/mol
အဲက်တမ်မေက် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	empirical: 120 pm
ကိုဗေးလဲန့်ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	120±4 pm
ဗန်ဒါဝေါ့သ် ဒွါႏအကဲန်တကှို့ꩻ	190 pm
Miscellanea
ကမာꩻထွာခါꩻထာꩻကြုံး	​ဆဌဂံ
အငေါဝ်းအမှိုင်	3350 m/s (at 20 °C)
အလျားမာꩻတခြက်ထာꩻ	amorphous: 37 µm/(m·K) (at 25 °C)
အလျားတွီကာႏထာꩻ	amorphous: 0.519 W/(m·K)
ပသီႏထှို့ꩻဓာတ်	diamagnetic
ပသီႏထှို့ꩻ ကခှေါင်းအီဒါႏထာꩻ (χmol)	−25.0·10−6 cm3/mol (298 K)
Young's modulus	10 GPa
Shear modulus	3.7 GPa
Bulk modulus	8.3 GPa
ပွုဲင်သွန် အဗျင်ႏ- ပွိုင်စွန် အချိုး	0.33
Mohs hardness	2.0
Brinell hardness	736 MPa
CAS Number	7782-49-2
ထွာလှောန်ခြောင်ꩻ
ကဖေႏအမဉ်ꩻသား	after Selene, Greek goddess of the moon
ကထုမ်ႏမော့ꩻ ယင်း ဖဖြှဲ့ꩻထန်ႏ အရီးသွတ်ꩻလဲင်ႏ	Jöns Jakob Berzelius and Johann Gottlieb Gahn (1817)
အစှူဖြှိုးသွတ်ꩻ သီလီနီယမ်သီး အုဲင်သိုတုပ်ဖုံႏ
iso NA သက်တန်ꩻတာကွို့ꩻ DM DE ( MeV) DP 72Se syn 8.4 d ε – 72As γ 0.046 – 74Se 0.86% is stable with 40 neutrons 75Se syn 119.8 d ε – 75As γ 0.264, 0.136, 0.279 – 76Se 9.23% is stable with 42 neutrons 77Se 7.60% is stable with 43 neutrons 78Se 23.69% is stable with 44 neutrons 79Se trace 3.27×105 y β− 0.151 79Br 80Se 49.80% is stable with 46 neutrons 82Se 8.82% 1.08×1020 y β−β− 2.995 82Kr