ပွုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻ
ဇီဝဗေဒဘာႏသာႏအကို ပုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻ (အိန်းကလေတ်: Cloning) ဖြဲးပွာꩻစွိုးကဗွိုန်ပီပွုံႏ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ဗဲစ်တီးရီးယား (Bacteria)၊ အေဉ်းသဲစ်(ထာꩻသားပေႏ) (Insect) မိဉ်ႏတမွေးတောဝ်း ဗွိုန်နုဲင်းအမွူး(သေင်ႏမွူး)မျိုꩻဖုံႏ သဘာဝအတွိုင်ꩻအုံလွူꩻတောမ်ႏလိင်အင်္ဂါႏမွေးတောဝ်းတဲင် မျိုꩻကပွာꩻ (genetically-identical) ဒါႏ ဗီဇချင်ꩻချင်ꩻကဗွိုန်ပီဒါႏ သက်ကအောဝ်ႏသားကပွာꩻထူႏနောဝ်ꩻသွူ။ ဇီဝအနယ်ꩻပညာႏ (biotechnology) ဘာႏသာႏအကို ပုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻ ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ကထူးကူꩻ ပုံႏဗွိုန်ဒီအဲဉ်အေ ဖြွီꩻလီးရွေꩻပေႏ (molecular cloning), ကူꩻသဲလ်ပုံႏဗွိုန် (cell cloning)ထျꩻ ကူꩻလွေꩻအင်္ဂါႏပုံႏဗွိုန်ဖုံႏနောဝ်ꩻသွူ။ မိဉ်ႏဒေါ့ꩻဗာႏယိုꩻယိုꩻယိင်းနောဝ်ꩻ (digital media) ထျꩻ (software) ဖုံႏ ကကူꩻဒါႏပုံႏဗွိုန်ယိုလဲ့ ဟဲ့ꩻဖန်နေနေနောဝ်ꩻသွူ။
မိုလီကျူလာ ကလုံးနီး[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
မိုလီစျူလာကလုံးနီး(molecular cloning) ကရိုꩻနောဝ်ꩻ ကအွဉ်ႏထွော့ သတ်မှတ်ခါꩻဒါႏ ဒီအဲဉ်အေ(အရဲဉ်ႏ)သီးကွဲ့ (DNA sequence) ပုံႏဗွိုန်အာဖုံႏ ကထူႏကူꩻ ထာꩻမာꩻစဲဉ်ႏနောဝ်ꩻသွူ။ ပေါ့ꩻရိုꩻ ပုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻ (cloning)လဲ့ ကဲဉ်းအာအာနောဝ်ꩻတဲ ယီးဒေါ့ရေႏလွေꩻ " စိဉ်း " ကရိုꩻဒါႏ ခွိုꩻဗီဇကပါဒါႏ ဒီအဲဉ်အေအကွို့ꩻအခေါဝ်ယို ကပွာꩻထူႏတောမ်ႏ မိုလီစျူလာကလုံးနီးနယ်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ အနယ်ꩻနောဝ်ꩻနောဝ်ꩻ "စိဉ်း" တမွေးတောဝ်း (promoter )(promoter- အောဝ်ႏဗော့ꩻ စိဉ်းတဗာႏအထျꩻတဲင် စိဉ်းအဗာႏယိုသင်္ကေတဖုံႏ အီႏစသွူအကျောင်ꩻ ကယီးနယ်ဒါႏ ဒီအဲဉ်အေသင်္ကေတ) စတဲင် ဒီအဲဉ်အေ အကွို့ꩻအခေါဝ် အောဝ်ႏအဖဲ့ꩻမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻတယောဝ်း ထူႏကူꩻနွောင်ꩻတဲင် မိုလီစျူလာ ဇီဝဗေဒ ကို အရေꩻတန်မွေးငါႏနောဝ်ꩻသွူ။
ဇီဝဗေဒဆဲင်ႏရာꩻ စမ်ꩻထွားခွုမ်မာꩻ(စမ်းသပ်)မှု၊ သုံꩻမာꩻမွေးအီ(လက်တွေ့အသုံးချ)နယ်ꩻကထွာဒါႏ (genetic fingerprinting)(ဗွိုန်နုဲင်း ကနျꩻစူလုဲင်ꩻ ဗီဇအချက်အပင်ဖုံႏ ထူႏဒင်ႏမုဲင်တန်ꩻ၊ ဗွိုန်နဲ့ဗွိုန်တောဝ်းနဲ့ ကတဲက်ထူႏ) မꩻတဲင် ဗꩻထမ် ကထေထန်ႏပရိုတိန်းဖုံႏ ယို သုံꩻအီတောမ်ႏ အနယ်ꩻယိုနောဝ်ꩻသွူ။ ယင်လဲင်ႏလဲင်ႏနောဝ်ꩻတဲ ကလုံးနီးကရိုꩻဒါႏ ဝေါဟာရငေါဝ်းယို ခရိုမိုသိုမ်း(Chromosome)ကို စိဉ်း ကအောဝ်ႏခင်ႏလမ်း ကထွားထုမ်ႏအီနယ်ꩻ (positional cloning) ကရိုꩻဒါႏ တောမ်ႏအနယ်ꩻတဗာႏ ယီးနယ်မာႏအီဒါႏ နောဝ်ꩻသွူ။ ကွယ်ႏတွော့ꩻ မိဉ်ႏမာꩻမွေးနောဝ်ꩻတဲ ခရိုမိုဇုန်းယို သေစွဉ်ႏ စိဉ်းတဗာႏကအောဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်းလဲ့ တထေထန်ႏနွောင်ꩻတောဝ်း " စိဉ်း " အဗာႏနောဝ်ꩻ နောဝ်ꩻသွူ။ မာꩻပွာꩻဗွိုန်ပွုံႏ ဒီအဲဉ်အေ တကွို့ꩻတခဝ်နဝ်ꩻ အခေႏခံႏအနေႏ အဝ်ႏလွေꩻလစ်ꩻရန်းနဝ်ꩻသွူ-[၁]
- ပꩻဖြဲ့ꩻထန်ႏ ဒီအဲဉ်အေဖြွီꩻ (fragmentation)၊
- DNA ligase / ligation)
- ကမာꩻခါꩻဒါႏ ဒီအဲဉ်အေ အကွို့ꩻအခဝ်တသာယို သွင်ꩻသော့ꩻလွေꩻ သဲလ်ဖုံႏကို (transfection)၊
- စဲစ်ဆေꩻ / လွိုက်ရွေꩻ screening/selection – လွိုက်ထူႏ ကူꩻပြောင်ꩻတောမ်ႏ ဒီအဲဉ်အေတသာတဲင် ကအောင်ႏမျင်ႏဒါႏ သဲလ်ဖုံႏ။
သွိုꩻ(သိုး)မွူးပေႏ ဒေါ်လီ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
သွိုꩻမွူးပေႏဒေါ်လီ (၁၉၉၆-၂၀၀၃) နောဝ်ꩻ သက်အောဝ်ႏပုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻနေးတွော့ꩻ လꩻလွဉ်သန္ဓေႏသဲလ်မွေးတောဝ်းတဲင် အောဝ်ႏသဲလ် အစားရိုꩻရိုꩻတွော့ ပညာႏသျင်ႏသီး ပုံႏဗွိုန်မျိုꩻပွာꩻနယ်ꩻအလꩻ ဖွာꩻပေါ်ႏလွဉ် အရီးစသွတ်ꩻ သတ္တဝါႏကအွဉ်ႏနျဲဉ်းစား တဗာႏဒျာႏနောဝ်ꩻသွူ။
အာႏကွိုꩻ[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]
- ↑ Peter J. Russel (2005)။ iGenetics: A Molecular Approach။ San Francisco, California, United States of America: Pearson Education။ ISBN 978-0-8053-4665-7။