အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီ
အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီ | |
---|---|
ခမ်းထီငဝ်းသꩻချင်ꩻ: Various | |
အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီအဝ်ႏဒါႏခင်ႏလမ်း (အချို) – ဥရောပတွိုက်အကို (အချို တွမ်ႏ မေႏလူးကြိုႏရောင်ႏ) | |
ဝေင်ꩻတန် | ဝေင်ꩻဗဲဖတ် 54°35′47″N 5°55′48″W / 54.59639°N 5.93000°W |
အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻ | ဗဲဖတ် |
တရာꩻဝင်ႏ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါ | |
ဒေႏသအလွောက်ꩻ ဘာႏသာႏငဝ်းငွါဖုံႏ | Ulster Scots |
လိုꩻခွိုꩻ (၂၀၂၁[၃]) |
|
ကိုꩻကွဲႏ |
|
အစိုႏရ | Devolved legislature within en:constitutional monarchy |
တတိယ ဆျား | |
Vacant | |
Vacant | |
ယူကေခမ်းတန် ပါလီမန်လွတ်တောႏ | |
• ခမ်းထန်ႏရေꩻဝွန်ႏတန် | en:Chris Heaton-Harris |
• ယူကေ လွတ်တောႏအရန်လ | 18 MPs (of 650) |
ထေဥပဒေႏလွတ်တောႏ | အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻ လွတ်တောႏ |
Devolution | |
၁၉၂၁ မေလာ ၃ | |
၁၉၇၃ ဇွန်လုဲင် ၁၈ | |
၁၉၇၄ ဇွန်လုဲင် ၁၇ | |
၁၉၉၈ နိုဝဲင်ဗာ ၁၉ | |
ဧရိယာႏ | |
• ခြွောန်း[b] | ၁၄,၃၃၀ km2 (၅,၅၃၀ sq mi)[၄] |
• ကောင်သဲင်[c] | ၁၃,၇၉၃ km2 (၅,၃၂၆ sq mi)[၄] |
လိုꩻဖြာꩻခြွဉ်း | |
• Mid-2021 အရမ်ꩻ | 1,905,000 |
• 2021 မွူးကွို့ꩻနာꩻစာႏရင်ꩻ | 1,903,175 |
•
တချ | ၁၄၁/km2 (၃၆၅.၂/sq mi)[၅] |
GVA | ၂၀၂၁ estimate |
• Total | £45.7 ဗီလီယံ |
• Per capita | £24,007[၆] |
GDP (nominal) | ၂၀၂၁ အရမ်ꩻ |
• ခြွဉ်း | £51.7 ဗီလီယံ |
• Per capita | £27,154[၇] |
Gini (2016–19) | 27[၈] ဖွိုႏ |
HDI (၂၀၂၁) | 0.896[၉] ထိုမွေး |
ရွဉ်ဗီႏ | ပေါင် သတာလိဉ် (GBP; £) |
အခိင်ႏအွိုင်ꩻ | ကရိင်းနိစ် အခိန်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+0) |
• ခမ်းသဲင် (DST) | ဗိတိသျ ခမ်းသဲင်လာအခိန်ႏအွိုင်ꩻ (UTC+1) |
မွူးနီꩻစွယ်ꩻပွုံႏစံႏ | နီꩻ/လာ/နေင်ႏ (အေဒီ) |
ဝါးကာꩻစနိစ် | စေႏ |
ဖိုန်းကိုဒ်အမုဲင် | +44[d] |
|
အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီ (အိန်းကလေတ်: Northern Ireland) (အုဲင်းရစ်: Tuaisceart Éireann ga;[၁၁] Ulster-Scots: Norlin Airlann) အုဲင်ယာလဲဉ်ထင်ꩻခမ်းထီ နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ယူနုဲက်တဲတ်ကိင်းဒန်း ခမ်းထီတန်ကို အကွို့ꩻအခဝ်အနေႏ ကအဝ်ႏပါသော့ꩻဒါႏ ခမ်းထီ၊ တဝ်းလဲ့ ဟံႏနယ်ႏ၊ ခမ်းနယ်ႏ၊ ဒေႏသ အဝ်ႏအွဉ်ႏနယ် အမျိုꩻမျိုꩻနဝ်ꩻသွူ။[၁၂][၁၃][၁၄][၁၅] အုဲင်ယာလန်ကြွန် အခဝ်ကွဉ်ႏထင်ꩻကို ကအဝ်ႏဒါႏ အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻခမ်းထီယို ဖဲ့ꩻနဝ်တောမ်ႏဖဲ့ꩻတွို့ꩻဖဲ့ꩻနဝ်ꩻ အကူအဝ်ႏဒင်ႏလွေꩻတောမ်ႏ အုဲင်ယာလန် ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ သွူ။ ခမ်းထီဟံႏနယ်ႏ ဧရိယာႏအအဲဉ်ႏအလုဲင်းနဝ်ꩻ အဝ်ႏစတုရန်းမဲင်ႏ ၅,၅၃၀ မဲင်ႏ (၁၄,၃၃၀ စတုရန်းကီလိုမီတာ) သွူ။ ၂၀၂၁ ဗာႏ စာႏရင်ꩻအလꩻ ခမ်းကိုလိုꩻဖြာꩻခြွဉ်းအဝ်ႏ (၁.၉ သန်း)[၁၆] တဲင် နဝ်ꩻအကို (၉၆.၈ %) နဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ လိုꩻဗွာခွိုꩻ သွူ။ ခမ်းထီဝေင်ꩻတန် တောမ်ႏ အတန်သွတ်ꩻဝေင်ꩻနဝ်ꩻ ထွာဒျာႏ ဝေင်ꩻဗဲလဖတ် သွူ။
အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻ ကထေမာꩻဒါႏ ဥပဒေႏလွတ်တောႏနဝ်ꩻ ရပ်သားငဝ်းဟဲ့ꩻ "Stormont" နုဲင်းနဝ်ꩻတဲင် အွဉ်ႏတီႏလွောင်ႏဗူႏပျဋ္ဌာန်ꩻလွေꩻ ၁၉၉၈ ဗာႏ အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻ အက်ဥပဒေႏကိုသွူ။ လွတ်တောႏယိုနဝ်ꩻ ခွုမ်ထူႏသွူ အဝ်ႏဗဟိုႏ ကဖလင်ꩻဖေႏဒါႏ အာႏဏာႏဖုံႏတဲင် အဝ်ႏခွုမ်မာꩻစီႏမံႏလွေꩻ ထာꩻမာꩻသွူ။ အဝ်ႏကုဲင်အလင်ဖုံႏနဝ်ꩻတဲ့ ဗိတိသျယူကေ အစိုႏရအစွိုꩻ ထူႏတာႏဝွန်ႏခွုမ်မာꩻဖေႏဒျာႏသွူ။ အုဲင်ယာလန်ထင်ꩻနဝ်ꩻ တောမ်ႏအုဲင်ယာလန်ခမ်းနမ်းဗွေႏခမ်းထီ(အုဲင်ယာလန်နဝ်)ယို ထာꩻမာꩻယဟန်ႏကို အဝ်ႏခွုမ်မာꩻလွေꩻညီꩻဝင်ꩻဖုံႏ အဝ်ႏနေနေသွူ။[၁၇]
အာႏကွိုꩻ
[မွဉ်းဖျင် | မွဉ်းဖျင်အရွီးခိုႏ]- ↑ Ainsworth၊ Paul (6 December 2022)။ 'Historic milestone' passed as Irish language legislation becomes law (in en)။
- ↑ Identity and Language (Northern Ireland) Act 2022 publications – Parliamentary Bills – UK Parliament။
- ↑ Main statistics for Northern Ireland - Statistical bulletin - Ethnic group (22 September 2022)။
- ↑ ၄.၀ ၄.၁ Standard Area Measurements (2021) for Administrative Areas in the United Kingdom (V2)။ Office for National Statistics (10 March 2023)။
- ↑ Park၊ Neil (21 December 2022)။ Population estimates for the UK, England, Wales, Scotland and Northern Ireland: mid-2021။
- ↑ Fenton၊ Trevor (25 April 2023)။ Regional gross value added (balanced) per head and income components။
- ↑ Fenton၊ Trevor (25 April 2023)။ Regional gross domestic product: all ITL regions။
- ↑ Gini coefficient by UK nation (February 2020)။
- ↑ Subnational HDI။
- ↑ The Flags Regulations (Northern Ireland) 2000။ Government of the United Kingdom (8 November 2000)။
- ↑ Tuaisceart Éireann. Archived 15 August 2021 at the Wayback Machine.. DFA.ie. Retrieved 27 March 2016.
- ↑ Northern Ireland။
- ↑ Dunn၊ S.; H. Dawson (2000)၊ An Alphabetical Listing of Word, Name and Place in Northern Ireland and the Living Language of Conflict၊ Lewiston, New York: Edwin Mellen Press၊
One specific problem – in both general and particular senses – is to know what to call Northern Ireland itself: in the general sense, it is not a country, or a province, or a state – although some refer to it contemptuously as a statelet: the least controversial word appears to be jurisdiction, but this might change.
- ↑ Whyte၊ J.; G. FitzGerald (1991)၊ Interpreting Northern Ireland၊ Oxford: Oxford University Press၊
One problem must be adverted to in writing about Northern Ireland. This is the question of what name to give to the various geographical entities. These names can be controversial, with the choice often revealing one's political preferences. ... some refer to Northern Ireland as a 'province'. That usage can arouse irritation particularly among nationalists, who claim the title 'province' should be properly reserved to the four historic provinces of Ireland-Ulster, Leinster, Munster, and Connacht. If I want to a label to apply to Northern Ireland I shall call it a 'region'. Unionists should find that title as acceptable as 'province': Northern Ireland appears as a region in the regional statistics of the United Kingdom published by the British government.
- ↑ Murphy၊ D. (1979)၊ A Place Apart၊ London: Penguin Books၊
Next – what noun is appropriate to Northern Ireland? 'Province' won't do since one-third of the province is on the wrong side of the border. 'State' implies more self-determination than Northern Ireland has ever had and 'country' or 'nation' are blatantly absurd. 'Colony' has overtones that would be resented by both communities and 'statelet' sounds too patronizing, though outsiders might consider it more precise than anything else; so one is left with the unsatisfactory word 'region'.
- ↑ Simpson၊ Mark။ "Census: Northern Ireland population just under 2m"၊ BBC News၊ 24 May 2022။
- ↑ Government of the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland; Government of Ireland (1998)၊ Northern Ireland Peace Agreement (The Good Friday Agreement)၊ 21 February 2013 တွင် မူရင်းမှ မော်ကွန်းတင်ပြီး ၊ 31 August 2021 တွင် ပြန်စစ်ပြီး